Ακούμε πολύ συχνά πως δεν πρέπει να νοιάζεσαι για τη γνώμη των άλλων. «Μην κάνεις ό,τι σου λένε», «Να είσαι ο εαυτός σου». Ακούγονται πολύ ωραία αυτά τα τσιτάτα. Πέρα από το ότι είναι επικίνδυνο να τα πιστέψουμε, ταυτόχρονα είναι και ψυχολογικά αδύνατον να τα εφαρμόσουμε. Πώς, λοιπόν, πρέπει να φερόμαστε ώστε να αποκτήσουμε την πολυπόθητη αποδοχή των άλλων;
Γιατί είναι «επικίνδυνο» να είσαι ο εαυτός σου;
Όλοι μας είμαστε λίγο τρελοί. Λίγο επικίνδυνοι. Ανεξαιρέτως. Δεν υπάρχει φυσιολογικός άνθρωπος. Οι μόνοι άνθρωποι που μας φαίνονται φυσιολογικοί είναι αυτοί τους οποίους δεν γνωρίζουμε καλά. Μόλις τους γνωρίσουμε, θα καταλάβουμε την τρέλα τους.
Advertisment
Όλοι έχουμε τουλάχιστον έναν τρόπο να κάνουμε το βίο των άλλων αβίωτο. Ο δικός μου τρόπος (ένας από τους πολλούς δηλαδή) είναι να αναλύω τα πάντα με λεπτομέρεια. Το έκανα ως μαθηματικός και τώρα που ασχολούμαι με την ψυχολογία το έχω τερματίσει. Τους τρελαίνω τους γύρω μου όταν αρχίζω την ανάλυση. Ή βαριούνται ή παραιτούνται από τη συζήτηση. Συνήθως το έχω υπ’ όψιν μου και προσπαθώ να το μετριάζω.
Συνεπώς το να είμαστε πάντα ο εαυτοί μας είναι κάτι από το οποίο πρέπει να προστατέψουμε τους υπόλοιπους ανθρώπους. Ειδικά αυτούς που αγαπάμε πολύ. Ακριβώς επειδή τους αγαπάμε.
Γιατί πρέπει να σε νοιάζει η γνώμη των άλλων;
Υπάρχει ένας πολύ καλός εξελικτικός λόγος που μας ενδιαφέρει το τι θα πει ο κόσμος. Όταν ζούσαμε στις σπηλιές, πριν χιλιάδες χρόνια, οι πρόγονοί μας οι οποίοι κατάφερναν να έχουν την αποδοχή των άλλων μελών της ομάδας τους, παρέμεναν και στην ομάδα. Όσοι δεν τα κατάφερναν, εξοστρακιζόντουσαν. Μετά, μόνοι τους είχαν πολύ χαμηλότερες πιθανότητες επιβίωσης στη φύση με τα θηρία.
Advertisment
Είμαστε γενετικά προγραμματισμένοι για να καταλαβαίνουμε τους άλλους ανθρώπους και για να ζητούμε την αποδοχή τους. Δεν είναι πρόβλημα. Είναι προτέρημα. Είμαστε κοινωνικά άτομα και το να γινόμαστε αρεστοί εξασφαλίζει την κοινωνική υποστήριξη. Ενδυναμώνει την ικανότητά μας να νοιαζόμαστε για τους άλλους και να διαμορφώνουμε σχέσεις.
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από ψυχοπάθεια έχουν βιολογική βλάβη στις δομές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση (πχ. κατοπτρικοί νευρώνες) και αποτελούν τον ορισμό του ανθρώπου που δεν τον ενδιαφέρει τι θα πει ο κόσμος Η ενσυναίσθηση δεν τους βγαίνει φυσικά. Πρέπει να την εφαρμόσουν με λογικό και επεξεργασμένο τρόπο. Χρειάζεται να προσπαθήσουν πάρα πολύ τόσο οι ίδιοι όσο και οι γύρω τους για να καταφέρουν να συνυπάρξουν.
Δεν θέλεις να μη σε ενδιαφέρει τι θα πουν οι άλλοι. Αν όμως ακούς συνέχεια πως δεν πρέπει να σε ενδιαφέρει η γνώμη των άλλων, τότε θα νιώθεις μειονεκτικά όταν φυσιολογικά υιοθετείς συμπεριφορές που αποσκοπούν στο να γίνεις αποδεκτός. Θα νιώθεις λίγος. Ελαττωματικός. Θα πεις: «Πάλι δεν ήμουν ο εαυτός μου!». «Πάλι καταπιέστηκα!». «Πόσο άχρηστος είμαι! Ποτέ δε θα τα καταφέρω», είναι η φυσιολογική επόμενη σκέψη.
Μέτρον άριστον
Σαφώς το πρόβλημα δημιουργείται σε μας όταν μας νοιάζει υπερβολικά το τι θα πει ο κόσμος. Τι θα πει όμως «υπερβολικά»; Κριτής του τι θα πει «υπερβολικά» είναι ο καθένας για τον εαυτό του.
Συνήθως ορίζουμε ως υπερβολή το να μας ενδιαφέρει τι θα πει ο άλλος περισσότερο από αυτό που θέλουμε εμείς οι ίδιοι. Κι όμως, όπως σχολίασα πιο πάνω, αυτό είναι πολλές φορές απαραίτητο προκειμένου να δημιουργούμε και να συντηρούμε σχέσεις με τους συνανθρώπους μας. Είναι αδύνατον να συμφωνούμε πάντα με τους γύρω μας και ως εκ τούτου συχνά ένας από τους δυο θα χρειαστεί να συμβιβαστεί. Αλλιώς, θα καταλήξουν ο καθένας μόνος του. Συνεπώς «υπερβολικά» σημαίνει ό,τι μοιάζει υπερβολικό στον καθένα.
Όχι το πόσο. Το πώς
Ίσως το πρόβλημα τελικά να είναι κάπου αλλού. Ίσως το πρόβλημα να βρίσκεται στο πώς προσπαθούμε να γίνουμε αρεστοί. Όχι στο πόσο το προσπαθούμε. Ο συνήθης τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να είμαστε αρεστοί είναι να συμφωνούμε με τους άλλους. Να είμαστε πειθήνιοι. Να είμαστε ευχάριστοι. Να δείχνουμε πως όλα είναι καλά στη ζωή μας. Η αλήθεια είναι πως με το να μη φέρνουμε αντιρρήσεις, αυτό το οποίο καταφέρνουμε είναι να μη δυσαρεστούμε τους γύρω μας. Δεν τους προκαλούμε προβλήματα.
Ταυτόχρονα, με αυτόν τον τρόπο το καλύτερο που μπορούμε να πετύχουμε είναι να μας συμπαθήσουν. Δε θα καταφέρουμε ποτέ να μας αγαπήσουν. Θα είμαστε μια μη αρνητική παρουσία στη ζωή τους. Μια μη-ενοχλητική ίσως και συμπαθής παρουσία. Αλλά τίποτα παραπάνω. Αόρατοι.
Ίσως μάλιστα να φτάσουμε στο σημείο να τους εκνευρίσουμε αν επιμένουμε πως όλα πηγαίνουν καλά στη ζωή μας. Αν θέλουμε να μας προσέξουν και να μας αγαπήσουν πραγματικά, τότε ίσως να χρειαστεί να κάνουμε κάτι διαφορετικό.
Σύνδεση σημαίνει ταύτιση
Για να καταφέρουμε να συνδεθούμε συναισθηματικά μ’ έναν άνθρωπο, πρέπει να νιώσουμε ότι έχουμε κάτι κοινό μαζί του. Να αισθανθούμε ότι μπορεί να μας καταλάβει. Πως κάπου ταυτιζόμαστε με εκείνον. Να μπορέσουμε να μπούμε στη θέση του και να πιστέψουμε ότι κι εκείνος μπορεί να μπει στη δική μας. Δυστυχώς, με τους τρόπους που προσπαθούμε να γίνουμε αρεστοί, ίσως πετυχαίνουμε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.
Αν συμφωνούμε με ό,τι λένε οι άλλοι, τότε δεν προσφέρουμε τίποτα καινούριο σε μια συμβατική συζήτηση. Χανόμαστε στο πλήθος. Είμαστε άχρωμοι. Αν δείχνουμε ότι όλα είναι καλά με μας και προσπαθούμε να είμαστε ευχάριστοι, τότε οι άλλοι υποθέτουν ότι δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Πως όλα παν καλά με τη ζωή μας. Κατά συνέπεια μας νιώθουν πολύ ξένους. Γιατί στη δική τους ζωή αυτό δεν ισχύει. Η δική τους ζωή έχει προβλήματα και δυσκολίες. Όπως όλες οι ζωές.
Μια διαφορετική πρόταση
Αντιθέτως, θα πρότεινα να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Ας συνδεθούμε με τους άλλους μιλώντας ψύχραιμα για τα προβλήματά μας. Ας αυτοσαρκαστούμε. Ας παραδεχτούμε τις αδυναμίες μας. Αν μιλήσουμε γι’ αυτό που μας δυσκολεύει με έναν τρόπο που δεν υποδηλώνει πανικό, τότε ενώ παραδεχόμαστε ότι είμαστε μια προσωπικότητα με προβλήματα, ταυτόχρονα δείχνουμε πως κάπως προσπαθούμε να τα διαχειριστούμε.
Αυτομάτως θα γίνουμε πολύ ελκυστικοί στα μάτια των άλλων. Δείχνοντας την ανθρώπινη πλευρά μας αγγίζουμε και τη δική τους ανθρώπινη πλευρά. Οι άνθρωποι συνδεόμαστε μέσω των δυσκολιών μας πολύ περισσότερο από ότι μέσω των προτερημάτων μας.
Όλοι γνωρίζουμε πώς είναι το να έχεις προβλήματα. Το ζούμε καθημερινά. Επιπρόσθετα, είμαστε γενετικά προγραμματισμένοι να εστιάζουμε στα αρνητικά. Κι όμως όλοι χρησιμοποιούμε την αντίθετη οδό για να γίνουμε αρεστοί. Προσπαθούμε να είμαστε ευχάριστοι και να εντυπωσιάσουμε.
Έτσι και εμείς νιώθουμε πως δεν είμαστε ο εαυτός μας και πιεζόμαστε, αλλά και οι άλλοι νιώθουν απομακρυσμένοι από εμάς, καθώς δεν νιώθουν γνώριμα όσα τους λέμε. Δεν ταυτίζονται άρα δε συνδέονται. Είναι ο κλασικός ορισμός της lose – lose κατάστασης.
Αν όμως τολμήσουμε να μιλήσουμε ανοιχτά για όσα μας ταλαιπωρούν και για τις ιδιοτροπίες μας, τότε θα εκπλήξουμε και θα προκαλέσουμε αυτομάτως τη συμπάθεια των γύρω μας. Θα τους κάνουμε να νιώσουν πως δεν είναι οι μόνοι παράξενοι και ιδιότροποι άνθρωποι του πλανήτη. Όλοι είμαστε. Θα τους προσφέρουμε ανακούφιση. Θα δώσουμε φωνή και στους δικούς τους φόβους. Θα προσφέρουμε συμπαράσταση και στις δικές του ανησυχίες.
Ταυτόχρονα κι εμείς δεν θα πιεστούμε. Δε θα νιώσουμε το βάρος και το άγχος του να παρουσιάσουμε μια ψεύτικη εικόνα για εμάς. Θα παραδεχτούμε την αλήθεια μας και δεν υπάρχει τίποτα πιο χαλαρωτικό και έντιμο από αυτό. Είναι ο κλασικός ορισμός της win win κατάστασης.
Στην πράξη
Στο χρονικό διάστημα που έγραφα το άρθρο αυτό πραγματοποίησα μια ομιλία στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης για το άγχος. Είχα ξανακάνει την ομιλία αυτή αλλά σε πολύ μικρότερο κοινό. Η ώρα περνούσε και ο κόσμος συνέχιζε να έρχεται. Αγχώθηκα που θα καθίσουν όλοι και πώς θα τακτοποιηθούν σε μια αίθουσα όπου είχαν τελειώσει οι καρέκλες. Έβγαλα μια selfie για να την ποστάρω στο Facebook και έκανα το παιχνίδι ότι κάνω μια ομιλία για το άγχος και είμαι λίγο αγχωμένος.
Μέσα σε λίγες ώρες το post αυτό είχε πάρει πάνω από 700 likes και πολλά σχόλια από κάτω μου ευχόντουσαν καλή επιτυχία. Εντυπωσιάστηκα. Το προηγούμενο δημοφιλέστερο post μου ήταν όταν είχα ανεβάσει μια φωτογραφία του βιβλίου μου από βιβλιοπωλείο του αεροδρομίου. Εκεί παραδέχτηκα ότι είχα το ψώνιο να δω το βιβλίο μου σε κάθε αεροδρόμιο του κόσμου. Προέβαλα μια επιτυχία μου μέσα από ένα φίλτρο αυτο-έκθεσης. Αποτέλεσμα: 520 likes.
Μερικούς μήνες αργότερα ανέβασα ένα post ανακοινώνοντας χωρίς ιδιαίτερο χρωματισμό τη χαρά μου για την 5η έκδοση του βιβλίου μου. Αποτέλεσμα: 330 likes. Τα αποτελέσματα είναι ξεκάθαρα. Το post όπου μίλησα για το άγχος μου είχε τη μεγαλύτερη απήχηση στον κόσμο. Όλοι ξέρουμε πώς είναι το να αγχώνεσαι. Άγγιξε κάτι γνώριμο μέσα τους και θέλησαν να με στηρίξουν.
Το ποστ που προέβαλα το ψώνιο μου ήταν επίσης πολύ δημοφιλές. Δεν είμαστε λίγοι όσοι έχουμε ένα ψώνιο μέσα μας για κάτι. Όταν όμως μίλησα μόνο για τη χαρά και την επιτυχία μου, τότε ο κόσμος ταυτίστηκε λιγότερο.
Συμπέρασμα
Ακούμε γύρω μας πως δεν πρέπει να δίνουμε σημασία στη γνώμη των άλλων. Να έχουμε σαν οδηγό μόνο τη δική μας. Δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να μας συμπαθούν οι άλλοι. Σε όποιον αρέσουμε.
Είδαμε ότι υπάρχει σοβαρός εξελικτικός λόγος, ο οποίος εξηγεί το γιατί ψάχνουμε την αποδοχή από το περιβάλλον μας. Είναι απαραίτητο να το κάνουμε για να μπορέσουμε να ζούμε στα πλαίσια μιας κοινωνίας. Αρκεί να μην το νιώθουμε εμείς ως υπερβολικά πιεστικό. Ίσως τελικά αυτό που μας προκαλεί τη δυσφορία να μην προκαλείται από το ότι επιχειρούμε να είμαστε αρεστοί αλλά από το πώς το επιχειρούμε.
Οι άνθρωποι αγαπούν και συνδέονται με ό,τι τους φαίνεται γνώριμο. Προσπαθώντας να είμαστε ευχάριστοι και δείχνοντας ότι όλα πάνε καλά με εμάς, το μόνο που πετυχαίνουμε είναι εμείς να πιεζόμαστε και στην καλύτερη περίπτωση να μένουμε αδιάφοροι στους άλλους και στη χειρότερη περίπτωση να γινόμαστε ενοχλητικοί.
Αντιθέτως, αν τολμήσουμε να προβάλουμε τις αδυναμίες και τις ιδιοτροπίες μας θα αγγίξουμε την ανθρώπινη πλευρά των συνανθρώπων μας και ταυτόχρονα πιθανώς να τους απελευθερώσουμε από τους δικούς τους φόβους. Όλοι κερδίζουν. Δοκίμασε κάτι διαφορετικό φέτος. Αν θέλεις να αρέσεις στους άλλους μην δείχνεις πόσο λαμπερός είσαι. Μίλησε όμως για το πόσο προβληματικός και ιδιότροπος νιώθεις. Θαύματα σε περιμένουν.
- Τι έχει πραγματικά αξία στη ζωή; - 9 Απριλίου 2024
- 24 τραγούδια για ένα… αντισυμβατικό 2024 - 9 Ιανουαρίου 2024
- Η μεταμορφωτική δύναμη του να μιλάς σε αγνώστους - 7 Νοεμβρίου 2023
