Τα πτηνά είναι πλάσματα της συνήθειας. Υπάρχει η στιγμή που τρώνε, η στιγμή που πίνουν, η στιγμή που κοιμούνται. Υπάρχει η περίοδος της σαγήνης, η περίοδος του ζευγαρώματος, η περίοδος της φροντίδας των νεοσσών, η περίοδος της μετανάστευσης…
Ο κύκλος της ζωής τους υπακούει σε πολύ συγκεκριμένο και καθορισμένο σχήμα. Όμως αυτές οι συνήθειες δεν είναι τόσο δείγμα συγκεκριμένων τελετουργιών, όσο μια πορεία που ακολουθεί τον ρυθμό της φύσης: ξυπνούν και κοιμούνται ακολουθώντας την πορεία του ήλιου, με την ανατολή και τη δύση να αλλάζουν ώρα στη διάρκεια του χρόνου, νύχτες περισσότερο ή λιγότερο φωτεινές, ανάλογα με τις φάσεις του φεγγαριού – για να μην αναφέρουμε και τις μόνιμες μετεωρολογικές και εποχιακές εναλλαγές: βροχή, άνεμος, καύσωνας, ομίχλη, καταιγίδα…
Advertisment
Όσοι ζουν στη φύση δεν βαριούνται ποτέ! Τα πτηνά έχουν μάθει να προσαρμόζονται πάντα σε αυτό που τα περιμένει κάθε μέρα, καλό ή κακό. Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι δεν αγαπούν τον άνεμο και τη βροχή. Όταν φυσάει κι όταν βρέχει, δεν τα βλέπουμε να πετούν. Κρύβονται σε ένα δέντρο, σε μια φυλλωσιά, σαν να μη θέλουν να ακούν τίποτα και κανέναν.
Όσοι έχουν κότες το ξέρουν καλά αυτό: όταν βρέχει ή όταν χιονίζει δεν βγάζουν ούτε το ράμφος τους έξω από το κοτέτσι. Κουρνιάζουν για μέρες, με θλιμμένο βλέμμα, περιμένοντας να περάσει το κακό. Κι όταν δουν την παραμικρή λάμψη… τσουπ! Βγαίνουν όλες έξω κι αρχίζουν να σκαλίζουν, να πηδούν και να χαίρονται!
Αν η ζωή μάς φαίνεται μονότονη –το περίφημο «μαμ, κακά και νάνι»–, αυτό οφείλεται στο ότι, έτσι κλεισμένοι που είμαστε στα γραφεία μας και μπροστά στους υπολογιστές μας, δεν παρατηρούμε τις αλλαγές των εποχών. Και ο καιρός περνάει. Οι περισσότεροι κάνουμε καθιστική ζωή, περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας σε κλειστούς χώρους, χάνουμε τις εκπλήξεις που κρύβει κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή.
Advertisment
Απορροφημένοι στην οθόνη μας, κάνοντας όσο περισσότερο κακό μπορούμε στα μάτια μας, ίσα που προσέχουμε την πρωινή ανοιξιάτικη βροχούλα στο παράθυρό μας. Δεν νιώθουμε τον άνεμο να δυναμώνει ούτε τη γλύκα του ήλιου στο δέρμα μας. «Τι καιρό κάνει εκεί;» ρωτάει στο τηλέφωνο ένας μακρινός συγγενής. Νιώθουμε σχεδόν ντροπή που δεν έχουμε προσέξει καν: «Ε… Στάσου να δω από το παράθυρο… Ναι, έχει λίγη συννεφιά…»
Δεν προλαβαίνουμε να χαρούμε την άνοιξη και… ήρθε το φθινόπωρο. Τα πάντα περνούν σαν αστραπή στον ρυθμό των ημερών, που μοιάζουν όλες ίδιες. Δεν βλέπουμε το χορτάρι να φυτρώνει, τα λουλούδια να ανθί¬ζουν, τα σταφύλια να ωριμάζουν κάτω απ’ τον ήλιο. Τα χελιδόνια μαζεύτηκαν στα καλώδια κι έφυγαν για το μεγάλο ταξίδι τους. Αυτοί οι αμετανόητοι ταξιδευτές θα λείψουν έναν ολόκληρο χειμώνα, όμως τους είδαμε να φεύγουν; Πήραμε είδηση ότι δεν ακούμε πια το τιτίβισμά τους; Όχι. Άραγε θα τα προϋπαντήσουμε την επόμενη άνοιξη; Μάλλον όχι.
Παρ’ όλα αυτά, όσοι εργάζονται ή μένουν έξω, όπως τα ζώα, βλέπουν τα χελιδόνια να φεύγουν και να επιστρέφουν. Βλέπουν τον λαλοτσιριβάκο και τον τρωγλοδύτη να ψάχνουν στους θάμνους, γίνονται μάρτυρες των μικρών φυσικών φαινομένων κάθε εποχής. Ξέρουν ότι η ζωή δεν είναι μονότονη. Ο γεωργός που παρατηρεί τα σύννεφα περιμένοντας τη βροχή, ο δασοφύλακας, ο ναυτικός, ο οδηγός βουνού…
Όταν ζούμε στη φύση χρειάζεται να προσαρμοζόμαστε, να αλλάζουμε σχέδια, να προβλέπουμε, να κατσουφιάζουμε όταν τίποτα δεν έγινε όπως περιμέναμε. Όταν ζούμε στη φύση η ζωή είναι απρόβλεπτη. Και είναι ευχάριστο να επινοούμε μικρές συνήθειες αντιμετωπίζοντας καθημερινά την αστάθεια των στοιχείων της φύσης. Για παράδειγμα, μας αρέσει να πίνουμε καφέ στις έντεκα το πρωί και να βλέπουμε ταινίες τα βράδια της Κυριακής.
Από την άλλη, οι κακές συνήθειες προκαλούν ανία ή κάνουν τη ζωή μας θλιβερή. Μας κλείνουν στον εαυτό μας, μας καταβάλλουν, μας ατονούν. Άλλες πάλι έχουν πραγματικές αρετές. Δομούν τη ζωή μας, δίνουν ρυθμό στον χρόνο. Είναι απαραίτητες για το πουλί που επιστρέφει κάθε χρόνο για να κάνει τη φωλιά του στο ίδιο σημείο, αλλά και για τον άνθρωπο, που του αρέσει να βρίσκει έναν τόπο τον οποίο έχει συνδυάσει με ευχάριστες αναμνήσεις.
Σε μια ζωή ήδη πλούσια και γεμάτη απρόβλεπτα, η συνήθεια μπορεί να γίνει άγκυρα, σημαδούρα, σημείο αναφοράς. Ακόμα και οι πιο μεγάλοι τυχοδιώκτες, τους οποίους σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε ότι ζουν μια ζωή μαλθακή, κλεισμένοι στο σπίτι φορώντας τις παντόφλες τους, έχουν τις μικρές τελετουργίες τους όταν ξεκινούν ένα ταξίδι. Επομένως, αν θέλουμε να πάρουμε ένα και μοναδικό μάθημα από τα πτηνά, είναι μάλλον αυτό: να συνδεθούμε ξανά με τη φύση για μια ζωή πλούσια σε αισθήσεις και απρόβλεπτα.
Ας προσπαθήσουμε να εντάξουμε στην καθημερινότητά μας το να παρατηρούμε πιο συχνά τον κόσμο που μας περιβάλλει. Ας ακονίσουμε τις αισθήσεις μας, την όρασή μας, την οσμή μας, την ακοή μας, ας ανοιχτούμε για να νιώσουμε καλύτερα μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Ας χαζέψουμε ένα πουλί που πετάει, ας βρούμε χρόνο να ακούσουμε το τιτίβισμα των χελιδονιών, το τραγούδι του κότσυφα που μοιάζει με φλάουτο, ας δούμε το τεράστιο φεγγάρι που προβάλλει στον ουρανό, ολόγιομο και υπέροχο, την ώρα που ο γκιόνης σπάει τη σιωπή με το μυστηριώδες κελάηδισμά του. Αν αφήσουμε την ποίηση να εμποτίσει τη ζωή μας, τότε θα πούμε αντίο στη μονοτονία.
Απόσπασμα από το βιβλίο των Philippe J. Dubois & Elise Rousseau με τίτλο «Η φιλοσοφία των πτηνών» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Μπορείτε να το βρείτε εδώ
