Τι είναι το κόκκινο; Το πράσινο και το μπλε; Αυτή η ερώτηση μπορεί να μοιάζει πολύ ανόητη για να αξίζει προσοχής. Η απάντηση όμως ίσως δεν είναι αυτό που διδαχθήκατε στο σχολείο. Όπως εξηγείται στο νέο βιβλίο The Grand Biocentric Design, η απάντηση βρίσκεται βαθύτερα απ’ ό,τι θα πίστευε κανείς. Αφορά τον ίδιο μας τον εαυτό.
Για να καταλάβουμε, ας ξεκινήσουμε με ένα φανάρι. Όλοι συμφωνούμε ότι το φανάρι είναι «κόκκινο», παρόλο που δεν μπορούμε ποτέ να αποδείξουμε ότι η ακριβής οπτική εμπειρία που εγώ ονομάζω «κόκκινο» είναι η ίδια με τη δική σας. Δεν έχει σημασία γιατί, ό,τι κι αν είναι, παραμένει σταθερό, και μάλιστα από τότε που κάποιος σκέφτηκε να ονομάσει τα χρώματα εξ αρχής.
Advertisment
Ένας από τους μεγάλους γρίφους της συνειδητότητας είναι το γιατί βιώνουμε κάτι που ονομάζεται «κόκκινο» εξ αρχής. Για να καταλάβετε το πρόβλημα, σκεφτείτε ότι το ορατό φως είναι μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, το οποίο είναι μια διαβάθμιση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που εκτείνεται από τα μικρότερα προς τα μεγαλύτερα μήκη κύματος και περιλαμβάνει τις ακτίνες γάμμα, το ραντάρ, το ραδιόφωνο και τα μικροκύματα (κανένα από τα οποία δεν αντιλαμβανόμαστε ως «χρώμα»).
Τα πεδία αυτά δεν είναι υπεύθυνα για την αντίληψη του χρώματος – μάλιστα, τα ίδια είναι εντελώς αόρατα. Στην καλύτερη περίπτωση, θα πρέπει να βιώνουμε το οπτικό φάσμα ως ένα συνεχές σε κλίμακα του γκρι που κυμαίνεται από το σκοτάδι στο φως – μια απλή ποσοτική εμπειρία. Αλλά, για τους ανθρώπους και ορισμένα άλλα ζώα δεν είναι. Αντιθέτως, έχουμε μια μοναδική ποιοτική εμπειρία.
Τα χρώματα συνδέονται με βαθιά ενσωματωμένα μοτίβα συναισθημάτων
Το 1965, οι ερευνητές ανακάλυψαν τρεις τύπους κυττάρων στο μάτι που, όταν διεγείρονται, συνδέονται με τις μοναδικές οπτικές αισθήσεις του κόκκινου, του πράσινου και του μπλε. Η διέγερση κάθε τύπου κυττάρου συνδέεται με μια μοναδική εμπειρία. Αλλά πώς και γιατί; Μια ένδειξη προέρχεται από το γεγονός ότι τα δύο τρίτα αυτών των κωνοειδών κυττάρων είναι ο «τύπος L» που είναι υπεύθυνος για την αίσθηση του κόκκινου. Αυτή η μονόπλευρη «πλειοψηφία» υποδηλώνει ότι η αντίληψη του φωτός σε αυτό το εύρος του οπτικού φάσματος έχει υψηλότερη προτεραιότητα από την αντίληψη άλλων μηκών κύματος του φωτός.
Advertisment
Το κόκκινο χρώμα πιθανότατα λαμβάνει επιπλέον προσοχή από τον εγκέφαλο επειδή συνδέεται με ανησυχητικά, σημαντικά γεγονότα, όπως ο τραυματισμός και το αίμα. Στη ζωή, η ξαφνική παρουσία αυτού του χρώματος στο συνειδητό μας σήμαινε συνήθως είτε ότι το ποδήλατό μας είχε βγει από το δρόμο σε ένα χωράφι με μπιγκόνιες, είτε, πιο ανησυχητικό, ότι το αίμα έτρεχε στο χέρι μας και απαιτούσε άμεση φροντίδα.
Αυτή η πιθανότητα απειλητικής για τη ζωή κατάστασης έκανε το κόκκινο χρώμα το παραδοσιακό σήμα κακών ειδήσεων που δεν πρέπει να αγνοηθεί. Το γνωρίζουμε αυτό ενστικτωδώς, γι’ αυτό και κανείς, εκτός από έναν επαναστατημένο έφηβο, δεν θα ονειρευόταν να βάψει το υπνοδωμάτιό του έντονα κόκκινο, τουλάχιστον όχι αν εκτιμούσε ένα ήρεμο περιβάλλον. Αυτό εξηγεί γιατί το κόκκινο συμφωνήθηκε παγκοσμίως ως το χρώμα για πράγματα όπως οι προειδοποιητικές ανακοινώσεις και τα σήματα στάσης των σιδηροδρόμων και, αργότερα, των αυτοκινήτων. Και γιατί ακόμη και τα πολιτισμικά ξεχωριστά έθνη και εκείνα που ήταν αρκετά ανταγωνιστικά προς τη Δύση δεν αψήφησαν αυτόν τον κανόνα. Προφανώς, η εμπειρία που αποκαλούμε «κόκκινο» συνδέεται με ένα βαθιά ενσωματωμένο μοτίβο συναισθημάτων και νευρωνικών συνδέσεων.
Ένα εξίσου ξεχωριστό κύκλωμα που αποτελείται από λαβυρινθώδεις συστάδες κυττάρων συνδέεται με τα άλλα χρώματα – το καθένα συνδέεται με ξεχωριστές περιοχές του εγκεφάλου. Όταν αυτές οι κυτταρικές αρχιτεκτονικές διεγείρονται μέσω των αντίστοιχων κυττάρων στον αμφιβληστροειδή, έχουμε ξεχωριστές εμπειρίες: το μπλε θυμίζει την απεραντοσύνη του ουρανού και αποδίδει ένα πολύ πιο ήρεμο συναίσθημα από το κόκκινο, ενώ το πράσινο μεταφέρει στα μάτια μας αμέτρητους περασμένους αιώνες φυτών και βλάστησης και είναι μια παρηγορητική επίκληση στη ζωή.
Πιστεύουμε ότι αυτά τα τρία πιο βασικά χρώματα και οι διάφοροι συνδυασμοί τους πρέπει να είχαν μοναδική αξία για την επιβίωση κατά τη διάρκεια της πρώιμης εξέλιξης, και έτσι συνδέονται με τις δικές τους λειτουργικές οδούς στον εγκέφαλο. Όταν η πολύπλοκη λογική που σχετίζεται με αυτές τις ξεχωριστές ομάδες κυττάρων συνδυάζεται με την ενεργά περιπλεγμένη περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη συνείδηση, έχουμε διακριτές αισθήσεις, ακόμη κι αν σπάνια σκεφτόμαστε τα συστατικά που συνθέτουν καθένα από αυτά τα χρώματα, όπως δεν μπορούμε να διακρίνουμε τα συστατικά της μαγιονέζας.
Η αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα είναι ότι τα χρώματα δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν χωρίς τη συνείδησή μας. Πράγματι, σε ένα πιο θεμελιώδες επίπεδο, τα ίδια τα φωτόνια του φωτός προκύπτουν μόνο μετά την παρατήρηση – τα πειράματα δείχνουν σαφώς ότι τα ίδια τα σωματίδια του φωτός δεν υπάρχουν με πραγματικές ιδιότητες μέχρι να παρατηρηθούν πραγματικά.
Η κατανόηση του ουράνιου τόξου – Το πρώτο άλμα προς την αληθινή φύση των πραγμάτων
Όταν εξετάζουμε τα χρώματα, είναι δύσκολο να μην σκεφτούμε τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Η ξαφνική εμφάνιση αυτών των πρισματικών χρωμάτων σε αντιπαράθεση ανάμεσα σε βουνά μπορεί να μας κόψει την ανάσα. Όπως τα χρώματα, έτσι και τα ουράνια τόξα εμφανίζονται εξ ολοκλήρου μέσα στον εγκέφαλό μας. Αλλά σε αντίθεση με άλλα αντικείμενα, δεν έχουν κοινή απτότητα με άλλους παρατηρητές.
Πράγματι, τρία συστατικά είναι απαραίτητα για ένα ουράνιο τόξο. Πρέπει να υπάρχει ήλιος, σταγόνες βροχής και ένα συνειδητό μάτι (ή το υποκατάστατο φιλμ του) στη σωστή γεωμετρική θέση. Αν τα μάτια σας κοιτάζουν ακριβώς απέναντι από τον ήλιο, οι ηλιοφωτισμένες σταγόνες νερού θα δημιουργήσουν ένα ουράνιο τόξο που θα περιβάλλει το συγκεκριμένο σημείο σε απόσταση 42 μοιρών. Αλλά τα μάτια σας πρέπει να βρίσκονται σε εκείνο το σημείο όπου συγκλίνει το διαθλώμενο φως από τα ηλιοφωτισμένα σταγονίδια, για να ολοκληρωθεί η απαιτούμενη γεωμετρία.
Ένα άτομο δίπλα σας θα έχει τη δική του γεωμετρία και θα βρίσκεται σε μια άλλη γωνία για ένα εντελώς διαφορετικό σύνολο σταγονιδίων και επομένως θα δει ένα ξεχωριστό ουράνιο τόξο. Το δικό του ουράνιο τόξο είναι πολύ πιθανό να μοιάζει με το δικό σας, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο. Στη συνέχεια, επίσης, εάν τα ηλιοφωτισμένα σταγονίδια βρίσκονται πολύ κοντά, όπως από ένα ψεκαστήρα γκαζόν, το άτομο που βρίσκεται κοντά μπορεί να μην δει καθόλου ουράνιο τόξο. Το δικό σας ουράνιο τόξο είναι μόνο δικό σας.
Ωστόσο, τι γίνεται αν δεν είναι κανείς εκεί; Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει κανένας που να μπορεί να δει το ουράνιο τόξο: Δεν υπάρχει ουράνιο τόξο. Πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα μάτι – εγκέφαλος (ή το υποκατάστατό του, μια κάμερα, τα αποτελέσματα της οποίας θα τα δει αργότερα μόνο ένας συνειδητός παρατηρητής) για να ολοκληρωθεί η γεωμετρία. Όσο αληθινό κι αν φαίνεται το ουράνιο τόξο, απαιτεί την παρουσία σας όσο απαιτεί τον ήλιο και τη βροχή.
Λίγοι θα αμφισβητούσαν την υποκειμενική φύση των ουράνιων τόξων, τα οποία κατέχουν τόσο σημαντική θέση στα παραμύθια, ώστε φαίνονται μόνο οριακά να ανήκουν εξαρχής στον κόσμο μας. Όταν όμως κατανοήσουμε πλήρως ότι η θέασή του εξαρτάται εξίσου από τον παρατηρητή, τότε έχουμε κάνει το πρώτο απαιτούμενο άλμα προς την αληθινή φύση των πραγμάτων.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/biocentrism/202109/evidence-colors-are-emotions-not-the-properties-light
