Βάζουμε γάντια, σκούφο, ισοθερμικές μπλούζες και κολάν. Βγαίνουμε και ενώ πιστεύουμε ότι δεν θα μας αγγίξει το κρύο, καταλήγουμε και πάλι να κρυώνουμε. Και βλέπουμε άλλους ανθρώπους να περπατούν χαλαροί δίπλα μας με λιγότερες στρώσεις ρούχων. Γιατί υπάρχουν τέτοιες διαφορές;
Το κρύο επιδρά διαφορετικά στον καθένα. Ορισμένοι άνθρωποι χειρίζονται καλύτερα το κρύο. Υπάρχουν εκείνοι που μπορεί να κρατήσουν ένα κρύο μπουκάλι νερού και να αρχίσουν άμεσα να κρυώνουν, και άλλοι να κρατούν παγάκια στα χέρια τους και να μην επηρεάζονται.
Advertisment
Η ικανότητά μας να αισθανόμαστε τις αλλαγές στη θερμοκρασία είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας. Ακόμα και οι μικρές αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματός μας μπορεί να μας προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, να μας θέσουν σε κίνδυνο θερμοπληξίας το καλοκαίρι ή υποθερμίας το χειμώνα.
Για να διατηρήσουμε τη θερμοκρασία μας, το σώμα μας έχει αναπτύξει λεπτούς μηχανισμούς για να αισθάνεται και να ανταποκρίνεται στις διακυμάνσεις της εξωτερικής θερμοκρασίας. Τα νεύρα που βρίσκονται στο δέρμα μας είναι η πρώτη γραμμή άμυνας. Αντιλαμβάνονται την αλλαγή και στέλνουν τις πληροφορίες τους στον εγκέφαλο.
Κι όμως η αντίληψη του κρύου είναι πολύ υποκειμενική. Γιατί κάποιοι άνθρωποι αρχίζουν να τρέμουν και μόνο στη σκέψη του κρύου, ενώ άλλοι το απολαμβάνουν άνετοι;
Advertisment
Τι συμβαίνει όταν κρυώνουμε;
Μόλις ο εγκέφαλος πληροφορηθεί τη μείωση της θερμοκρασίας, στέλνει σήματα στα αιμοφόρα αγγεία να περιορίσουν τη ροή στην επιδερμίδα. Ο John Castellani και ο Andrew Young, από το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Ιατρικής στο Natick εξηγούν ότι αυτή η διαδικασία της αγγειοσυστολής προλαμβάνει την απώλεια θερμότητας και προστατεύει τον βασικό κορμό του σώματος.
Εκτός από τον περιορισμό της κυκλοφορίας του αίματος στην επιδερμίδα, αρχίζουμε να τρέμουμε. Αυτή η ανακλαστική, ρυθμική μυϊκή κίνηση ουσιαστικά παράγει θερμότητα για να ζεστάνει το σώμα μας. Αυτές οι αντιδράσεις βρίσκονται βαθιά εγκαθιδρυμένες στο σύστημά μας, αλλά ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Τι επηρεάζει λοιπόν το πώς ανταποκρινόμαστε στο κρύο;
Το σώμα
Το μέγεθος έχει σημασία όταν μιλάμε για κρύο. Όσο μεγαλύτερη είναι η επιφάνεια του σώματος, τόσο μεγαλύτερη θερμότητα χάνουμε. Αυτό συνδέεται όμως στενά με το μέγεθος του υποδόριου λιπώδους ιστού. Το λίπος είναι ένα χρήσιμο εργαλείο μόνωσης. Όσο περισσότερο υποδόριο λίπος έχει ένα άτομο, τόσο καλύτερη μόνωση θα έχει.
Η διαφορά ανάμεσα στους άντρες και στις γυναίκες βασίζεται εν μέρει στο σχήμα του σώματος. Ας πάρουμε για παράδειγμα έναν άνδρα και μια γυναίκα με την ίδια μάζα σώματος και την ίδια επιφάνεια. Επειδή η γυναίκα είναι πιθανότερο να διαθέτει περισσότερο υποδόριο λίπος, θα είναι καλύτερα μονωμένη στο κρύο. Αν συγκρίνουμε αυτό το σενάριο με έναν άνδρα και μια γυναίκα με ίδια ποσότητα υποδόριου λίπους, η γυναίκα είναι πιθανό να έχει μεγαλύτερη επιφάνεια αλλά μικρότερη σωματική μάζα και θα χάνει θερμότητα πιο γρήγορα.
Φύλο και ηλικία
Όμως, το φύλο παίζει επίσης σημαντικό ρόλο όσον αφορά στο κρύο, καθώς η αγγειοσυστολή είναι εντονότερη στις γυναίκες. Υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα από μελέτες με δίδυμους συμμετέχοντες που αποδεικνύουν ότι τα κρύα χέρια και πόδια καθορίζονται, εν μέρει, από τα γονίδια.
Οι διακυμάνσεις στις ορμόνες επίσης καθορίζουν το πώς νιώθουμε το κρύο. Οι αντιδράσεις των γυναικών στο κρύο ποικίλουν κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου τους. Στους άνδρες, τα υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης μπορεί να μειώσουν την ευαισθησία στο κρύο, απευαισθητοποιώντας έναν από τους κυριότερους υποδοχείς του κρύου, τον TRPM8, στο δέρμα.
Οι γυναίκες είναι πιθανότερο να εμφανίσουν σύνδρομο Raynaud, που προκαλεί πολύ κρύα δάχτυλα όταν πέφτει η θερμοκρασία. Οι ακριβείς αιτίες της νόσου παραμένουν άγνωστες. Από την ηλικία των 60 και μετά, η ικανότητα του οργανισμού μας να διατηρεί θερμότητα και να αισθάνεται το κρύο αρχίζει να μειώνεται. Οι ηλικιωμένοι επίσης δεν τρέμουν μέχρι η θερμοκρασία να πέσει αρκετά χαμηλά, σε σύγκριση με τους νεότερους ανθρώπους, αλλά επίσης δυσκολεύονται να ζεσταθούν.
Πώς μπορούμε να συνηθίσουμε το κρύο
Όταν το σώμα μας εκτίθεται επανειλημμένως σε κρύες θερμοκρασίες, αρχίζει να προσαρμόζεται, εκτός αν υπάρχει ο νόσος Raynaud. Όμως, δεν μιλάμε για 5 λεπτά βόλτας ενώ όλη μέρα είμαστε στα ζεστά.
Υπάρχουν δύο άλλοι τρόποι με τους οποίους το σώμα μας μπορεί να προσαρμοστεί σε χαμηλές θερμοκρασίες: αυξάνοντας είτε την παραγωγή μεταβολικής θερμότητας ή της διατήρησης της θερμότητας.
Το πώς ένα άτομο θα αντιδράσει στο επαναλαμβανόμενο κρύο σχετίζεται τελικά με το ποσοστό της απώλειας θερμότητας από το σώμα, αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα που δεν γνωρίζουν οι ερευνητές για το πώς νιώθει και αισθάνεται το σώμα μας. Γι’ αυτό, αν τείνετε να νιώθετε κρύο, θα μπορούσατε να δοκιμάσετε να περάσετε χρόνο έξω για να χτίσετε ανοχή. Ή να επιστρατεύσετε ζεστά γάντια και στρώσεις ρούχων για να διατηρήσετε τη θερμότητα.
[toggle title="Πηγές"]
https://www.jneurosci.org/content/36/45/11435.long
https://www.cambridge.org/core/journals/twin-research-and-human-genetics/article/feeling-of-cold-hands-and-feet-is-a-highly-heritable-phenotype/321951AA99DEFC20E836AB6BD4D55047
https://www.autonomicneuroscience.com/article/S1566-0702(16)30014-5/fulltext
[/toggle]
