Ως παιδιά, η αντιμετώπιση των φόβων μας είναι συχνά μια ιεροτελεστία «περάσματος». Μάθαμε ότι δεν υπήρχαν τέρατα κάτω από το κρεβάτι ή κάποιος κλέφτης στο υπόγειο. Καθώς μεγαλώνουμε, η αντιμετώπιση των φόβων μας μπορεί να γίνει πιο περίπλοκη. Αλλά δεν χρειάζεται πάντα να ξεπερνάτε τους φόβους σας – προφανώς δεν θα θέλαμε να χάσουμε τον φόβο μας για ένα αυτοκίνητο που τρέχει με υπερβολική ταχύτητα ή άλλους πραγματικούς κινδύνους.
Ο φόβος είναι ένα βασικό ανθρώπινο συναίσθημα που έχει σχεδιαστεί για να μας παρακινεί να αποφεύγουμε τον κίνδυνο, εξηγεί ο Seth Gillihan, κλινικός ψυχολόγος μιλώντας στο everydayhealth. Συμβαίνει μια φυσιολογική διέγερση – αυτό που ονομάζεται αντίδραση μάχης ή φυγής – που μας ενεργοποιεί να απομακρυνθούμε από την απειλή.
Advertisment
Οι φυσιολογικές αλλαγές που προκαλεί ο φόβος περιλαμβάνουν γρήγορο καρδιακό παλμό, ανακατεύθυνση της ροής του αίματος από την περιφέρεια προς το έντερο και ένταση των μυών, σύμφωνα με τον ορισμό του φόβου από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA).
«Ο φόβος σηματοδοτεί ότι υπάρχει κίνδυνος και είναι ένα καθολικό συναίσθημα που βιώνεται σε όλο τον κόσμο», λέει ο Robin Stern, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Συναισθηματικής Νοημοσύνης του Yale στο New Haven των ΗΠΑ. Ο φόβος σχετίζεται αλλά δεν είναι συνώνυμο της φοβίας ή του άγχους.
Το άγχος είναι η άγνοια του τι πρόκειται να συμβεί που πυροδοτεί τη συναισθηματική αντίδραση. Οι φοβίες είναι επίσης διαφορετικές, καθώς γενικά δεν βασίζονται σε έναν παρόντα κίνδυνο. Η APA ορίζει τις φοβίες ως επίμονους και παράλογους φόβους για μια συγκεκριμένη κατάσταση, αντικείμενο ή δραστηριότητα, όπως τα ύψη ή το αίμα.
Advertisment
Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τόσο η γενετική όσο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως οι μαθημένες συνήθειες και εμπειρίες, παίζουν ρόλο στο γιατί αναπτύσσουμε συγκεκριμένους φόβους και φοβίες, σύμφωνα με την APA.
Μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο Journal of Anxiety Disorders αξιολόγησε 10 μελέτες σχετικά με τις φοβίες και βρήκε στοιχεία για «μέτριου επιπέδου κληρονομικότητα», που σημαίνει ότι υπάρχει κάποιος βαθμός γενετικής ομοιότητας μεταξύ συγγενών που μοιράζονται μια φοβία. Αλλά η σχέση μεταξύ γονιδίων και περιβάλλοντος είναι περίπλοκη. Οι φοβίες μπορούν συχνά να εντοπιστούν και σε ένα συγκεκριμένο περιστατικό – ένα δάγκωμα σκύλου που οδηγεί σε φόβο για τα σκυλιά, για παράδειγμα.
Αυτό που είναι σημαντικό να γνωρίζετε είναι ότι αν και όταν θέλετε να αντιμετωπίσετε τους φόβους σας, υπάρχουν βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να το κάνετε.
Πρέπει να αντιμετωπίζονται όλοι οι φόβοι;
Πρέπει να αισθάνεστε έτοιμοι να πάρετε αυτή την απόφαση. Αν τυχαίνει να φοβάστε κάτι που μπορείτε γενικά να αποφύγετε, όπως μια γιγαντιαία ταραντούλα, μπορεί να μην αισθάνεστε έντονη την ανάγκη να αντιμετωπίσετε τον φόβο σας, και αυτό είναι επίσης εντάξει. Είναι πάντα μια ανάλυση κόστους – οφέλους, λένε οι ειδικοί. Το ερώτημα είναι πόσο αυτή η φοβία παρεμβαίνει στη ζωή σας;
Όταν φοβάσαι κάτι που δεν μπορείς εύκολα να αποφύγεις (όπως ένα ασανσέρ), ή αν η αποφυγή του πράγματος που φοβάσαι σε βάζει σε κίνδυνο (όπως το να κάνεις μια ένεση στο γιατρό), υπάρχουν σαφή οφέλη από την αντιμετώπιση αυτού του φόβου. Αλλά να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας: Ο φόβος τείνει να μεγαλώνει όταν αποφεύγουμε τα πράγματα.
Υπάρχουν και άλλες καταστάσεις όπου η αντιμετώπιση ενός φόβου μπορεί να μην αποβεί προς όφελός σας. Τέτοια μπορεί να είναι η περίπτωση κατά την οποία έχετε ένα τοξικό αφεντικό ή βρίσκεστε σε μια κακοποιητική σχέση. Η αντιπαράθεση με τον θύτη για να προσπαθήσετε να αντιμετωπίσετε αυτόν τον φόβο μπορεί να σας βλάψει – και μπορεί να μην σας αποφέρει κανένα όφελος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πιθανότατα ωφελούμαστε περισσότερο από το να αποφύγουμε τη ζημιά μέχρι να μπορέσουμε να βγούμε από την κατάσταση.
6 tips για να αντιμετωπίσουμε τους φόβους που θέλουμε να ξεπεράσουμε
1. Δεν επικρίνουμε τον εαυτό μας
Το να κρίνετε αρνητικά τον εαυτό σας επειδή φοβάται κάτι δεν πρόκειται να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε αυτόν τον φόβο. Αντ’ αυτού, σκεφτείτε να εξασκηθείτε στην αναδιαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο βλέπετε αυτόν τον φόβο, λέει ο Stern. Αντί να σκέφτεστε ότι ο φόβος είναι καλός ή κακός, θεωρήστε ότι πρόκειται για πληροφορίες που σας λέει το σώμα σας, εξηγεί. Στη συνέχεια, εκτιμήστε ποια αξία έχουν αυτές οι πληροφορίες και τι πρέπει να κάνετε γι’ αυτές.
2. Επιβραδύνουμε και αναπνέουμε από την κοιλιά
Ο Stern βοήθησε στην ανάπτυξη μιας μεθόδου που ονομάζεται “μετα-στιγμή”. Για να το κάνετε, σταματήστε και πάρτε μια βαθιά ανάσα, η οποία βοηθά στην ενεργοποίηση του παρασυμπαθητικού νευρικού σας συστήματος, του συστήματος στο σώμα σας που είναι υπεύθυνο για την ανάπαυση, τον ύπνο και την απόλαυση, μεταξύ άλλων. Πρόκειται για την κατάσταση ηρεμίας του σώματος. Όταν είναι ενεργοποιημένο, είναι πιο πιθανό να είστε σε θέση να σκεφτείτε καθαρά.
3. Γινόμαστε ένας επιστήμονας των συναισθημάτων
Ένας άλλος τρόπος για να αναδιαμορφώσετε τον φόβο είναι να προσπαθήσετε να είστε αυτό που ο Stern ονομάζει «επιστήμονας συναισθημάτων». Ακούστε και να είστε περίεργοι για το τι σας οδηγεί να φοβάστε κάτι, αντί να το κλείνετε ή να το αγνοείτε. Μάθετε από πού προέρχεται αυτός ο φόβος, λέει ο Stern. Μπορεί να δείτε έναν νέο τρόπο να αντιμετωπίσετε αυτούς τους φόβους ή να συνειδητοποιήσετε ότι υπάρχει λιγότερος λόγος να φοβάστε απ’ ό,τι νομίζατε.
4. Εξασκούμε στον θετικό εσωτερικό διάλογο
Αντί να είστε ανυπόμονοι, αντικαταστήστε αυτή την αρνητική εσωτερική συζήτηση με θετική, λέει ο Stern. Πείτε στον εαυτό σας: «Τα καταφέρνω. Θα το καταφέρω. Έχω ξαναβρεθεί εδώ και μπορώ να τα καταφέρω».
5. Δοκιμάζουμε τη θεραπεία έκθεσης
Η θεραπεία έκθεσης είναι μια μορφή γνωστικής θεραπείας που είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη θεραπεία συγκεκριμένων φόβων και φοβιών. Οι ασθενείς εκτίθενται σταδιακά σε αυτό που φοβούνται με την πάροδο του χρόνου σε ένα ασφαλές μέρος. Είναι κρίσιμο να αισθάνεστε έτοιμοι, λέει ο Gillihan. Οι έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και μια απλή συνεδρία θεραπείας διάρκειας 4-6 ωρών μπορεί να είναι αποτελεσματική. Αλλά αν δεν έχετε την οικονομική δυνατότητα να κάνετε θεραπεία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ακόμη και αυτο-οδηγούμενα βιβλία ή τετράδια εργασίας γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας.
6. Τα φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν
Τα φάρμακα μπορεί να είναι χρήσιμα στη θεραπεία συγκεκριμένων φόβων και φοβιών, αν και είναι σημαντικό να συζητήσετε αυτές τις επιλογές με τον γιατρό σας. Για παράδειγμα, οι βήτα αναστολείς έχουν συνταγογραφηθεί ως θεραπεία για το άγχος απόδοσης. Οι βενζοδιαζεπίνες συνταγογραφούνται μερικές φορές για τις αγχώδεις διαταραχές, αλλά ο Gillihan προειδοποιεί ότι αυτές είναι εθιστικές και συνήθως έχουν ηρεμιστική δράση.
Πηγή:
www.everydayhealth.com/emotional-health/how-to-get-better-at-facing-your-fears-according-to-science
