Στον αρχαίο μύθο του Τιθωνού, ο νέος ζήτησε από τους θεούς να τον αφήσουν να ζήσει για πάντα, αλλά ξέχασε να ζητήσει αιώνια νεότητα. Αν και κέρδισε την αθανασία, οι ασθένειες της τρίτης ηλικίας νίκησαν τον Τιθωνό και μετάνιωσε πικρά για την αθανασία του. Αν και η μακροζωία είναι ένας στόχος που αξίζει να επιδιώξουμε και μια επιθυμία που όλοι οι άνθρωποι πάντα αναζητούσαν, ακόμα και από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας, ο μύθος του Τιθωνού μας υπενθυμίζει ότι η μακροζωία δεν αξίζει αν συνοδεύεται από ασθένειες.
Καθώς το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, ο παγκόσμιος πληθυσμός γερνά με μεγαλύτερους ρυθμούς. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν 962 εκατομμύρια άνθρωποι 60 ετών και άνω, σύμφωνα με τους πιο πρόσφατους υπολογισμούς. Μέχρι το 2050, ο αριθμός αυτός αναμένεται να διπλασιαστεί και οι άνθρωποι ηλικίας 80 και άνω αναμένεται να τριπλασιαστούν σε αριθμό.
Advertisment
Ένας μεγάλος αριθμός χρόνιων παθήσεων συνοδεύει τη γήρανση. Μέχρι το 2060, για παράδειγμα, οι περιπτώσεις της νόσου Αλτσχάιμερ θα διπλασιαστούν. Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι σχεδόν 14 εκατομμύρια άνθρωποι θα εμφανίσουν αυτή τη νόσο και άλλες μορφές άνοιας και οι ερευνητές δυσκολεύονται να βρουν ακόμα θεραπεία για τέτοιες νευροεκφυλιστικές ασθένειες.
Συνεπώς, η ερώτηση «Πώς μπορούμε να ζήσουμε πολλά χρόνια με υγεία;» αντικαθιστά σταδιακά το «Πώς μπορούμε να ζήσουμε περισσότερο;». Καθώς οι επιστήμονες αναζητούν την απάντηση, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι η γήρανση δεν είναι μια αναπόφευκτη διαδικασία που απλά συμβαίνει, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένοι μοριακοί μηχανισμοί που τη ρυθμίζουν.
Η Marina Ezcurra, καθηγήτρια νευροεπιστημών, έχει αφιερώσει το χρόνο της στην κατανόηση αυτών των μηχανισμών. Η έρευνά της εστιάζει στο πώς η γήρανση και οι σχετικές παθήσεις συμβαίνουν σε ένα σκουλήκι που ονομάζεται Caenorhabditis elegans. Πρόσφατα, η ερευνητική της ομάδα στράφηκε στη μελέτη της γαστρεντερικής γήρανσης και στο ρόλο του μικροβιώματος σε αυτή τη διαδικασία.
Advertisment
Το C. elegans έχει διάρκεια ζωής μόνο 2-3 εβδομάδων, αλλά καθώς γερνά, αναπτύσσει διάφορες παθολογίες, όπως και ο ανθρώπινος οργανισμός. Όμως, στην περίπτωσή του, όλες οι παθολογίες καταλήγουν σε μία κύρια: την γαστρεντερική γήρανση. Όλες λοιπόν οι θεραπείες αύξησης της διάρκειας ζωής του έχουν επικεντρωθεί στην καταστολή αυτής της συγκεκριμένης γήρανσης.
Χρησιμοποιώντας το C. elegans, οι ερευνητές μπορούν να εξετάσουν μια σειρά διεργασιών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η αντίσταση στο στρες, η ανάπτυξη, η γονιμότητα και η διάρκεια ζωής. Οι ειδικοί έχουν επίσης χρησιμοποιήσει το C. Elegans ως μοντέλο για διάφορες άλλες ανθρώπινες νόσους, όπως το Αλτσχάιμερ. Καθώς το σκουλήκι τρέφεται με βακτήρια, οι ερευνητές δημιούργησαν περίπου 4.000 μεταλλαγμένες σειρές E. Coli και από την κάθε μία είχε διαγραφεί ένα συγκεκριμένο γονίδιο. Ύστερα, η ομάδα τάισε τα C. elegans με κάθε τέτοιο διαφορετικό βακτήριο και εξέτασε τις επιδράσεις.
Από τα σχεδόν 4.000 βακτηριδιακά γονίδια που ελέγχθηκαν, τα 29, όταν διαγράφηκαν, αύξησαν τη διάρκεια ζωής των σκουληκιών. 12 από αυτά επίσης προστάτευσαν τα σκουλήκια από την ανάπτυξη όγκων και τη συσσώρευση βήτα- αμυλοειδών, που εμφανίζονται στη νόσο του Αλτσχάιμερ σε ανθρώπους. Επίσης, οι ερευνητές βρήκαν ότι μια βακτηριακή μετάλλαξη δημιούργησε μεγάλη παραγωγή μιας ουσίας που ονομάζεται κολανικό οξύ. Αυτή η ουσία αύξησε τη διάρκεια ζωής, πυροδοτώντας την δραστηριότητα των μιτοχονδρίων, τα οποία είναι υπεύθυνα για την ενέργεια των κυττάρων.
Συνδυασμός E.coli και C. elegans
Η ερευνητική ομάδα θέλει να συνδυάσει δύο οργανισμούς – τα E. coli και C. elegans – για να μελετήσει πώς τα βακτήρια διαμεσολαβούν στη διαδικασία γήρανσης. Αναρωτήθηκαν λοιπόν αν υπάρχει άλλος τρόπος μέσω του οποίου θα μπορούσαν να επιτευχθούν τα προηγούμενα αποτελέσματα (θετικές επιδράσεις στη γονιμότητα, στο ανοσοποιητικό και στο στρες).
Τα πειράματά τους έδειξαν ότι η χορήγηση αντιβιοτικών στα σκουλήκια που είχαν αποικηθεί από E. coli OP50 βελτίωνε την εντερική γήρανση. Η αντιμετώπιση λοιπόν της βακτηριακής ανάπτυξης καθυστέρησε την ατροφία του εντέρου που τείνει να συμβαίνει καθώς τα C. elegans μεγαλώνουν. Επιπροσθέτως, οι ερευνητές βρήκαν δύο σειρές βακτηρίων από το μικροβίωμα των C. elegans που μειώνουν την εντερική γήρανση. Έτσι, η έρευνα αποκάλυψε ότι οι αντιγηραντικές επιδράσεις μπορούν επίσης να επιτευχθούν χωρίς να χρειαστεί να καταπολεμηθεί η βακτηριδιακή ανάπτυξη, αλλά κάνοντας το ακριβώς αντίθετο: με το να αποικίσουν το έντερο με συγκεκριμένες σειρές βακτηρίων.
Εντερικά βακτήρια και ανθρώπινη γήρανση: Ποιο είναι το μέλλον;
Στο μέλλον, η ομάδα της Ezcurra στοχεύει να δει αν μπορεί να εποικίσει τα C. elegans με ανθρώπινα βακτήρια ώστε να μελετήσει τις επιδράσεις στη γήρανση και στη διάρκεια υγείας. Οι επιστήμονες ελπίζουν να ξεδιπλώσουν τους μοριακούς μηχανισμούς που ενισχύουν τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στον ξενιστή και στο μικροβίωμα, όπως επίσης και τις επιδράσεις τους στη διαδικασία γήρανσης.
Υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες που δείχνουν ότι υπάρχουν συνδέσεις ανάμεσα στο μικροβίωμα και στις ασθένειες, όπως στις ψυχιατρικές, στις νευροεκφυλιστικές, στην παχυσαρκία, στο διαβήτη κλπ., αλλά δεν έχουν κατανοήσει ποια είναι η αιτία και η ακριβής επίδραση. Γίνεται λοιπόν όλο και πιο ξεκάθαρο ότι η ποικιλομορφία του μικροβιώματος είναι σημαντική για την ανθρώπινη υγεία. Πολλοί παράγοντες συνεισφέρουν σε αυτή, όπως η διατροφή και ο τρόπος ζωής, και όσο μεγαλώνουμε, βιώνουμε μια απώλεια αυτής της ποικιλίας.
Αν λοιπόν κατανοήσουμε καλύτερα τις συνδέσεις ανάμεσα στη διατροφή, στο μικροβίωμα και στην υγεία, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πώς οι ηλικιωμένοι μπορούν να διατηρήσουν το μικροβίωμά τους και επίσης πώς θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε αυτή τη διαδικασία μέσα από πρε- και προβιοτικές στρατηγικές. Με τη σειρά του, αυτό θα μας βοηθήσει να γερνάμε πιο υγιείς, χωρίς την ανάγκη φαρμάκων και χειρουργείων.
Πηγή: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26521771
