“Είδα την οδύνη να πίνει μια κούπα θλίψη, και της φώναξα από πέρα: «Έχει γεύση γλυκιά, έτσι δεν είναι;» «Με κατάλαβες», αποκρίθηκε η οδύνη, «και μου χάλασες το έργο. Πώς λοιπόν μπορώ να πουλώ τη θλίψη, όταν γνωρίζεις πως είναι ευλογία;»” – Τζελαλεντίν Ρουμί (1207 – 1273)
Πέρσης μυστικιστής ποιητής και άγιος των Σούφι, ο Τζελαλεντίν Ρουμί γράφει για την αγνή αγάπη που μπορούμε να κατακτήσουμε αν υπερβούμε το εγώ, μέσα στον θεϊκό πόθο της ψυχής και την έκσταση της ένωσης με τον Θεό.
Advertisment
Πόσο πολύ μας αρέσει να νιώθουμε οδύνη! Διαβάζουμε μάλιστα και βιβλία σχετικά με το πόσο σημαντική είναι η διαδικασία της θλίψης για την ίασή μας από το τραύμα μιας απώλειας, και μετά φτάνουμε ως το σημείο ν’ αναγνωρίζουμε το πένθος ως απαραίτητο στάδιο που πρέπει να βιώσουμε προκειμένου να ξεπεράσουμε την απώλειά μας και να ανακτήσουμε την ψυχική υγεία μας.
Αλλά ο Τζελαλεντίν Ρουμί, ένας μυστικιστής ποιητής του 13ου αιώνα, δημιουργώντας το έργο του στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Αφγανιστάν, μας στέλνει ένα μήνυμα από τα βάθη του Μεσαίωνα. Μας καλεί να καταλάβουμε πως η οδύνη είναι ευλογία και όχι κάτι που πρέπει να υπομείνουμε ως αναγκαίο κακό στην πορεία προς την ίαση. Δεν είναι μια αρνητική εμπειρία, αλλά αντίθετα μια ευκαιρία να πιούμε από το γλυκό νέκταρ που μπορούμε να βρούμε στις σκοτεινές στιγμές της ζωής μας.
Για τους περισσότερους από εμάς, η οδύνη είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε σε μια απώλεια ή σε κάποιο τραγικό γεγονός, και δείχνει να είναι ένας φυσιολογικός και αναμενόμενος τρόπος αντίδρασης σε κάθε θλιβερή εμπειρία μας. Αν όμως γνωρίζαμε τη σοφία των λόγων του Ρουμί, ίσως και να μπορούσαμε να κάνουμε μια μεταστροφή στη μέση ακριβώς αυτής της διαδικασίας πένθους, και να μετατρέπαμε τη θλίψη μας σε κάτι που έχει γεύση γλυκιά.
Advertisment
Ένα από τα σημαντικότερα διδάγματα στη ζωή μου προ- ήλθε από τη μελέτη της Καμπάλα, ενός μυστικιστικού κειμένου του ιουδαϊσμού που έρχεται από τα βάθη πολλών αιώνων όπως και η διδασκαλία του Ρουμί. Το απλό μάθημα για μένα ήταν: «Οι πτώσεις μας στη ζωή μάς προμηθεύουν την ενέργεια για να προωθήσουμε τον εαυτό μας σε ένα υψηλότερο επίπεδο».
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω τα λόγια της αρχαίας σοφίας. Και καθώς της επιτρέπω να καταπραΰνει τη σκληρή αγωνία των οδυνηρών στιγμών της ζωής, αρχίζω, σε στιγμές θλίψης και πένθους, να την ενσωματώνω. Ανακάλυψα πόσο αληθινή είναι η επισήμανση πως κάθε πτώση μας μας προσφέρει την ευκαιρία να αντλήσουμε την ενέργεια εκείνη που θα μας προωθήσει σε ένα υψηλότερο επίπεδο συνειδητοποίησης. Κάθε καταποντισμός μας στον ωκεανό της απόγνωσης φέρει μαζί του και την ενέργεια που είναι απαραίτητη για να εξυψωθούμε περισσότερο.
Πόσες και πόσες φορές στη ζωή σας δεν βιώσατε σκοτεινές στιγμές απελπισίας, όπως στην περίπτωση κάποιου ατυχήματος, μιας ασθένειας, μιας οικονομικής πανωλεθρίας, ενός χωρισμού, μιας φυσικής καταστροφής, μιας απώλειας περιουσίας ή του θανάτου κάποιου αγαπημένου προσώπου, που σας ώθησαν στα στάδια της αγωνίας, της οργής, της άρνησης και, τέλος, του πένθους; Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, βυθίζεστε στη θλίψη και νιώθετε την ανάγκη να μιλήσετε σε όλους για τη δυστυχία σας. Τελικά, έπειτα από ένα μακρό χρονικό διάστημα, αρχίζετε να ξεπερνάτε τη θλίψη και να μεταβαίνετε στο στάδιο της αποδοχής.
Υποθέστε τώρα ότι γνωρίζατε πως εκείνο που συνέβη στη ζωή σας και που εσείς περιγράψατε με τον όρο «απώλεια» ή «πτώση», ήταν αυτό ακριβώς που έπρεπε να συμβεί. Υποθέστε πως την ίδια στιγμή καταλάβατε ότι έπρεπε να βιώσετε το συμβάν που σας προκάλεσε το πένθος και τη θλίψη. Κι ύστερα, υποθέστε ακόμη πως είχατε την επιλογή να αντιδράσετε σύμφωνα με την καινούρια αυτή επίγνωση.
Χωρίς αμφιβολία, όλες αυτές οι «υποθέσεις» έρχονται σε αντίθεση με όλα όσα σας έχουν μάθει σχετικά με το πώς πρέπει να αντιδράτε απέναντι στον θάνατο και στην καταστροφή. Δεν εννοώ να μη σεβαστείτε τα πηγαία συναισθήματά σας. Αυτό που εννοώ είναι πως η βαθιά αλήθεια της επισήμανσης του Ρουμί σας υποδεικνύει έναν διαφορετικό τρόπο να αντιδράτε σε τέτοιου είδους περιστάσεις. Και σας παροτρύνω να ανοιχτείτε στο δώρο της γλυκύτητας που υπάρχει επίσης μέσα στην οδύνη.
Υπάρχει ένα νοήμον σύστημα του οποίου όλοι αποτελούμε αδιαχώριστα μέρη, και μέσα στο σύστημα αυτό τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία. Υπάρχει κάτι να μάθουμε, ακριβώς εδώ, ακριβώς τώρα, εν τω μέσω της θλίψης. Μπορείτε να δεχτείτε το μάθημα και να γευτείτε τη γλυκιά βεβαιότητα μέσα στο μυστήριο. Δεν είστε υποχρεωμένοι να υποκρίνεστε ότι σας αρέσει η τραγωδία, αλλά μόνο να δεσμευτείτε πως θα την αξιοποιήσετε για να κινητοποιήσετε την ενέργεια εκείνη που θα σας οδηγήσει σε ένα υψηλότερο επίπεδο της ίδιας της ζωής σας.
Μπορείτε να νεύσετε στην οδύνη σας από μακριά και να της φωνάξετε, όπως έκανε πριν από οκτακόσια χρόνια ο Ρουμί, και να της πείτε, λέγοντάς το συγχρόνως στον ίδιο τον εαυτό σας: «Έχει γεύση γλυκιά, έτσι δεν είναι;» Που σημαίνει πως υπάρχει κάτι να μάθω, ακριβώς εδώ, ακριβώς τώρα, μέσα στη δίνη αυτής της γλυκιάς θλίψης, και με αυτόν ακριβώς τον τρόπο θ’ αδειάσω την κούπα καταστρέφοντας τη δουλειά όσων εμπορεύονται την οδύνη.
Στις κοινωνίες τις οποίες εμείς αποκαλούμε πρωτόγονες, ο θάνατος είναι μια ευκαιρία για εορτασμό. Υπάρχει μια βασική γνώση, ακόμη και στους καιρούς της οδύνης και του πένθους, που ποτέ δεν αμφισβητεί και δεν κρίνει ποια στιγμή είναι καθορισμένο να γεννηθεί ένας άνθρωπος σε αυτόν εδώ τον κόσμο ή ποια θα είναι η ιερή στιγμή της αναχώρησής του. Όλα αυτά υπακούουν σε μια ανώτερη τάξη! Ίσως η παρηγοριά να βρίσκεται τελικά στη γλυκύτητα της αντίληψης ότι τα πάντα αποτελούν μέρος αυτής της τελειότητας του παντός, το οποίο διαθέτει ως ολότητα μια αόρατη οργανωτική ευφυΐα που ρέει μέσα στο κάθε κύτταρο της δημιουργίας, χωρίς βέβαια να εξαιρούνται οι οδυνηρές στιγμές της ζωής μας – και όταν έρχεται το τέλος, όλα τα γιορτάζει και τα τιμά.
Όταν ήμουν μαθητής γυμνασίου, ασχολούμουν με το άλμα εις ύψος, στην ομάδα του στίβου. Δεν θα συζητήσω τώρα για το πόσο ψηλά κατόρθωνα να πηδήσω, άλλωστε όλοι γνωρίζουμε από τον κινηματογράφο πως οι λευκοί δεν μπορούν να κάνουν ψηλά άλματα! Όπως και να έχει, συνήθιζα να τοποθετώ τον πήχη, να παίρνω θέση από δέκα ή δεκαπέντε μέτρα πιο πίσω, να τρέχω γρήγορα προς τον πήχη και να σκύβω όσο περισσότερο μπορούσα ώστε να μεγιστοποιώ την ενέργειά μου για να ωθήσω ολόκληρο το κορμί μου προς τα επάνω. Με το να σκύβω όσο πιο χαμηλά μπορούσα, κατόρθωνα να εκτιναχθώ όσο το δυνατόν ψηλότερα. Οι αθλητικές στιγμές των γυμνασιακών χρόνων μου μου προσφέρουν έτσι μια εικόνα ανάλογη προς το μήνυμα των λόγων του Ρουμί. Είναι επίσης το μήνυμα της Καμπάλα αλλά και το δικό μου μήνυμα προς εσάς.
Η οδύνη σας, όσο παραμένει ένα κλειστό, εσωτερικό βίωμα θλίψης και συντριβής, θα σας κρατήσει κάτω, στα βάθη στα οποία σας έχει καταποντίσει. Θα σας ακινητοποιήσει και θα σας τραβήξει προς τα κάτω, με την ενοχή και με την αγωνία. Από τη στιγμή όμως που θα ξέρετε ότι αυτή η απελπισία κρύβει και μια γλυκιά ευλογία μέσα της, τότε μπορείτε να σπάσετε τη στενή αυτή συνεργασία οδύνης και καταποντισμού στη θλίψη. Έτσι, η πτώση σάς βοηθά πια να ξαναβρείτε το βήμα σας και να εξυψωθείτε πάνω από τις επιζήμιες λακκούβες των επίγειων δρόμων σας.
Ορίστε και μερικές εναλλακτικές στάσεις απέναντι στο δίλημμα της οδύνης και του καταποντισμού στη θλίψη:
– Σταματήστε ακριβώς στη μέση μιας θλιβερής στιγμής και πείτε, συγκεντρώνοντας όλη την αποφασιστικότητά σας: «Είναι υποχρεωτικό να υποφέρω τώρα, τόσο μέσα μου όσο και εξωτερικεύοντάς το, γι’ αυτή την απώλεια που θα καταλήξω να θεωρώ ευλογία;» Αφουγκραστείτε την απάντηση που θα δώσει ο ίδιος ο εαυτός σας και ενεργήστε σύμφωνα με αυτήν. Πέρα από οτιδήποτε άλλο, υιοθετείτε τη δυνατότητα μιας βελτιωμένης αντίδρασης στην απόγνωση.
– Ασκηθείτε στην ικανότητα να εκφράζετε τα συναισθήματα της απώλειας χωρίς να πιστεύετε πως οφείλετε να είστε πλημμυρισμένοι με θλίψη. Είναι δυνατόν να αισθάνεστε την απώλεια, να την εκφράζετε, και συγχρόνως να γνωρίζετε μέσα σας την ευλογία που ενυπάρχει σε όλο αυτό. Μην επιζητάτε την άμεση αλλαγή. Δώστε την ευκαιρία σε αυτό που υπάρχει να υφίσταται ανεμπόδιστο, την ίδια στιγμή που θα δίνετε μια ευκαιρία στη δυνατότητα μιας διαφορετικής στάσης.
– Μπορεί να έχετε αποδεχτεί ότι η οδύνη και ο καταποντισμός στη θλίψη είναι αδιαχώριστα, επειδή σας έχουν διδάξει πως μια διαφορετική στάση θα ήταν ψυχρή και απάνθρωπη. Αλλά όταν γνωρίζετε ότι όλες οι πτώσεις είναι ευλογίες και όλες οι απώλειες πηγάζουν από τη θεϊκή τάξη, τότε σταδιακά θα γλυκάνετε τη θλίψη και θα βρείτε την ενέργεια για να εξυψωθείτε σε ένα ανώτερο επίπεδο, σε όλους τους τομείς της ζωής σας.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Wayne W. Dyer “Η σοφία των αιώνων” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα
