Το παθητικοεπιθετικό άτομο προσδιορίζεται ως κάποιο που μπορεί να φαίνεται ότι συμμορφώνεται ή ενεργεί κατάλληλα, αλλά στην πραγματικότητα συμπεριφέρεται αρνητικά και αντιστέκεται παθητικά, με υπόγειους τρόπους. Συχνά, η παθητική επιθετικότητα αποτελείται από θυμό, εχθρότητα ή μεταμφιεσμένη μαθημένη αδυναμία, η οποία εκφράζεται με κρυφό, ύπουλο τρόπο για να «ισοφαρίσει» και με την ελπίδα να «τη γλυτώσει».
Οι υποτύποι της παθητικοεπιθετικότητας περιλαμβάνουν την συγκαλυμμένη λεκτική εχθρότητα, την συγκαλυμμένη σχεσιακή εχθρότητα, την συγκαλυμμένη εχθρότητα εργασίας και την εχθρότητα προς τους άλλους μέσω της αυτοτιμωρίας.
Advertisment
Η συγκαλυμμένη λεκτική εχθρότητα μπορεί να γίνει αντιληπτή ως αρνητικό κουτσομπολιό, σαρκασμός, συγκαλυμμένα εχθρικά αστεία – που συχνά ακολουθούνται από το «απλώς αστειεύομαι», επαναλαμβανόμενα πειράγματα και η συνήθης κριτική σε ιδέες, λύσεις, συνθήκες και προσδοκίες. Η συγκαλυμμένη εχθρότητα σε σχέση είναι η σιωπηλή μεταχείριση, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η παραμέληση, το πισώπλατο μαχαίρωμα, η σκόπιμη πυροδότηση θυμού, η υπερβολή, η σκυθρωπή δυσαρέσκεια και η έμμεση βλάβη σε κάτι ή σε κάποιον που έχει σημασία για το άτομο-στόχο.
Η συγκαλυμμένη εχθρότητα εργασίας μπορεί να πάρει τη μορφή χρόνιας αναβλητικότητας ή καθυστέρησης, κωλυσιεργίας, παρακράτησης πόρων ή πληροφοριών, επαγγελματικού αποκλεισμού, άρνησης προσωπικής ευθύνης, δικαιολογιών, έλλειψης παρακολούθησης, πείσματος και αναποτελεσματικότητας. Η εχθρότητα προς τους άλλους μέσω της αυτοτιμωρίας μπορεί να παρουσιαστεί ως σκόπιμη αποτυχία, υπερβολικά ή φανταστικά προβλήματα υγείας, θυματοποίηση, εξάρτηση, αυτοτραυματισμός και σκόπιμη αδυναμία για να αποσπάσει συμπάθεια και εύνοια.
Γιατί οι άνθρωποι συμπεριφέρονται παθητικοπιθετικά; Αν και οι έρευνες δείχνουν ότι τα αίτια είναι ποικίλα και εξαρτώνται από την περίσταση, παρακάτω παρατίθενται πέντε συνηθισμένοι λόγοι. Αν και οι άνθρωποι μπορεί περιστασιακά να εκδηλώνουν αυτές τις τάσεις, οι οποίες μπορεί να μην αποτελούν μείζον ζήτημα, η χρόνια παθητική επιθετικότητα θα εκφράζεται συστηματικά μέσω μιας ή περισσότερων από τις παρακάτω ενέργειες, χωρίς επίγνωση ή ανησυχία για τον καταστροφικό αντίκτυπο της παθητικής επιθετικότητας στις σχέσεις.
Advertisment
– Μαθημένη αβοηθησία. Η παθητική επιθετικότητα μπορεί να εμφανιστεί όταν ένα άτομο είναι απρόθυμο ή ανίκανο να επικοινωνήσει άμεσα και διεκδικητικά, ενδεχομένως με ένα άτομο που αντιλαμβάνεται ότι έχει μεγαλύτερη δύναμη. Αντ’ αυτού, ο παθητικοεπιθετικός θα πει ένα πράγμα αλλά θα κάνει κάτι άλλο για να αποφύγει την άμεση αντιπαράθεση.
– Κρυφό παιχνίδι εξουσίας. Για να αντισταθμίσει την αδυναμία του να μιλήσει άμεσα και να λύσει τα προβλήματα διεκδικητικά, ένα παθητικοεπιθετικό άτομο μπορεί να καταφύγει σε κρυφά μέσα χειραγώγησης, κυριαρχίας και ελέγχου προκειμένου να αποκτήσει επιρροή. Με έναν διεστραμμένο τρόπο, αισθάνεται πιο ισχυρό με το να ταράζει και να απογοητεύει.
– Συγκαλυμμένα αρνητικά συναισθήματα. Ο παθητικοεπιθετικός μπορεί να αισθάνεται θυμό, αγανάκτηση ή δυσαρέσκεια σε μια σχέση και να τα εκδηλώνει αυτά με διάφορους ύπουλους τρόπους. Συνήθως, τα συγκαλυμμένα αρνητικά συναισθήματα εκφράζονται με τέτοιο τρόπο ώστε, όταν έρχεται αντιμέτωπος με το θέμα, ο παθητικοπιθετικός μπορεί εύκολα να προσποιηθεί ότι είναι αθώος και να αρνηθεί τις πραγματικές προθέσεις και πράξεις του.
– Κανονικοποίηση των χαμηλών προσδοκιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο παθητικοεπιθετικός θέλει να απογοητεύσει σκόπιμα στην εργασία του, προκειμένου να θέσει χαμηλές προσδοκίες, να αποτινάξει την ευθύνη και να αποφύγει το να του ζητηθεί ξανά να φέρει εις πέρας ένα task. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένα χαμηλό επίπεδο και δεν απαιτούνται πολλά από αυτόν.
– Χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλή αυτοαποτελεσματικότητα. Σε κάποιο επίπεδο, ένα χρονίως παθητικοεπιθετικό άτομο μπορεί να σκέφτεται: «Δεν είμαι αρκετά καλός για να αναλάβω την ευθύνη, οπότε μη μου το ζητάτε γιατί μπορεί να αποτύχω στις προσδοκίες σας».
Πηγή:
