Σκεφτόμουν έναν φίλο μου πρόσφατα – όχι πολύ στενό μου, αλλά είναι ένας άνθρωπος με τον οποίο απολαμβάνω τη κουβέντα όταν συναντιόμαστε τυχαία. Συνδεόμαστε εύκολα και γνωριζόμαστε πολλά χρόνια, και φαίνεται μάλιστα να καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο.
Καθώς, λοιπόν, σκεφτόμουν το φίλο μου, θυμήθηκα ότι και οι δύο διανύουμε πια το δεύτερο μισό της ζωής μας. Ένιωσα μια μικρή θλίψη να με διακατέχει καθώς τον φαντάστηκα να φεύγει από αυτό τον κόσμο. Πραγματικά τον συμπαθώ πολύ.
Advertisment
Κι αμέσως μετά, είπα: Μα τι λέω; Δεν τον συμπαθώ απλά, τον αγαπώ. Αυτή είναι η αλήθεια, αφού τον συμπαθώ και νοιάζομαι πραγματικά γι’ αυτόν. Και επίσης συνειδητοποίησα ότι ίσως ποτέ να μην ακούσει από εμένα ότι τον αγαπώ.
Και δεν νομίζω ότι είμαι μόνο εγώ που δυσκολεύομαι τόσο να εκφράσω την αγάπη μου. Γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να μιλήσουμε ειλικρινά και ανοιχτά για τα συναισθήματά μας, αν δεν είναι ο/η σύντροφός μας ή ακόμα και η οικογένειά μας; Αν πράγματι αγαπάμε κι άλλους ανθρώπους, τι μας σταματά από το να τους το πούμε;
Τι σημαίνει «αγαπώ» πραγματικά;
Φυσικά, εξαρτάται από το πώς ορίζουμε την αγάπη. Δυστυχώς, η έννοια της αγάπης είναι συχνά περιορισμένη από την ιδέα του έρωτα και μόνο αυτού. Αλλά αυτές οι «πεταλούδες στο στομάχι» και η αίσθηση ότι χρειαζόμαστε τον άλλο, δεν αντικατοπτρίζουν σε καμία περίπτωση όλο το φάσμα της αγάπης.
Advertisment
Ο καλύτερος ίσως τρόπος να ορίσουμε την αγάπη είναι να αναρωτηθούμε πώς θα θέλαμε να αγαπηθούμε. Ο Robert A. Heinlein είπε ότι η αγάπη είναι «εκείνη η κατάσταση κατά την οποία η ευτυχία ενός άλλους ανθρώπου μας είναι πολύ σημαντική». Αυτός ο ορισμός φαίνεται να εξηγεί πολλές στενές μας σχέσεις και υποπτεύομαι ότι οι περισσότεροι από εμάς θα θέλαμε να αγαπηθούμε με αυτό τον τρόπο επίσης.
Ακόμα και οι θρησκευτικές παραδόσεις συχνά αντηχούν τις ίδιες έννοιες. Όταν ο Ιησούς είπε «να αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου» για παράδειγμα, φυσικά δεν εννοούσε να τον ερωτευτείς, αλλά να δείξεις αυθεντική φροντίδα και προσοχή για κάποιον άλλο.
Η αγάπη είναι παντού γύρω μας
Αυτοί οι ορισμοί της αγάπης δεν αναφέρονται λοιπόν μόνο σε μέλη της οικογένειας, ούτε και σε ερωτικούς συντρόφους. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι πολλοί από τους δασκάλους έχουν συναισθήματα για τους μαθητές τους. Πολλοί γιατροί επίσης επιδεικνύουν αληθινή αγάπη προς κάποιους ασθενείς τους, και οι ασθενείς συχνά παρουσιάζουν παρόμοια συναισθήματα.
Δεν θέλουμε αυστηρά τεχνική στήριξη όταν αρρωσταίνουμε, θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο άλλος πραγματικά ενδιαφέρεται για εμάς, και ότι θα είναι ευχαριστημένοι όταν είμαστε κι εμείς. Άλλωστε, η αγάπη σχετίζεται πολύ και το φαινόμενο του placebo, δηλαδή της θετικές επίδρασης ενός ψευδοφάρμακου.
Αν και είναι taboo, η αγάπη φαίνεται να αποτελεί και την κινητήρια δύναμη πίσω από την αποτελεσματική ψυχοθεραπεία. Ως ψυχοθεραπευτής και ο ίδιος αναλυόμενος, γνωρίζω ότι η αγάπη βρίσκεται συχνά στο δωμάτιο της συνεδρίας. Οι περισσότεροι άλλωστε επαγγελματίες έχουν επιλέξει αυτή την εργασία επειδή νοιάζονται πραγματικά για τον άλλο. Κι όμως, η έκφραση της αγάπης σε τέτοια πλαίσια θεωρείται ότι ξεπερνά τα όρια.
Εντούτοις, η αγάπη δεν περιορίζεται μόνο στα επαγγέλματα αυτά. Κάθε εργασία και υπηρεσία μπορεί να παρέχεται με αγάπη, όπως για παράδειγμα η προετοιμασία του φαγητού. Αγάπη εκφράζεται μέσω των πράξεων ανάμεσα σε αγνώστους.
Εκφράζουμε αγάπη προς τους άλλους με τέτοιους τρόπους επειδή γνωρίζουμε ότι πολλές φορές βρισκόμαστε κι εμείς στην άλλη θέση – και έχουμε πιθανότατα βρεθεί στο παρελθόν και θα βρεθούμε στο μέλλον. Κι όμως η έκφραση αγάπης συνοδεύεται από ρίσκο. Τη στιγμή που τη δείχνουμε ή την εκφράζουμε, δείχνουμε ευάλωτοι και εκτεθειμένοι. Κι αυτό διότι αν ο άλλος την απορρίψει με κάποιο τρόπο, θα νιώσουμε πληγωμένοι και υποβιβασμένοι· κι αυτό πονά.
Η αγάπη είναι στη φύση μας
Παρά τις καθημερινές εκφράσεις αγάπης που δίνουμε και λαμβάνουμε, υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα αντίθετης συμπεριφοράς – κακίας, κακοποίησης, παραμέλησης. Αυτές οι εμπειρίες πολλές φορές επισκιάζουν τις στιγμές αγάπης. Αλλά όταν προσέξουμε, είναι πολύ πιθανό ότι θα ανακαλύψουμε μια μόνιμη ροή αγάπης γύρω μας.
Στους δημόσιους χώρους, το γλυκό άγγιγμα, το να βοηθήσουμε κάποιον, το να δείξουμε σε κάποιον ότι είναι η σειρά του με ένα απαλό άγγιγμα στον ώμο. Αυτή είναι μία από τις σημαντικότερες εκφάνσεις της ύπαρξής μας, και μάλιστα ένας βασικός λόγος που υπάρχουμε. Και αυτές οι μικρές στιγμές είναι η απόδειξη.
Κάποιοι άντρες δυσκολεύονται να δείξουν αγάπη εξαιτίας των στερεοτύπων περί αρρενωπότητας. Όμως, η αρρενωπότητα δεν έχει καμία σχέση με την μη έκφραση συναισθημάτων. Άλλωστε, αυτό που έχει σημασία και μετρά είναι η αυθεντικότητα.
Seth J. Gillihan, Ph.D., καθηγητής ψυχολογίας
