«Και μιας και μιλάω για παντοδυναμία, ας εκμεταλλευτώ ξανά την ευκαιρία για να απομυθοποιήσω αυτή την ιδέα του κακομοίρη που κουβαλάει στην πλάτη το δισάκι με τις ενοχές του. Για να μπορώ να με κατηγορήσω και να με καταδικάσω για κάποιο κακό που έχω κάνει, είναι απαραίτητο να πιστέψω ότι θα μπορούσα και να το έχω αποφύγει.
Για να το πω απλά: πρέπει να μπορώ να αισθανθώ υπεύθυνος για το συμβάν. Είναι πολύ δύσκολο να πιστέψεις ότι κάποιος θα μπορούσε να νιώσει ενοχές για τις πλημμύρες στη Νέα Ορλεάνη… αλλά μπορεί να συμβεί μερικές φορές. Πώς είναι δυνατόν; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι, αν και δεν είμαι πραγματικά υπεύθυνος, με θεωρώ υπεύθυνο – κι αυτό είναι τόσο πιο έντονο όσο πιο δυνατό θεωρώ τον εαυτό μου. Κάποια φορά σου διηγήθηκα ανέκδοτα για Αργεντινούς στην Ισπανία. Θα σου πω ακόμη ένα: λέγεται πως είμαστε τόσο ξιπασμένοι, που αν συναντήσει κάποιος στο δρόμο έναν Αργεντινό στη Μαδρίτη και του πει: «Τι ωραία μέρα», ο Αργεντινός θα του απαντήσει: «Ό,τι μπορούσα έκανα…».
Advertisment
«Συνεπώς, θεωρώντας με παντοδύναμο, είναι πολύ πιθανό να καταλήξω να πιστεύω ότι θα μπορούσα – και θα έπρεπε – να είχα αποφύγει το κακό που έπαθε ο άλλος. Θυμάμαι πάντα εκατοντάδες ανθρώπους που έχουν περάσει από το ιατρείο μου, γεμάτους ενοχές για τα ατυχήματα κάποιων ανθρώπων που τραυματίστηκαν, για τις κρίσεις αλλεργίας κάποιων συγγενών τους, και για τη βροχή που έριξε την ημέρα που είχαν κανονίσει να κάνουν μπάρμπεκιου στην εξοχή.
«Δεν είναι τυχαίο ότι ένα από τα πρώτα βιβλία που έκανε την εμφάνισή του στην αγορά της αυτοβελτίωσης, όταν ακόμα δεν υπήρχε αγορά για βιβλία εκλαϊκευμένης ψυχολογίας, ήταν το: Όταν λέω όχι, νιώθω ενοχές. Στο βιβλίο, που είναι αρκετά σαφές σε κάποια σημεία, διαβάζουμε ότι αυτό το ΟΧΙ μπορεί από μόνο του να με φέρει σε επαφή με το οδυνηρό συναίσθημα της ενοχής.
Αφού μελετήσουμε μερικά παραδείγματα, αρχίζουμε ν’ ανακαλύπτουμε πως οι ενοχές που νιώθουμε όταν λέμε όχι στον άλλον, κρύβουν πάντα κι ένα μικρό ποσοστό ευχαρίστησης – ακόμα κι αν αυτή οφείλεται στην ικανοποίηση να μην κάνουμε κάτι που δεν θέλουμε (ας θυμηθούμε τη λαϊκή ρήση “Έχει ηδονή στην ενοχή”)». «Και γιατί θα έπρεπε να αισθάνομαι ενοχές που κάνω ό,τι θέλω εγώ, αντί αυτού που θα ήθελε ο άλλος;»
Advertisment
«Αυτό λειτουργεί σαν ένα περίεργο μυστήριο που αποτελεί αδιάσπαστο τμήμα της δυτικής και χριστιανικής μας αγωγής. Η ιδέα που μας έχει καλλιεργηθεί είναι ότι θα έπρεπε να σκεφτόμαστε πρώτα τον άλλον και μετά τον εαυτό μας, αλλιώς είμαστε εγωιστές (αν θυμάσαι, μιλήσαμε γι’ αυτό πριν λίγες μέρες). Οπότε, όταν σκέφτομαι εμένα, τις επιθυμίες και τις προτεραιτότητές μου, αισθάνομαι ενοχές γιατί βρίσκομαι αντιμέτωπος με τους προπατορικούς κανόνες που δημιούργησαν αυτή την κουλτούρα. Αυτή είναι η αγωγή μας, και δεν λέω ότι συμφωνώ⋅ λέω ότι αυτό συμβαίνει».
Απόσπασμα από το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι με τίτλο «Από την αυτοεκτίμηση στον Εγωισμό» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Opera
