Η πνευματική αναζήτηση δεν είναι μια σταθερή δραστηριότητα με έναν μοναδικό στόχο – έχει αλλάξει με τον καιρό. Στη μεσαιωνική εποχή, οι πνευματικοί αναζητητές επιθυμούσαν την επιβράβευσή τους στα ουράνια, και παρόλο που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν τη βρήκαν, κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής, από τους περιπλανώμενους μοναχούς μέχρι τους μεγαλοπρεπείς καθεδρικούς ναούς, ήταν εστιασμένη σε αυτό.
Η πλειονότητα των ανθρώπων που ζούσαν τον Μεσαίωνα – μια μακρά περίοδο οκτακοσίων ετών (από το 400 μέχρι το 1200 ΚΧ) – δεν είχαν ελπίδα να αποκτήσουν εξουσία ή χρήματα. Μπορούσαν να αγαπήσουν ο ένας τον άλλο, αλλά ζούσαν στον «μάταιο τούτο κόσμο» όπου η καθημερινή ύπαρξη αποτελούσε έναν αγώνα επιβίωσης. Το καλύτερο που μπορούσαν να ελπίζουν ήταν να βρουν καταφύγιο στα μοναστήρια. Μεγάλος αριθμός ακολούθησε αυτό το μονοπάτι.
Advertisment
Κατά έναν τρόπο όμως, με το να αναζητούν να προφυλαχθούν από έναν σκληρό κόσμο, έστρεψαν την πλάτη τους στην πίστη. Κρίνοντας από τα αποτελέσματα, ο Αιώνας της Πίστης, όπως είναι γνωστά τα χρόνια στα οποία κυριαρχούσε ο Χριστιανισμός, ο χαρακτηρισμός είναι εσφαλμένος. Αν ο Ιησούς λέει την αλήθεια, η πίστη είναι αυτή που μας βοηθά να δημιουργήσουμε έναν ιδανικό κόσμο, όπου κάθε επιθυμία εκπληρώνεται: «Ζητάτε και θα σας δοθεί, αναζητήστε και θα βρείτε, κρούετε και η πόρτα θα σας ανοιχτεί» (Ματθαίος, 7:7).
Αν αναζητάτε, το σημάδι της επιτυχίας είναι ότι οι επιθυμίες πραγματοποιούνται. Έχετε αποδείξει ότι το μυαλό είναι η απόλυτη δύναμη. Οτιδήποτε κι αν έκανε ένας χριστιανός για να μετατρέψει αυτή την υπόσχεση σε πραγματικότητα – να έχει πίστη, να συμμορφώνεται με την επιθυμία του Θεού, να μην αμαρτάνει – δεν ήταν αρκετό για τις εξαθλιωμένες μάζες των πιστών του Μεσαίωνα.
Όταν ο κόσμος ήταν ένα πιο σκληρό μέρος, η πνευματική αναζήτηση οδηγούσε κατευθείαν στην απάρνηση των εγκοσμίων. Επειδή η ζωή είναι πιο εύκολη σήμερα, έχουμε πολύ λιγότερους λόγους να απαρνηθούμε τα εγκόσμια• η επίμονη όμως πεποίθηση ότι ο κόσμος είναι μάταιος κάνει πολλούς ανθρώπους να αισθάνονται ότι η θρησκεία αντιτίθενται στην εκπλήρωση των επιθυμιών τους.
Advertisment
Αν υπάρχουν εγκεκριμένες χριστιανικές διδαχές υπέρ της επιθυμίας, ελάχιστοι πιστοί τις γνωρίζουν. Για την ακρίβεια, οι σημερινοί πιστοί δεν γνωρίζουν καθόλου τις θρησκευτικές διδασκαλίες• το 2012 μια έρευνα του Κέντρου Pew έθεσε τριάντα δύο βασικές ερωτήσεις για τη θρησκεία, και οι άνθρωποι που απάντησαν σωστά στις περισσότερες ήταν αθεϊστές, με μέσο όρο 20,9. (Ο Peter Gomes, που κήρυττε σε ένα φιλελεύθερο εκκλησίασμα στο Κολέγιο Χάρβαρντ, ρώτησε μια ομάδα φοιτητών τι ήταν οι «επιστολές» (epistles) στην Καινή Διαθήκη. Ένα ντροπαλό αγόρι υψώθηκε: «Μήπως είναι οι σύζυγοι των αποστόλων;(apostles)»
Σήμερα η αναζήτηση έχει γίνει σχεδόν εξ ολοκλήρου προσωπική. Δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με τον στόχο. Θέλει θάρρος να απομακρυνθείτε από τη θρησκεία με την οποία μεγαλώσατε. Το 1952, ο προτεστάντης θεολόγος Πάουλ Τίλιχ κυκλοφόρησε το έργο το Θάρρος της Υπάρξεως, που έγινε μεγάλη εκδοτική επιτυχία και είναι εμποτισμένο από το άγος της εποχής της πυρηνικής τεχνολογίας.
Το Ολοκαύτωμα και η φρίκη δύο παγκόσμιων πολέμων είχαν κάνει το χρώμα της πίστης στον Θεό να ξεθωριάσει. Υπήρχε μια κοινά αποδεκτή άποψη ότι η ζωή πρέπει να είναι άσκοπη. Ο Τίλιχ είδε αυτή την κατάσταση και ρώτησε: «Γιατί είμαστε εδώ τότε;» Η ζωή, είπε, θέτει αυτό το ερώτημα αυτόματα.
Αν το να είστε ζωντανοί σας κάνει να αναρωτιέστε γιατί είστε εδώ, αυτόματα θέλετε να βρείτε μια απάντηση. Οι δύο δραστηριότητες – το να θέτετε τις πιο βασικές υπαρξιακές ερωτήσεις και να τις απαντάτε – δημιουργούν έναν κύκλο. Οι ερωτήσεις οδηγούν σε απαντήσει για τον μοναδικό λόγο ότι είστε ζωντανοί.
Δεν νομίζω ότι η κοινωνία έχει προχωρήσει πολύ πιο πέρα από αυτό που περιγράφει ο Τίλιχ. Ο Θεός έχει καταντήσει να είναι ένα σημείο, η δε τρομοκρατία αποτελεί καθημερινή απειλή, έστω και αν η απειλή της μαζικής πυρηνικής καταστροφής έχει πλέον μειωθεί. Ο πνευματικό αναζητητής δεν έχει μια πλατφόρμα πίστης πάνω στην οποία θα σταθεί. Το να βρει κανείς το θάρρος της ύπαρξης σημαίνει να βρει το κουράγιο να προχωρήσει πέρα από την ύστατη ύπαρξη.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Deepak Chopra με τίτλο «Το μέλλον του Θεού» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο. Μπορείτε να το βρείτε εδώ
Photo: Author/Depositphotos
