Η πραγματική αλλαγή είναι εφικτή
Ένα σημαντικό βήμα για να γίνετε πιο ευτυχισμένοι είναι να αναγνωρίσετε ότι έχετε τη δύναμη να αυξήσετε την ευτυχία σας. Έρευνες που έγιναν από ψυχολόγους και νευροεπιστήμονες –όπως οι Ρίτσαρντ Ντέιβιντσον (Richard Davidson), Σόνια Λουμπομίρσκι (Sonja Lyubomirsky), Τζέφρι Σουόρτς (Jeffrey Schwartz) και Κάρολ Ντουέκ (Carol Dweck)– δείχνουν με σαφήνεια ότι τα επίπεδα ευτυχίας μπορούν να αλλάξουν και όντως αλλάζουν. Είναι ελαστικά, όχι σταθερά.16 Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορείτε να αλλάξετε ριζικά και γρήγορα την ευτυχία σας –είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο–, αλλά οι μικρές νίκες, τα μικρά κέρδη είναι οπωσδήποτε εφικτά. Αν αποκομίσετε ένα μικρό κέρδος, μετά άλλο ένα κι έπειτα ακόμη ένα για μεγάλο χρονικό διάστημα, τελικά έχετε μεγάλα κέρδη.
Είναι λίγο σαν να βρίσκεστε σε μια πτήση. Όταν κάθεστε σε ένα αεροπλάνο, η μικρή οθόνη στην πλάτη του καθίσματος μπροστά σας είναι συντονισμένη σε ένα προεπιλεγμένο κανάλι που δείχνει τη διαδρομή της πτήσης. Μπορεί να έχετε τα μάτια σας καρφωμένα στο αεροπλανάκι του χάρτη και να σας φαίνεται ότι δεν κινείται καθόλου. Αλλά μετά σας παίρνει ο ύπνος (ή προσπαθείτε επί ώρα να κοιμηθείτε) και όταν ανοίγετε τα μάτια σας, τι βλέπετε; Το αεροπλάνο στον χάρτη έχει μετακινηθεί! Σε λίγο φτάνετε στον προορισμό σας! Με τον ίδιο τρόπο, όταν
προσπαθείτε να κατακτήσετε την ευτυχία, ακόμη κι αν η αλλαγή είναι αργή και αρχικά ανεπαίσθητη, με την πάροδο του χρόνου θα σημειώσετε εξαιρετική πρόοδο.
Advertisment
Είναι σημαντικό, ωστόσο, να αναφέρουμε ότι, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλες αλλαγές επιφέρετε, πόση πρόοδο σημειώνετε, θα εξακολουθείτε να αντιμετωπίζετε δυσχέρειες, δυσκολίες και ταλαιπωρίες στη ζωή σας. Η επιστήμη της ευτυχίας δεν είναι πανάκεια. Δεν είναι μαγική σκέψη, ούτε θα καταπραΰνει αυτόματα όλα τα βάσανά σας. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να σας βοηθήσει να αποφεύγετε άσκοπα δεινά.
Όπως θα συζητήσουμε εκτενέστερα στο Κεφάλαιο 5, στις αντιξοότητες υπάρχουν δύο επίπεδα πόνου. Ο πρώτος είναι ο πόνος που προέρχεται άμεσα από την εμπειρία: είτε ανησυχείτε για τα οικονομικά σας, είτε αναστατώνεστε στη διάρκεια μιας λογομαχίας με τον σύντροφό σας, είτε έχει προηγηθεί κάποια απώλεια. Η εμπειρία αυτού του πρώτου επιπέδου δυστυχίας είναι αναπόφευκτη. Αλλά το δεύτερο επίπεδο έρχεται όταν απορρίπτουμε το πρώτο, ή όταν στερούμε από τον εαυτό μας βασικές ανθρώπινες ανάγκες όπως η άσκηση, η μάθηση και η φιλία, όπως και όταν δεν καταφέρνουμε να αδράξουμε τη στιγμή και να εκτιμήσουμε όσα έχουμε.
Αυτό το βιβλίο, ή οποιοδήποτε άλλο εδώ που τα λέμε, είναι απίθανο να σας βοηθήσει σε σχέση με το πρώτο επίπεδο, αλλά σίγουρα μπορεί να βοηθήσει όσον αφορά το δεύτερο. Την εποχή που τελείωνα τις μεταπτυχιακές σπουδές μου η οικονομία άρχιζε να μπαίνει σε ύφεση. Επειδή μέρος του διδακτορικού μου ήταν σε σχολή διοίκησης επιχειρήσεων, μου ανατέθηκε να καθοδηγήσω τους προπτυχιακούς φοιτητές στον λαβύρινθο της μελλοντικής τους σταδιοδρομίας –να τους δείξω πώς να φτιάχνουν το βιογραφικό τους, πώς να υποβάλλουν αιτήσεις εργασίας και να προετοιμάζονται για συνεντεύξεις. Μια μέρα μού ζητήθηκε να μιλήσω για την κατάσταση στην αγορά εργασίας.
Advertisment
Ήμουν ωμός με τους φοιτητές μου. «Κοιτάξτε, τα πράγματα δεν είναι όπως πέρυσι.» Την προηγούμενη χρονιά οι υπεύθυνοι πρόσληψης προσωπικού έδιναν μπόνους υπογραφής στους νέους συνεργάτες. Τώρα οι εταιρείες απέλυαν υπαλλήλους. «Φέτος θα είναι δύσκολα», πρόσθεσα, «και θα πρέπει να προσπαθήσετε πολύ για να βρείτε δουλειά». Τότε ένας φοιτητής σήκωσε το χέρι του και είπε: «Ταλ, είσαι ο δάσκαλος της ευτυχίας, μας μιλάς για αισιοδοξία, και όμως τα τελευταία είκοσι λεπτά λες ασταμάτητα απαισιόδοξα πράγματα. Έχεις κανένα αισιόδοξο μήνυμα για μας;»
Στην αίθουσα ακούστηκαν μερικά πνιχτά γέλια και μετά έπεσε απόλυτη σιωπή. Ειλικρινά, έμεινα εμβρόντητος. Αρχικά ετοιμάστηκα να πω ότι κάθε εμπόδιο είναι για καλό, αλλά πριν ανοίξω το στόμα μου συνειδητοποίησα ότι δεν πίστευα ολόψυχα αυτή τη ρήση. Δεν είναι πάντα κάθε εμπόδιο για καλό. Οπότε απάντησα: «Θα το σκεφτώ και θα σου πω.» Λίγες μέρες αργότερα έδωσα στον φοιτητή μου μια απάντηση: Δεν συμβαίνουν απαραίτητα τα πάντα για καλό, αλλά είναι στο χέρι μας να τα αξιοποιήσουμε όσο γίνεται.
Είτε μιλάμε για επιδείνωση της οικονομίας είτε για μια καταστροφική πανδημία, δεν σημαίνει ότι όσα συμβαίνουν είναι για καλό. Οι άνθρωποι αγωνιούν, αγωνίζονται, υποφέρουν, μπορεί ακόμη και να πεθάνουν. Ωστόσο, όποια κι αν είναι η κρίση, συνέβη. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για το παρελθόν, αλλά εναπόκειται σε εμάς να σχεδιάσουμε την παρούσα και τη μελλοντική μας πορεία.
Το να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να είμαστε άνθρωποι, να ασκούμαστε τακτικά, να αφήνουμε χρονικά περιθώρια για ανάκαμψη, να είμαστε ευγενικοί, να μαθαίνουμε από αυτό που περνάμε, να δίνουμε στις σχέσεις μας την αξία που τους αρμόζει, να έχουμε επίγνωση, να εκτιμούμε τα μικρά πράγματα στη ζωή –όλα αυτά είναι πρακτικές που βασίζονται σε στοιχεία και είναι στο χέρι μας να τις επιλέξουμε, έτσι ώστε να βγάλουμε κάτι θετικό από την κατάστασή μας.
Έλεγχος του SPIRE
Στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει μια άσκηση που ονομάζεται Έλεγχος του SPIRE, η οποία θα σας βοηθήσει να αξιολογήσετε την προσωπική σας πρόοδο. Είναι μια τεχνική που αναπτύξαμε η Μαρία Σιρά, η Μέγκαν ΜακΝτόνα κι εγώ. Με τον Έλεγχο του SPIRE εξετάζετε κάθε στοιχείο, υποβάλλετε στον εαυτό σας μερικές απλές ερωτήσεις σχετικά με αυτό, εκτιμάτε το σημείο όπου βρίσκεστε τώρα και αξιολογείτε τη μελλοντική σας απόδοση. Ο στόχος του είναι να σας δώσει ένα στιγμιότυπο της γενικής εικόνας. Ακολουθεί μια επισκόπηση των ερωτήσεων που τίθενται:
Πνευµατική ευεξία: Έχετε αίσθηση νοήματος και σκοπού στην εργασία σας; Έχετε αίσθηση νοήματος και σκοπού στο σπίτι; Είστε παρόντες; Έχετε ενσυνειδητότητα;
Σωµατική ευεξία: Πόσο δραστήριοι είστε από σωματική άποψη; Φροντίζετε το σώμα σας; Αφιερώνετε χρόνο για ξεκούραση και ανάκαμψη; Πώς αντιμετωπίζετε το στρες;
Διανοητική ευεξία: Μαθαίνετε νέα πράγματα; Κάνετε αρκετές ερωτήσεις; Ασχολείστε με τη βαθιά μάθηση; Αποτυγχάνετε αρκετά;
Κοινωνική ευεξία: Περνάτε ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σας; Οι σχέσεις σας είναι βαθιές; Φροντίζετε τον εαυτό σας; Είστε δοτικοί;
Απόσπασμα από το βιβλίο “Ευτυχισμένοι ό,τι κι αν συμβεί” από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος
