Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν φυσιολογικό φόβο και μια φοβία; Υπάρχουν πολλές καταστάσεις ή αντικείμενα που συχνά προκαλούν φόβο στους ανθρώπους. Ένας φόβος γίνεται φοβία όταν είναι δυσανάλογος σε σχέση με το πραγματικό επίπεδο του κινδύνου που υπάρχει σε μια κατάσταση και όταν οδηγεί σε ακραίες αντιδράσεις. Για μερικούς ανθρώπους, οι φοβίες επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή και την ευτυχία τους.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη φοβιών. Ορισμένες φοβίες είναι αρκετά πολύπλοκες – ένα καλό παράδειγμα είναι η κοινωνική φοβία. Το βιβλίο αυτό ασχολείται με πιο απλούς φόβους, γνωστούς ως «ειδικές φοβίες».
Advertisment
Ειδική φοβία είναι ο φόβος για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση. Τα άτομα που έχουν ειδικές φοβίες αισθάνονται έντονο άγχος αν αναγκαστούν να έρθουν αντιμέτωποι με τον φόβο τους και συνήθως προσπαθούν να ξεφύγουν από την κατάσταση όσο πιο γρήγορα μπορούν.
Μπορεί, επίσης, να αισθάνονται άγχος ακόμα και με τη σκέψη ότι ενδέχεται να συναντήσουν το αντικείμενο ή την κατάσταση που φοβούνται στο εγγύς μέλλον. Επειδή ο φόβος τους είναι τόσο ακραίος, συχνά κάνουν τεράστιες προσπάθειες για να αποφύγουν το συγκεκριμένο αντικείμενο ή τη συγκεκριμένη κατάσταση που τους τρομάζει.
Μερικοί άνθρωποι με φοβίες δεν έχουν συμπτώματα εφόσον μπορούν να αποφύγουν το αντικείμενο ή την κατάσταση που φοβούνται και –εν πολλοίς– καταφέρνουν να συνεχίσουν κανονικά τη ζωή τους. Ωστόσο, οι φοβίες και το άγχος που τις συνοδεύει μπορούν να γίνουν τόσο έντονες, ώστε να προκαλέσουν προβλήματα στην καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, ο φόβος για τις βελόνες θα μπορούσε να εμποδίσει κάποιον να κάνει μια σημαντική ιατρική εξέταση, και ο φόβος των κεραυνών θα μπορούσε να εμποδίσει κάποιον να βγαίνει έξω κάθε φορά που φαίνεται ότι μπορεί να βρέξει.
Advertisment
Ορισμένες συνηθισμένες φοβίες
Ίσως εκπλαγείτε εάν μάθετε ότι οι φοβίες είναι πολύ συνηθισμένες. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν φόβο για ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση που είναι εμφανώς δυσανάλογος με το πραγματικό επίπεδο του κινδύνου. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη φοβίας, όπως φοβία για:
– αράχνες
– φίδια
– σφήκες ή μέλισσες
– σκύλους ή γάτες
– πουλιά
– καταιγίδες
– ύψη
– αίμα
– κλειστά μέρη (κλειστοφοβία)
– βελόνες
– τούνελ
– μέσα μαζικής μεταφοράς
– ανελκυστήρες
– αεροπλάνα
Εδώ δεν αναφέρονται όλες οι φοβίες. Αν η δική σας δεν αναφέρεται, μην ανησυχείτε. Οι πληροφορίες και οι τεχνικές που περιγράφονται σε αυτό το βιβλίο είναι χρήσιμα εργαλεία για όποιον θέλει να ξεπεράσει οποιαδήποτε ειδική φοβία. Ακολουθούν δύο παραδείγματα ατόμων με συνηθισμένες φοβίες:
Ο φόβος για τις αράχνες: η ιστορία του Σάιμον
Για όσο θυμόταν τον εαυτό του, ο Σάιμον φοβόταν τις αράχνες. Δεν ήταν σίγουρος γιατί ή πώς είχε αναπτύξει αυτόν τον φόβο, καθώς δεν τον είχε ποτέ δαγκώσει αράχνη, ούτε θυμόταν κανένα συγκεκριμένο περιστατικό που να τον είχε τρομάξει, παρότι θυμόταν ότι και η μητέρα του φοβόταν τις αράχνες. Παρατήρησε ότι ο φόβος του έδειχνε να επιδεινώνεται όσο μεγάλωνε.
Όποτε έβλεπε μια αράχνη, ακόμα και μια μικρή, άρχιζε να τον πιάνει πανικός. Η καρδιά του χτυπούσε σαν τρελή, ίδρωνε και έτρεμε. Στο σπίτι, φώναζε τη γυναίκα του και έφευγε αμέσως από το δωμάτιο. Είπε πως φοβόταν ότι οι αράχνες ήταν πιο γρήγορες από εκείνον και σίγουρα θα τον δάγκωναν αν είχαν την ευκαιρία.
Λόγω του φόβου του, ο Σάιμον απέφευγε να πηγαίνει στο πάρκο με την κόρη του και δυσκολευόταν να βγαίνει ακόμα και στον κήπο του. Έλεγχε συχνά τις γωνίες και τα πλαίσια των παραθύρων για ιστούς αράχνης, ενώ όποτε έβλεπε ιστό, άρχιζε να αισθάνεται πολύ άγχος και ζητούσε αμέσως από τη γυναίκα του να τον καθαρίσει. Πρόσεξε ότι ένιωσε άγχος ακόμα και κάποτε που είδε μια εικόνα με μια αράχνη σε ένα βιβλίο που διάβαζε στην κόρη του. Όταν έγινε αυτό, γύρισε γρήγορα σελίδα.
Ο φόβος για τα ύψη: η ιστορία της Λίντα
Η Λίντα δεν θυμόταν να φοβόταν τα ύψη όταν ήταν μικρή, αλλά μετά τα είκοσί της ανέπτυξε έναν σχετικό φόβο. Πρώτη φορά παρατήρησε ότι ένιωσε άγχος ενώ ήταν διακοπές – καθώς περπατούσε σε ένα μονοπάτι στο βουνό που από τη μια πλευρά του είχε έναν γκρεμό, άρχισε να νιώθει μεγάλη νευρικότητα.
Όταν κοίταξε από την άκρη του γκρεμού, ένιωσε «πεταλούδες» στο στομάχι της, άρχισε να τρέμει και αναψοκοκκίνισε. Ένιωσε επίσης μια μικρή ζαλάδα, πράγμα που την έκανε να ανησυχήσει ότι θα μπορούσε να λιποθυμήσει και να πέσει στον γκρεμό. Έκανε αμέσως πίσω. Όταν γύρισε από τις διακοπές, άρχισε να αισθάνεται άγχος σε αρκετές άλλες καταστάσεις, όπως να κοιτάζει από το παράθυρο του γραφείου της, που ήταν στον πέμπτο όροφο, και να διασχίζει με το αυτοκίνητο μια γέφυρα.
Συχνά ένιωθε ζαλάδα όταν αγχωνόταν, πράγμα που την έκανε να ανησυχεί μήπως κατέρρεε ή μήπως έχανε τον έλεγχο του αυτοκινήτου της και έπεφτε κατά λάθος από τη γέφυρα. Μέσα σε λίγο διάστημα, είχε φτάσει στο σημείο να αποφεύγει να κοιτάζει έξω από οποιοδήποτε παράθυρο βρισκόταν σε κάποιο ύψος και έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να μη διασχίζει γέφυρες. Στο τέλος, ο φόβος της έγινε τόσο έντονος, που ένιωθε νευρικότητα ακόμα κι όταν κοίταζε από την κορυφή προς τη βάση μιας σκάλας, οπότε άρχισε να χρησιμοποιεί αποκλειστικά ασανσέρ.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Brenda Hogan με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας τις φοβίες» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μπορείτε να το βρείτε εδώ
