Νιώθεις πως σχεδόν πάντα πρέπει να ασχολείσαι με τους άλλους; Μήπως έχεις εθιστεί στο να ασκείς κριτική; Έχεις παρατηρήσει πόσο συχνά μπορεί να συμπεριφέρεσαι με αυτό τον τρόπο; Έχεις σκεφτεί «τι μπορεί να παίρνεις» και «πόσο πίσω μπορεί να σε κρατάει» αυτή η συμπεριφορά σου; Νιώθεις πως απλά είναι μία συνήθεια; Αλήθεια, ποιος σου έχει δώσει το ρόλο του κριτή;
Η κριτική μάς κρύβει τα πραγματικά μας συναισθήματα. Η κριτική μπορεί να φαίνεται εύκολη όταν γίνεται από κάποιον και μάλιστα να μας δημιουργεί την αίσθηση πως πέρα από «σκληρός άνθρωπος» είναι σίγουρος για τον εαυτό του και για τις ικανότητές του. Και όμως, δεν είναι πάντα έτσι. Συνήθως το άτομο που κρίνει τους άλλους από τη μία είναι σαν να διαχωρίζει τον εαυτό του από εκείνους και από την άλλη σαν να διαχωρίζει τον ίδιο του τον εαυτό από το «ποιος είναι πραγματικά».
Advertisment
Πιο απλά, όταν ένας άνθρωπος αισθάνεται πως έχει πληγωθεί, πως έχει χτυπηθεί η αυτοπεποίθησή του, βιώνει ενοχικά συναισθήματα και έντονη ανασφάλεια που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Έτσι του είναι πιο εύκολο και διαχειρίσιμο το να κρίνει τους άλλους για να μην αισθάνεται τα δικά του έντονα δυσφορικά συναισθήματα που τον πονούν. Βέβαια, με αυτό τον τρόπο μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο που του στερεί να δει καθαρά τι συμβαίνει στον ίδιο, εφόσον εστιάζει στους άλλους και σταδιακά αποδυναμώνεται και ψυχικά και σωματικά.
Η κριτική γεννιέται μέσα από την κριτική. Συνήθως, το άτομο που ασκεί κριτική, έχει δεχτεί και το ίδιο κριτική στα μικρά του χρόνια, κάτι ανάλογο και με αυτόν που ασκεί bullying στους άλλους, όπου συνήθως έχει δεχτεί ο ίδιος εκφοβισμό στην παιδική του ηλικία για παράδειγμα. Η κριτική εκείνη ενδεχομένως ήταν τραυματική και δημιούργησε έντονα συναισθήματα μοναξιάς, εφόσον πχ. το άτομο δεν ήταν αρκετά καλό ή έξυπνο ή όμορφο ή… ή …ή.
Τραύματα που δημιουργούν αποφευκτικές συμπεριφορές οδηγώντας στη μοναξιά. Μια μοναξιά που περικλείει ψυχικό πόνο, πολύ πόνο. Στην προσπάθεια λοιπόν να αντιπαρέλθει αυτόν τον ψυχικό πόνο κάνει την εμφάνισή του ο μηχανισμός της προβολής, όπου είναι πολύ πιο εύκολο πλέον να προβάλει στους άλλους όλα αυτά για τα οποία κρίθηκε ο ίδιος και τον πόνεσαν.
Advertisment
Έτσι, η επισήμανση των ελαττωμάτων στους γύρω του λειτουργεί ως ασπίδα στο να μην πληγωθεί – προλαβαίνει και επιτίθεται ο ίδιος πριν το προλάβουν οι άλλοι – γιατί αυτό έμαθε από παιδί. Ο φόβος δηλαδή μήπως και ξαναπληγωθεί, οδηγεί σε επίθεση, μόνο που αυτός ο τρόπος οδηγεί και πάλι στη μοναξιά και στην απομόνωση, ποιος θα ήθελε να κάνει παρέα με κάποιον που του ασκεί κριτική διαρκώς;
Η κριτική μας αφήνει στο σκοτάδι. «Το να γνωρίσεις τη δική σου σκοτεινή πλευρά είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις τη σκοτεινή πλευρά των άλλων» όπως είπε ο Carl Jung. Με τη διαφορά πως το άτομο που ασκεί κριτική δεν μπορεί να γνωρίσει τη δική του σκοτεινή πλευρά, το δικό του σκοτάδι. Γι αυτό ακριβώς «βγάζει προς τα έξω» όλη τη δική του σκοτεινιά και την φορτώνει στους άλλους.
Κρίνει γιατί δεν αισθάνεται μέσα του την ένταση, την ανισορροπία και την ταραχή, τον φόβο που δημιουργεί αυτό το σκοτάδι. Προσπαθώντας να ξεφύγει μακριά από αυτά που το ταλαιπωρούν (μη συνειδητά κυρίως) τρέχει να τα φορτώσει αλλού, δικαιολογώντας έτσι την δική του ανησυχία και ταραχή.
Πώς αρχίζει η επούλωση; Από τη στιγμή που ο κριτής «θα κάνει πίσω» και δεν θα υποκύψει στο να ασκήσει κριτική άλλη μία φορά, εφόσον δεν ηρεμεί μέσα του, εκεί ακριβώς μπαίνει και το πρώτο λιθαράκι για την αντιμετώπιση των δικών του τραυμάτων, αυτών που το πόνεσαν πριν από χρόνια. Όταν μάλιστα μπει και στη διαδικασία να αναρωτηθεί τι είναι αυτό που του προκαλεί την ανάγκη να κρίνει – τι κερδίζει, ποιο είναι το συναίσθημα που νιώθει αυτή τη στιγμή και να προσπαθήσει να το αφήσει να του φέρει μνήμες από τα παλιά, έχει κάνει μεγάλη πρόοδο.
Ας μην ξεχνάμε πως μπαίνουμε στη ανάγκη να κρίνουμε τους άλλους κυρίως ως επιθετική άμυνα, να νιώσουμε πιο δυνατοί και από θέση ισχύος. Ξεχνάμε όμως πως έχουμε ανάγκη αυτούς τους οποίους κρίνουμε. Και δεν μιλώ για συγκεκριμένα άτομα, γιατί από τη στιγμή που η κριτική γίνεται μοτίβο συμπεριφοράς μας, θα την ασκούμε ακόμα και σε άτομα που δεν θέλουμε να πληγώσουμε και που αγαπάμε, κινδυνεύοντας να τα διώξουμε από κοντά μας και να πληγωθούμε ξανά, επιβεβαιώνοντας έτσι την αυτοεκπληρούμενη προφητεία πως «όλοι θέλουν να μας κάνουν κακό και κανείς δεν αξίζει».
Σήμερα ιδιωτεύει. Συνεργάστηκε επί 24 χρόνια με τον Θάνο Ασκητή (Ελλάδα, Κύπρος). Συμμετοχή στα βιβλία δημοτικού της Σεξουαλικής Αγωγής (Υπουργείο Παιδείας), "Σεξουαλική Υγεία", "Για σένα έφηβε", «Η ψυχική και σεξουαλική ζωή της γυναίκας», «Αφροδισιολογία: Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις των Γεννητικών Οργάνων», "Ένας πρακτικός οδηγός για την κατάθλιψη" και σε πολλά βιβλία των δωρεάν εκδόσεων του ΙΨΣΥ. Ομιλίες σε συνέδρια, ημερίδες, συλλόγους, σχολεία. Αρθρογραφία στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο.
- Αυτοπεποίθηση και ψυχική υγεία: Μια σχέση αγάπης και μίσους που κρατά για πάντα - 10 Μαρτίου 2020
- Carl Jung: «Το να γνωρίσεις τη δική σου σκοτεινή πλευρά είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσεις τη σκοτεινή πλευρά των άλλων» - 1 Ιουλίου 2019
- Τι είναι η μελαγχολία ή κατάθλιψη των Χριστουγέννων; - 13 Δεκεμβρίου 2018
