Ο όρος «binge-watch» ήταν υποψήφιος για τη λέξη της χρονιάς 2013 του Oxford English Dictionary. Παρόλο που δεν κέρδισε (το στέμμα πήρε τελικά η λέξη selfie), αυτό έδειξε την άνοδο μιας δημοφιλούς δραστηριότητας, της παρακολούθησης πολλών επεισοδίων μιας τηλεοπτικής σειράς το ένα πίσω από τ’ άλλο.
Σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι «καταναλώνουμε» τακτικά τις αγαπημένες μας σειρές με αυτόν τον τρόπο. Ο πολλαπλασιασμός των υπηρεσιών streaming τα τελευταία χρόνια το έχει κάνει πολύ εύκολο. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια των lockdowns, η έρευνα δείχνει ότι πολλοί από εμάς πέρασαν περισσότερο χρόνο binge-watching από ό,τι συνήθως.
Advertisment
Μπορεί όμως το binge-watching να γίνει προβληματικό ή εθιστικό; Και αν δεν μπορείτε να ξεκολλήσετε, τι μπορείτε να κάνετε; Το προβληματικό binge-watching δεν ορίζεται από τον αριθμό των επεισοδίων που παρακολουθούμε (αν και οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι είναι τουλάχιστον δύο στη σειρά) ή από έναν συγκεκριμένο αριθμό ωρών που περνάμε μπροστά από την οθόνη της τηλεόρασης ή του υπολογιστή. Όπως συμβαίνει και με άλλες συμπεριφορές εθισμού, πιο σημαντικό είναι το κατά πόσον το binge-watching έχει αρνητικό αντίκτυπο σε άλλες πτυχές της ζωής μας.
Μέσα απο πολυάριθμες μελέτες σε σχέση με τον εθισμό, φαίνεται πως όλες οι εθιστικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν 6 βασικές συνιστώσες. Σε σχέση με το binge-watching, αυτό σημαίνει:
– Η αδιάκοπη παρακολούθηση είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή του ατόμου.
Advertisment
– Το άτομο επιδίδεται σε binge-watching ως έναν τρόπο αξιόπιστης αλλαγής της διάθεσής του: για να νιώσει καλύτερα βραχυπρόθεσμα ή για να ξεφύγει προσωρινά από κάτι αρνητικό στη ζωή του.
– Το binge-watching θέτει σε κίνδυνο βασικές πτυχές της ζωής του ατόμου, όπως οι σχέσεις και η εκπαίδευση ή η εργασία (σύγκρουση).
– Ο αριθμός των ωρών που το άτομο περνά καθημερινά με binge-watching έχει αυξηθεί σημαντικά με την πάροδο του χρόνου (ανοχή).
– Το άτομο βιώνει ψυχολογικά και/ή οργανικά συμπτώματα στέρησης εάν δεν μπορεί να παρακολουθήσει την τηλεοπτική σειρά (στέρηση).
– Εάν το άτομο καταφέρει να σταματήσει προσωρινά την αδηφαγική παρακολούθηση, όταν επιδίδεται ξανά στη δραστηριότητα, επιστρέφει κατευθείαν στον κύκλο στον οποίο βρισκόταν προηγουμένως (υποτροπή).
Όποιος πληροί αυτά τα 6 στοιχεία, είναι εθισμένος στο binge-watching. Ένα άτομο που πληροί μόνο μερικά από αυτά μπορεί να παρουσιάζει προβληματική παρακολούθηση, αλλά δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εθισμένο σύμφωνα με τα κριτήρια.
Όπως και πολλοί άλλοι συμπεριφορικοί εθισμοί, όπως ο εθισμός στο σεξ, ο εθισμός στην εργασία και ο εθισμός στην άσκηση, ο εθισμός στην ακατάσχετη παρακολούθηση δεν αναγνωρίζεται επίσημα σε κανένα ψυχιατρικό εγχειρίδιο. Επίσης, δεν έχουμε ακριβείς εκτιμήσεις σχετικά με τον επιπολασμό του προβληματικού binge-watching. Όμως οι έρευνες σχετικά με το φαινόμενο αυτό αυξάνονται.
Για παράδειγμα, επιστήμονες Πανεπιστημίου της Πολωνίας σε μελέτη τους διαπίστωσαν ότι η προβληματική παρακολούθηση ταινιών είχε σημαντική συσχέτιση με τη μικτή αγχώδη καταθλιπτική διαταραχή. Όσο μεγαλύτερα ήταν τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, τόσο πιο προβληματικό ήταν το binge-watching ενός ατόμου. Άλλες μελέτες έχουν αναφέρει παρόμοια ευρήματα. Μια μελέτη σε ενήλικες από την Ταϊβάν, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι το προβληματικό binge-watching σχετιζόταν με την κατάθλιψη, το άγχος γύρω από την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη μοναξιά.
Μια αμερικανική μελέτη διαπίστωσε ότι η συμπεριφορά αυτή συνδέεται με κατάθλιψη και άγχος προσκόλλησης. Οι περισσότερες σχετικές μελέτες έδειξαν επίσης ότι η απόδραση αποτελεί βασικό κίνητρο της προβληματικής binge-watching.
Πώς να διακόψουμε τη συνήθεια
Αν θέλετε να μειώσετε τον αριθμό των επεισοδίων που παρακολουθείτε σε ένα βράδυ, ο χρυσός κανόνας είναι να σταματήσετε να παρακολουθείτε στα μισά του επεισοδίου. Είναι πραγματικά δύσκολο να σταματήσετε να παρακολουθείτε στο τέλος ενός επεισοδίου, καθώς πολύ συχνά η σειρά τελειώνει με ένα cliff-hanger.
Προτείνω επίσης να θέτουμε ρεαλιστικά ημερήσια όρια. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι 2,5 ώρες αν εργαζόμαστε την επόμενη μέρα. Και ξεκινήστε να παρακολουθείτε μόνο ως επιβράβευση του εαυτού σας, αφού έχετε κάνει ό,τι χρειάζεται από πλευράς εργασίας και κοινωνικών υποχρεώσεων.
Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι η διαφορά μεταξύ ενός υγιούς ενθουσιασμού και ενός εθισμού είναι ότι ο πρώτος προσθέτει στη ζωή μας, ενώ ο δεύτερος την αφαιρεί. Εάν αισθάνεστε ότι η αδιάκοπη παρακολούθηση κυριεύει τη ζωή σας, θα σας βοηθήσει να συμβουλειτείτε έναν ψυχολόγο. Οι περισσότεροι εθισμοί είναι συμπτώματα άλλων υποκείμενων προβλημάτων.
Πηγή:
theconversation.com/are-you-binge-watching-too-much-how-to-know-if-your-tv-habits-are-a-problem-and-what-to-do-about-it
