Όταν τα πάντα γύρω μου κινούνται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, σταματώ και αναρωτιέμαι: «Είναι ο κόσμος τόσο απασχολημένος ή μήπως το βγάζω απ’ το μυαλό μου;»
Πολλές φορές θεωρούμε ότι οι έννοιες «νόηση» και «κόσμος» είναι ανεξάρτητες η μία από την άλλη. Αν μας ρωτήσει κανείς πού βρίσκεται ο νους μας, οι περισσότεροι θα δείξουμε στο κεφάλι ή στην καρδιά, όχι όμως σε ένα δέντρο ή στον ουρανό. Αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη ενός ξεκάθαρου ορίου ανάμεσα σε αυτό που βρίσκεται μέσα μας και σε εκείνο που συμβαίνει στον έξω κόσμο.
Advertisment
Πώς να συγκριθεί αυτός ο απέραντος κόσμος με το μυαλό μας, που φωλιάζει μέσα στο σώμα μας και συχνά αισθάνεται μικρό, τρωτό και αδύναμο; Η διδασκαλία του Βούδα όμως λέει ότι αυτό το όριο μεταξύ της νόησης και του κόσμου είναι αμυδρό, ανεπαίσθητο και ουσιαστικά ανίσχυρο. Ο κόσμος δεν είναι αντικειμενικά ευχάριστος ή δυσάρεστος, για να μας προκαλεί και το αντίστοιχο συναίσθημα.
Αντίθετα, τα συναισθήματα γεννιούνται από τον νου μας, ο οποίος προβάλλει την υποκειμενική εμπειρία του στον κόσμο. Ο κόσμος δεν είναι εγγενώς χαρούμενος ή λυπημένος⋅ απλά είναι.
Μια συζήτηση που είχα κάποτε μια μια καλή μου φίλη, σχολαστική και υπεύθυνη βουδίστρια μοναχή, ίσως μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα. Πρόσφατα, λοιπόν, η φίλη μου επέβλεπε την ανέγερση μιας αίθουσας Ντάρμα στον ναό της. Αφού μου εξιστόρησε τις ταλαιπωρίες που πέρασε για να εκδοθεί η άδεια και να βρει τον κατάλληλο εργολάβο, μεταξύ άλλων, μου περιέγραψε τη διαδικασία κατασκευής με τον εξής τρόπο:
Advertisment
«Όταν έφτασε η στιγμή να στρώσω κεραμίδια στη σκεπή, έβλεπα παντού γύρω μου κεραμίδια. Παρατήρησα ότι το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένα, το πάχος τους, τα σχέδια. Ύστερα, όταν έπρεπε να βάλω τα πατώματα, έβλεπα παντού γύρω μου πατώματα. Εστίαζα την προσοχή μου στο χρώμα, στην προέλευση, στο μοτίβο και στην αντοχή των μασίφ ξύλινων πατωμάτων.
Και ξαφνικά το συνειδητοποίησα: όταν κοιτάζουμε τον έξω κόσμο, εστιάζουμε μόνο σε ένα μικρό μέρος του, αυτό που μας ενδιαφέρει. Ο κόσμος που βλέπουμε δεν είναι ολόκληρο το σύμπαν αλλά ένα κομμάτι του, αυτό που ενδιαφέρει τη νόησή μας. Ωστόσο, για τον νου μας, αυτός ο μικρός κόσμος είναι ολόκληρο το σύμπαν. Η πραγματικότητά μας δεν είναι το απέραντο σύμπαν, αλλά ένα μικρό μέρος του, αυτό στο οποίο επιλέγουμε να εστιάσουμε. Η πραγματικότητα υπάρχει επειδή υπάρχει η νόηση. Χωρίς τον νου δεν θα υπήρχε το σύμπαν».
Όσο πιο πολύ σκεφτόμουν τον συλλογισμό της, τόσο περισσότερο έβγαζε νόημα. Ο κόσμος αποκτά υπόσταση επειδή τον αντιλαμβανόμαστε. Δεν μπορούμε να ζήσουμε σε μια πραγματικότητα που αγνοούμε. Ο κόσμος εξαρτάται από την νόησή μας για να υπάρχει, ακριβώς όπως η νόησή μας εξαρτάται από τον κόσμο, ο οποίος είναι το αντικείμενος της αντίληψής μας.
Αλλιώτικα θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αντίληψή μας είναι αυτή που δίνει υπόσταση στον κόσμο. Ο κόσμος μας είναι αποτέλεσμα αυτού που συλλαμβάνει η νόησή μας. Από αυτή τη σκοπιά, η νόηση δεν είναι και τόσο ασήμαντη σε σύγκριση με τον έξω κόσμο, σωστά;
Απόσπασμα από το βιβλίο του Haemin Sunim με τίτλο «Όσα μπορείς να δεις μόνο όταν δεν βιάζεσαι» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο. Μπορείτε να το βρείτε εδώ
