Η ανάπτυξη μεγαλύτερου ελέγχου των πνευμόνων μας χαρίζει αναρίθμητα οφέλη στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Μήπως, λοιπόν, ήρθε η ώρα να ξαναμάθουμε να αναπνέουμε αποτελεσματικά;
Στα πρώτα 10 δευτερόλεπτα μετά τη γέννησή σας, το σοκ ενός νέου κόσμου ενεργοποίησε τους πνεύμονές σας καθώς παλεύατε να πάρετε την πρώτη σας ανάσα. Και από τότε δεν έχουν σταματήσει να λειτουργούν, μετρώντας περίπου 16 αναπνοές ανά λεπτό όταν βρίσκεστε σε κατάσταση ξεκούρασης – ή 23.000 την ημέρα. Μέχρι να φτάσετε τα 30, θα έχετε εισπνεύσει και εκπνεύσει περίπου 250 εκατομμύρια φορές.
Advertisment
Θα περιμένατε ότι με όλη αυτή την εξάσκηση ετών, θα είμαστε ειδικοί στην αναπνοή. Τι παραπάνω θα μπορούσαμε να μάθουμε πέρα από το βασικό μας ένστικτο; Η απάντηση είναι: πολλά παραπάνω.
Πρόσφατη επιστημονική έρευνα έδειξε ότι ενώ η γρήγορη, ρηχή και ανακλαστική αναπνοή συνεισφέρει σε μια σειρά προβλημάτων, όπως άγχος, κατάθλιψη και υπέρταση, η καλλιέργεια ενός μεγαλύτερου ελέγχου των πνευμόνων μας μπορεί να φέρει πολλά οφέλη στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Το εκπληκτικό εδώ είναι ότι οι επιστήμονες εντόπισαν πως μια συγκεκριμένη συχνότητα αναπνοής – περίπου 6 εκπνοές το λεπτό – αποδεικνύεται εξαιρετικά αναζωογονητική, πυροδοτώντας «απόκριση χαλάρωσης» στον εγκέφαλο και στο σώμα.
Εκτός από εμπνευσμένους life coaches και ειδικούς του fitness, το breathwork έχει επίσης αρχίσει να τραβά την προσοχή μεγάλων εταιρειών – που ελπίζουν ότι η εξάσκησή της θα μπορούσε να βοηθήσει το προσωπικό τους να συγκεντρωθούν και να διαχειριστούν το καθημερινό στρες της εργασίας τους.
Advertisment
Breathwork: Η γρήγορη πρόσβαση σε μια δημιουργική χαλάρωση
Όπως και το σύγχρονο ρεύμα του mindfulness, έτσι το breathwork αποτελεί έμπνευση των διδασκαλιών αρχαίων κειμένων – κυρίως των Ινδουιστικών και Βεδικών γραπτών – τα οποία εξυμνούσαν αιώνες πριν τη σημασία του ελέγχου της αναπνοής μέσω πρακτικών όπως η pranayama yoga.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο mindfulness και στο breathwork. Το πρώτο τείνει να περιλαμβάνει την παθητική παρατήρηση της αναπνοής, ενώ το breathwork απαιτεί από εμάς να αλλάξουμε ενεργά τον τρόπο που αναπνέουμε. Συγκεκριμένα, διασφαλίζεται ότι αναπνέουμε μέσω του διαφράγματος (αντί για την κίνηση από το στήθος μας) έτσι ώστε να μπορούμε να γεμίζουμε τους πνεύμονες με περισσότερο αέρα, ενώ συνειδητά επιβραδύνουμε το ρυθμό της αναπνοής μας σε σύγκριση με τον μέσο ρυθμό που έχουμε ο καθένας.
Σύμφωνα με τους επαγγελματίες, αυτές οι αργές, βαθιές ανάσες απενεργοποιούν μια σειρά σωματικών αποκρίσεων που επιταχύνουν την επίτευξη μιας πιο ολοκληρωμένης κατάστασης χαλάρωσης, συγκριτικά με τις πιο παθητικές ασκήσεις mindfulness. «Λειτουργεί ως μια ράμπα ελάττωσης ταχύτητας στη διαδικασία του διαλογισμού, βοηθώντας το νου μας να χαλαρώσει γρηγορότερα έτσι ώστε να μπορείτε να επωφεληθείτε πλήρως από τον διαλογισμό», εξηγεί ο Richie Bostock, εκπαιδευτής breathwork.
Τα επιστημονικά στοιχεία φαίνεται να συμφωνούν. Συμμετέχοντες με υπέρταση παρουσίασαν βραχυπρόθεσμη μείωση στην αρτηριακή τους πίεση μετά από καθοδηγητικές ασκήσεις αργής αναπνοής, επιδράσεις που φαίνεται να ξεπερνούν τα οφέλη του mindfulness. Μια πρόσφατη ανάλυση της σχετικής επιστημονικής αλληλογραφίας βρήκε ότι η αργή, βαθιά αναπνοή μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και του άγχους, και επίσης φαίνεται να βοηθά στην ανακούφιση από αϋπνία.
Μια άλλη έρευνα από τον Hassan Jafari στο King’s College του Λονδίνου, έχει δείξει ότι η βαθιά αναπνοή μπορεί να βελτιώσει τη διαχείριση του πόνου. Δεδομένων αυτών των οφελών, ορισμένοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι οι τεχνικές αναπνοής θα μπορούσαν να βοηθήσουν ακόμα και τους ασθενείς που αντιμετωπίζουν χρόνιες παθήσεις, όπως αρθρίτιδα. Φυσικά, σε αυτές τις περιπτώσεις, πριν δοκιμάσετε οτιδήποτε καινούριο, χρειάζεται να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.
Ποιος είναι ο μηχανισμός που κρύβεται πίσω από την επίδραση του breathwork;
Ακριβώς το πώς η αργή βαθιά αναπνοή φέρνει όλες αυτές τις αλλαγές δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο, αν και έχουν προταθεί κάποιες υποθέσεις. Μία πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία εστιάζει στα αισθητηριακά νεύρα γύρω από το στήθος – τις επιδράσεις των οποίων νιώθουμε κάθε φορά που γεμίζουμε τους πνεύμονές μας με αέρα.
Εκείνη η αίσθηση πίεσης προέρχεται από μια σειρά ελαστικών αισθητήρων που μετρούν την επέκταση των πνευμόνων. Η κίνηση του στήθους που παράγεται από τη χαλάρωση του διαφράγματος όταν εκπνέουμε επίσης ασκεί πίεση στα αιμοφόρα αγγεία που τρέφονται από την καρδιά, πυροδοτώντας με τη σειρά τους μια άλλη σειρά αισθητήρων (που ονομάζονται τασεοϋποδοχείς) στις αρτηρίες μας.
Και οι δύο τύποι αισθητήρων τροφοδοτούν το εγκεφαλικό στέλεχος και ορισμένοι αναλυτές υποθέτουν πως όταν παίρνουμε βαθιές αναπνοές, η δραστηριότητα σε άλλες περιοχές μπορεί να συγχρονιστεί με τη σταθερή, επαναλαμβανόμενη διέγερση. Κατά συνέπεια, τα βραδέα εγκεφαλικά κύματα μας οδηγούν σε μια κατάσταση ξεκούρασης. Οι ταχύτερες, πιο αυτοματοποιημένες αναπνοές απλά δεν πυροδοτούν αυτά τα νεύρα – ή τον εγκέφαλο – τόσο αποτελεσματικά. Χρειαζόμαστε μια πιο μεγάλη εισπνοή και εκπνοή για να παραχθεί ο σωστός εγκεφαλικός ρυθμός.
Με τον ίδιο σημαντικό τρόπο, οι τασεοϋποδοχείς που είναι ευαίσθητοι στην πίεση, στις αρτηρίες γύρω από την καρδιά, τροφοδοτούν το πνευμονογαστρικό νεύρο. Πρόκειται για ένα σημαντικό στοιχείο του νευρικού συστήματος που πιστεύεται ότι συνεισφέρει κατά πολύ στην απόκριση μάχης ή φυγής μετά από μια απειλή. «Επιτρέπει στο σώμα να εστιάζει σε στοιχεία που είναι κατά βάση αναζωογονητικά ή θρεπτικά. Διεγείροντας το πνευμονογαστρικό νεύρο κατά τη διάρκεια των μεγάλων εκπνοών, η αργή αναπνοή προκαλεί τη χαλάρωση του νευρικού συστήματος, δημιουργώντας κι άλλες θετικές αλλαγές όπως χαμηλότερο καρδιακό ρυθμό και αρτηριακή πίεση.
Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι όσοι εφαρμόζουν το breathwork φαίνεται να εντοπίζουν τη χρυσή τομή στις περίπου 6 αναπνοές το λεπτό. Αυτή είναι η «μαγική» συχνότητα που δημιουργεί ένα είδος θετικής ανατροφοδότησης ανάμεσα στους πνεύμονες, την καρδιά και τον εγκέφαλο.
Αυτή η συχνότητα όμως μπορεί επίσης να εντοπιστεί στις πρωτοποριακές τεχνικές του Ινστιτούτου HeartMath αλλά και σε πράξεις πολλών πνευματικών πρακτικών – όπως στις προσευχές και σε mantras της γιόγκα. Ίσως αυτές οι πρακτικές να εξελίχθηκαν μέσα από μια ασυνείδητη αναγνώριση αυτής της αναζωογονητικής μορφής αναπνοής και της ικανότητάς της να μας ανοίγει την πόρτα προς μια ιδιαίτερη κατάσταση του νου που διακρίνεται από ξεκούραση, αλλά και απόλυτη συγκέντρωση.
Πηγές:
bbc.com/worklife/article/20200303-why-slowing-your-breathing-helps-you-relax
medlineplus.gov/ency/article/002395.htm
www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002914917306185
www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnhum.2018.00353/full
www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S152659002030002X
www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31281558
