Είναι δύσκολο να θέλει κανείς να δημιουργήσει βαθιές συνδέσεις με άλλους ανθρώπους, αλλά η έλλειψη εμπιστοσύνης να τον κρατά πίσω. Είναι ουσιαστικά επώδυνο. Τα καλά νέα είναι ότι είναι κάτι το οποίο μπορεί να αλλάξει• δεν χρειάζεται να είμαστε για πάντα καχύποπτοι και απόμακροι από όλους. Τα άσχημα νέα είναι ότι αυτό το ζήτημα δεν αφορά τους άλλους, αλλά εμάς τους ίδιους.
Ας φέρω ένα παράδειγμα για να καταλάβετε. Λίγο αφότου αποφοίτησα από τη σχολή, ξεκίνησα να κάνω συμβουλευτική σε θυμωμένους εφήβους, άτομα με προβληματικές συμπεριφορές. Πολλοί από αυτοί είχαν μεγαλώσει στο κέντρο της πόλης μου και αντιμετώπιζαν ψυχοκοινωνικούς στρεσογόνους παράγοντες, όπως βία, ναρκωτικά και μονογονεϊκές οικογένειες με οικονομικά προβλήματα.
Advertisment
Σε μια προσπάθεια να εξυπηρετήσω όσο περισσότερα παιδιά μπορούσα, επέλεξα μια θεραπευτική μέθοδο, την ομαδική συμβουλευτική που εστίαζε στη διαχείριση του θυμού και στις κοινωνικές δεξιότητες. Κι αυτό που άκουγα συνεχώς ήταν: «Δεν μπορώ να εμπιστευθώ κανέναν».
Είτε εργαζόμουν με γυναίκες, είτε με άντρες, αυτό ήταν η πιο συνηθισμένη δήλωση και η μεγαλύτερη πρόκληση για εμένα. Και καθώς τα χρόνια περνούσαν και αποκτούσα εμπειρία, ανακάλυψα ότι η έλλειψη εμπιστοσύνης ήταν μία από τους μεγαλύτερους αγώνες που δίνει ένας ασθενής.
Η εμπιστοσύνη είναι η βάση όλων των σχέσεων
Οι σχέσεις χτίζονται πάνω στην εμπιστοσύνη. Όταν δεν εμπιστευόμαστε τους άλλους, στερούμε από τον εαυτό μας την ανθρώπινη σύνδεση και την αυθεντική ζωή. Ίσως σχετίζεται με την έμφυτη δυσκολία μας να δείξουμε ευάλωτοι.
Advertisment
Ίσως κάποτε νιώθαμε ασφαλείς να μοιραζόμαστε τις ελπίδες, τα όνειρα και τους δαίμονές μας, αλλά όχι πια. Πολλοί από εμάς έχουν προδοθεί. Άλλοι ακόμα προσπαθούν να κλείσουν τις πληγές τους.
Γιατί η εμπιστοσύνη είναι τόσο δύσκολη;
Όσο περίεργο κι αν μας φαίνεται το «δεν εμπιστεύομαι κανέναν», στην πραγματικότητα σημαίνει «δεν εμπιστεύομαι τον εαυτό μου». Και κατά τη διάρκεια της εργασίας μου στον συμβουλευτικό σταθμό με τους εφήβους, ο επόπτης μου μου τόνιζε πως όταν κάποιος μιλά συνεχώς για κάποιον άλλο, στην πραγματικότητα, μιλά για τον εαυτό του και για τον δικό του πόνο. Και ένας τρόπος να αποφύγουμε να νιώθουμε όλα εκείνα τα ανεπιθύμητα συναισθήματα είναι να τα περάσουμε σε έναν άλλο μέσω της προβολικής ταύτισης:
Η προβολή είναι η ασυνείδητη πράξη κατά την οποία προσδίδουμε ένα δικό μας εσωτερικό χαρακτηριστικό σε κάποιον άλλο. Τις περισσότερες φορές αυτό που προβάλουμε είναι ένα ανεπιθύμητο συναίσθημα ή χαρακτηριστικό. Οπότε προσδιορίζοντας τους άλλους ως ανεπιθύμητους ή ανειλικρινείς, μπορούμε να αποφύγουμε να νιώσουμε αυτά τα συναισθήματα για εμάς τους ίδιους.
Ταύτιση με τις προβολές των άλλων σημαίνει απώλεια της ικανότητάς μας να εμπιστευτούμε τις ίδιες μας τις αντιλήψεις, τις απόψεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Μας λείπει η ικανότητα να κατανοήσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο.
Σε βαθύτερο επίπεδο αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους αναπαριστά ένα ανώριμο εγώ που δεν έχει αναπτύξει ανθεκτικότητα και αντοχή στη σύγχυση. Φυσικά, αν μεγαλώσατε με μη υποστηρικτικούς και απαξιωτικούς φροντιστές, είναι εύκολο να καταλάβετε γιατί δυσκολεύεστε να εμπιστευθείτε. Γιατί να εμπιστευθείτε κάποιον, αν τα συναισθήματά σας δεν επιβεβαιώνονταν ποτέ ως παιδί;
Όταν σας λείπει αυτή η βάση, περιμένετε από τους άλλους ότι θα σας απογοητεύσουν και ότι δεν θα κρατήσουν το λόγο τους. Άλλωστε, αυτό δεν έκαναν και οι γονείς σας; Ο κίνδυνος του να αναμένετε ότι όλοι και συνεχώς θα μας απορρίπτουν είναι βαθιά ριζωμένος και αποτελεί μια σχεδόν αυτόματη σκέψη.
Όμως, οι άνθρωποι είμαστε προγραμματισμένοι να συνδεόμαστε. Και όταν απομονωνόμαστε από τους άλλους, στερούμαστε και τη σημαντικότερη σχέση της ζωής μας – τη σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Πώς να ξαναχτίσουμε την εμπιστοσύνη για τον εαυτό μας
1. Αναγνωρίστε ότι όλοι οι άνθρωποι αποτελούνται από «καλά» και «κακά» κομμάτια. Με άλλα λόγια, όλοι έχουμε ελαττώματα.
2. Αποδεχτείτε τις σκοτεινές, ανεπιθύμητες και πρωτόγονες πλευρές σας. Αλλάξτε αυτά που μπορείτε και αποδειχτείτε αυτά που δεν μπορείτε πλήρως να εξελίξετε.
3. Δουλέψτε με τον εαυτό σας για να χτίσετε αντοχή σε έντονα, δυνατά συναισθήματα, όπως εχθρικότητα, απόρριψη, σύνδεση και έρωτα.
4. Αποκτήστε συνείδηση των προβολών που κάνετε σε άλλους.
5. Αφήστε πίσω σας τις παρελθοντικές προδοσίες. Αντισταθείτε στην παρόρμηση να βυθιστείτε σε σκέψεις για το ποιος και γιατί σας αδίκησε.
6. Πιστέψτε ότι ο κόσμος είναι στο μεγαλύτερο μέρος του ένα ασφαλές μέρος και οι άνθρωποι έχουν και μια έμφυτη καλή πλευρά.
7. Μάθετε πως όταν κάποιος σας προδώσει, μπορείτε να αντέξετε τα άβολα συναισθήματα του θυμού, της απόρριψης, του πόνου και της αβεβαιότητας. Δεν θα καταρρεύσετε και δεν θα έρθει το τέλος του κόσμου.
8. Συγχωρέστε τον εαυτό σας για τις προβολές που κάνετε στους άλλους και για τις ευκαιρίες που έχετε χάσει κατά καιρούς. Ποτέ δεν είναι αργά και οι σχέσεις πετυχαίνουν αφού έχουμε έρθει σε επαφή και έχουμε μάθει τον εαυτό μας.
Linda Esposito, ψυχοθεραπεύτρια
