Η σοβαρή ενοχή δηλητηριάζει τις αρτηρίες της αυθεντικής επικοινωνίας και της σχέσης ανάμεσα σε εμάς και εκείνους που έχουμε βλάψει (ή, στην περίπτωση των ενοχών, αυτοί που πιστεύουν ότι έχουν βλαφθεί από μας, είτε ισχύει είτε όχι). Ακόμη και αν δεν το συνειδητοποιούμε, η ανεπίλυτη ενοχή επηρεάζει τη συμπεριφορά μας απέναντι στον άλλον και συνήθως το πώς συμπεριφέρεται και ο άλλος σ’ εμάς.
Σε πολλές περιπτώσεις, μπλέκει κι άλλους στον κοινωνικό ή οικογενειακό κύκλο μας, με αποτέλεσμα να δηλητηριάζεται η αυθεντική επικοινωνία ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους και να επηρεάζονται αρνητικά οι σχέσεις μας. Η διαρκής τοξικότητα της ανεπίλυτης ενοχής μας σε τέτοιες καταστάσεις μπορεί να βλάψει τις σχέσεις μας ακόμη πιο ουσιαστικά απ’ ό,τι το αρχικό μας λάθος. Συχνά, νιώθουμε ενοχές κατά κύματα και όταν πρόκειται για τις σχέσεις μας, τα κύματα της ενοχής είναι μεγαλύτερα όταν συναναστρεφόμαστε με το άτομο που έχουμε προσβάλει.
Advertisment
Σε τέτοιες στιγμές, η ενοχή μας μπορεί να κορυφωθεί τόσο απότομα, ώστε να νιώθουμε σαν να δεχόμαστε γροθιά στο στομάχι. Φυσικά, η πρώτη μας αντίδραση είναι να αποφύγουμε αυτές τις επώδυνες συναντήσεις όποτε μπορούμε. Για να ελαχιστοποιούμε τις πιθανότητες να πληγώσουμε περισσότερο αυτό το άτομο, αποφεύγουμε οποιαδήποτε αναφορά στο περιστατικό που μας έχει προκαλέσει ενοχή όταν είμαστε μαζί του και με άλλα μέλη της οικογένειας.
Αποφεύγουμε οποιοδήποτε σχετικό θέμα μπορεί να συνδεθεί με το περιστατικό, μια λίστα που μεγαλώνει όσο περνά ο καιρός. Μπορεί να αποφύγουμε επίσης ανθρώπους ή μέρη που μας θυμίζουν τα λάθη μας και τελικά καταλήγουμε να αποφεύγουμε το άτομο εντελώς.
Παρόλο που τέτοιες στρατηγικές στην καλύτερη περίπτωση αντιπροσωπεύουν αναποτελεσματικές λύσεις, είναι όλες αδύνατες όταν ο άνθρωπος που έχουμε βλάψει είναι ο σύζυγός μας. Ο Μπλέικ, ένας μπαμπάς που έμενε στο σπίτι, και η Τζούντι, αντιπρόσωπος πωλήσεων φαρμακευτικής εταιρείας, ήρθαν αρχικά
στη θεραπεία ζευγαριών για να ασχοληθούν με θέματα γονικής μέριμνας. Είχαν τρία παιδιά, δύο από τα οποία έπασχαν από διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, ενώ κανένα από τα τρία δεν ανταποκρινόταν σε καμία προσπάθεια των γονιών να θέτουν όρια.
Advertisment
Ωστόσο, οι γονικές διαφορές τους παραμερίστηκαν γρήγορα όταν ο Μπλέικ ανακάλυψε ένα γραπτό μήνυμα που έδειχνε ότι η Τζούντι μπορεί να είχε σχέση με έναν συνεργάτη της τον προηγούμενο χρόνο. Της μίλησε γι’ αυτό στην επόμενη συνεδρία μας. Η Τζούντι σοκαρίστηκε από την ανακάλυψη του Μπλέικ, αλλά ομολόγησε αμέσως τη σχέση.
«Έγινε μόνο μία φορά και από τότε το μετανιώνω», είπε. «Ήπιαμε ένα ποτό μετά τη δουλειά και απλώς συνέβη. Αλλά δεν σήμαινε τίποτα! Ήταν ένα ηλίθιο λάθος, ένα τρομερά ηλίθιο λάθος». Ο Μπλέικ, που ήλπιζε ότι η Τζούντι θα παρέθετε μια απλή εξήγηση για το γραπτό μήνυμα, ένιωσε συντετριμμένος. «Κοιμήθηκες με άλλον άντρα», μουρμούρισε κουνώντας το κεφάλι του με δυσπιστία. «Κοιμήθηκες με άλλον άντρα…».
Το πρόσωπο της Τζούντι ήταν μια μάσκα ενοχής και αγωνίας. «Συγγνώμη, Μπλέικ! Σου ζητώ συγγνώμη! Αλλά σου ορκίζομαι ότι δεν σήμαινε τίποτα. Ένα λάθος ήταν, αυτό είναι όλο. Πρέπει να με πιστέψεις!» Η Τζούντι ανακουφίστηκε απίστευτα όταν ο Μπλέικ της είπε ότι είχε αποφασίσει να μη διαλύσει τον γάμο τους. Ωστόσο, αυτό δεν σήμαινε ότι τη συγχωρούσε.
Στην πραγματικότητα, ο Μπλέικ εξακολουθούσε να νιώθει τόσο πληγωμένος, που δεν μπορούσε να σκεφτεί τίποτα άλλο. Κάθε φορά που η Τζούντι τον κοίταζε, έβλεπε τον φοβερό πόνο στα μάτια του και αισθανόταν απίστευτες ενοχές γι’ αυτό. Καθώς περνούσαν οι βδομάδες, άρχισαν να γυρνούν στην καθημερινότητα και στις συνήθειές τους, αλλά ο πόνος του Μπλέικ παρέμενε μέσα του, όπως και η ενοχή της Τζούντι. Η δουλειά της Τζούντι στις πωλήσεις απαιτούσε να είναι ενεργητική και θετική και πάντα φρόντιζε να είναι έτσι όταν δούλευε.
Αλλά στο σπίτι ένιωθε καταπιεσμένη από την ενοχή της. Άρχισε να εργάζεται περισσότερες ώρες (φροντίζοντας να τηλεφωνεί στον Μπλέικ κάθε τριάντα λεπτά για να τον διαβεβαιώνει ότι ήταν στο γραφείο της). Έβρισκε δικαιολογίες για να αποφεύγει τις οικογενειακές συγκεντρώσεις, τόσο με τη δική του όσο και με τη δική της οικογένεια, και συμμετείχε λιγότερο στις εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών.
Αποφάσισα να συναντηθώ με την Τζούντι ιδιωτικά για να συζητήσουμε για την αυξανόμενη απομόνωσή της. «Δεν είναι μόνο η ενοχή που αποφεύγεις», της είπα, «είναι ολόκληρος ο γάμος σου». Η Τζούντι έγνεψε σιωπηλά. Αλλά η ενοχή της είχε γίνει τόσο σαρωτική, που απλώς δεν ήταν σίγουρη αν μπορούσε να την αντέξει για πολύ ακόμα. Ήθελε απεγνωσμένα να τη συγχωρέσει ο Μπλέικ, ενώ κι εκείνος με τη σειρά του ήθελε πολύ να τη συγχωρήσει και να το αφήσει πίσω του – αλλά δεν μπορούσε.
Ο κύκλος του πόνου, της ενοχής και της αποφυγής που δημιουργήθηκε κατέστρεψε την ικανότητά τους να επικοινωνούν μεταξύ τους και αποτέλεσε ακόμη μεγαλύτερη απειλή για τον γάμο τους απ’ ό,τι είχε δημιουργήσει η παράνομη σχέση. Όταν παίζουμε παιχνίδια με την ενοχή μας, σπάνια κερδίζουμε.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Guy Winch «Πρώτες βοήθειες – Γίνε γιατρός της ψυχής σου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα – Photo: Author/Depositphotos
