Ευτυχία! Πόσο παλεύουμε καθημερινά για την αναζήτησή της! Ό,τι κι αν κάνουμε, πίσω από τις περισσότερες αποφάσεις που παίρνουμε κρύβεται ο διακαής πόθος του ανθρώπου για την επίτευξή της. Ένα από τα κύρια λάθη όμως που κάνουμε, είναι ότι συνδέουμε την ευτυχία με τις εξωτερικές συνθήκες. Η ευτυχία μας ως ανθρώπινα όντα δεν είναι συνυφασμένη με τα αποκτήματα και τα κατορθώματά μας αλλά με τον εσωτερικό μας κόσμο.
Οι 5 αρχές που παρατίθενται παρακάτω μπορούν – και προτείνουμε να αποτελέσουν ένα πολύτιμο εργαλείο για την εύρεση ικανοποίησης στη ζωή, για την στροφή προς τον εσωτερικό μας εαυτό και τη διατήρηση της ηρεμίας μας. Καθώς γινόμαστε ολοένα και πιο ευτυχισμένοι, εισερχόμαστε σε ένα επίπεδο που μας επιτρέπει τη πνευματική εξέλιξη. Χωρίς τα συναισθήματα του θυμού και του άγχους αλλά και των κάθε είδους επιθυμιών και επιδιώξεων, η ζωή μας αποκτά αρμονία.
Advertisment
Η αρχή της σκέψης
Η σκέψη είναι μία ικανότητα του ανθρώπου, μια λειτουργία της ανθρώπινης συνείδησης που συμβαίνει ακούσια, είτε το θέλουμε είτε όχι. Δεν μπορούμε να την αποτρέψουμε καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φύση μας. Αυτό που χρειάζεται όμως να κατανοήσουμε είναι ότι τα συναισθήματά μας, θετικά ή αρνητικά, άρα και η διάθεσή μας, προέρχονται από τις σκέψεις μας. Όταν αισθανόμαστε άσχημα για κάτι, σημαίνει ότι κάποια αρνητική σκέψη μας πέρασε από το μυαλό, είτε στιγμιαία είτε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα επισημαίνουμε ότι τις σκέψεις μας αυτές τις παράγουμε εμείς και δεν προέρχονται από έξω παρ’ όλο που τις περισσότερες φορές νομίζουμε ότι συμβαίνει το αντίθετο. Ως εκ τούτου μπορούμε να τις ελέγξουμε. Συνειδητοποιώντας ότι τα συναισθήματά μας είναι αποτέλεσμα των σκέψεων μας, οι οποίες δεν αποτελούν τη πραγματικότητα, μπορούμε να τις απομονώσουμε και να τις εξαφανίσουμε. Σκεφτόμαστε ‘σκέψεις’ και όχι ‘πραγματικότητα’. Οι εξωτερικές συνθήκες από μόνες τους είναι ουδέτερες. Οι σκέψεις βάζουν νόημα στα γεγονότα, όχι αυτά από μόνα τους.
Αν στα 2 άκρα μιας γραμμής βάλουμε από τη μία τους ανθρώπου εκείνους που ταυτίζουν σκέψεις και πραγματικότητα και στο άλλο εκείνους που θεωρούν τις σκέψεις τους μόνο σκέψεις και τίποτα περισσότερο, μπορούμε να πούμε ότι στο 1ο άκρο είναι οι ψυχωτικοί που βιώνουν κάθε σκέψη ως πραγματικότητα και το 2ο είναι το ιδεατό. Οι πιο πολλοί άνθρωποι βρισκόμαστε κάπου ενδιάμεσα και όσο καταβάλλουμε προσπάθεια να εμποδίζουμε τις καθημερινές ‘επιθέσεις σκέψεων’, επιλέγοντας σε ποιες σκέψεις θέλουμε να αντιδράσουμε και σε ποιες όχι, τόσο είμαστε στο σωστό δρόμο προς την ιδανική κατάσταση.
Advertisment
Η αρχή της διάθεσης
Η διάθεσή μας είναι κάτι που μεταβάλλεται διαρκώς. Πάνω, κάτω, συνεχώς, κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε λεπτό. Τη μία στιγμή νιώθουμε καλά, γεμάτοι αισιοδοξία ότι όλα θα πάνε καλά και την επομένη βυθιζόμαστε στην άβυσσο. Ένα είναι σίγουρο: όταν η διάθεσή μας είναι καλή, τα προβλήματα φαίνονται πιο εύκολα στο να λυθούν, η επικοινωνία μας είναι καλύτερη και οι σχέσεις μας βελτιώνονται. Αντίθετα η αρνητική διάθεση μας κάνει να χάνουμε την αίσθηση προοπτικής στη ζωή, νομίζουμε ότι τα πάντα περιστρέφονται γύρω από εμάς και συχνά δημιουργούνται παρεξηγήσεις με τους γύρω μας. Η ζωή μοιάζει ανυπόφορη.
Η αλλαγή αυτή που συμβαίνει συνεχώς στη διάθεσή μας είναι κάτι οικουμενικό και καθ’ όλα ανθρώπινο. Ένα από τα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε όταν νιώθουμε ότι είμαστε «κολλημένοι» σε μια κακή διάθεση είναι να αναρωτηθούμε σχετικά με τη κρίση μας. Όταν βρισκόμαστε σε τέτοια κατάσταση προτιμότερο είναι να μάθουμε να το θεωρούμε ως αυτό ακριβώς που είναι, κάτι αναπόφευκτο αλλά και φυσιολογικό, που θα περάσει με το χρόνο εάν το αφήσουμε και δεν δώσουμε περισσότερη σημασία και προσοχή. Το να προσπαθήσουμε να το πιέσουμε να περάσει, να εξαναγκάσουμε τον εαυτό μας να αλλάξει διάθεση, ενδεχομένως να επιφέρει τα αντίθετα ακριβώς αποτελέσματα, να βυθιστούμε ακόμα περισσότερο στο τέλμα της απελπισίας που μας κυριεύει εκείνες τις στιγμές. Αντιμετωπίζοντας τη διάθεσή μας με ευγνωμοσύνη και υπομονή, η κατάσταση εξομαλύνεται πιο εύκολα και η καλή διάθεση επιστρέφει πιο γρήγορα.
Κάτι άλλο εξίσου σημαντικό είναι να αποφεύγουμε σοβαρές συζητήσεις όταν η διάθεσή μας είναι στα βάραθρα. Η ζωή τότε μοιάζει πιο δύσκολη και τα προβλήματα δυσεπίλυτα. Δεν είναι επίσης λίγες οι φορές που όντας σε κακή διάθεση εκστομίζονται λόγια που υπό άλλες συνθήκες και ευρισκόμενοι σε διαφορετική διάθεση δεν θα ανταλλάσσονταν ποτέ.
Ένα άλλο μυστικό που αφορά σε εκείνες τις στιγμές της κακής διάθεσης, είναι να αποφεύγουμε την επίλυση οποιονδήποτε προβλημάτων. Με σεβασμό στη κακή μας διάθεση υπομένουμε και αναμένουμε να αλλάξει ώστε να μπορέσουμε να συγκεντρωθούμε και να «εξοπλιστούμε» με τα απαραίτητα μέσα για την επίλυση του προβλήματος. Η πρόσβαση στην εσωτερική μας σοφία είναι άλλωστε πολύ χαμηλή τις στιγμές εκείνες που οι σκέψεις αποσυντίθενται οπότε η λύση που θα επιχειρήσουμε να δώσουμε ενδεχομένως να μην είναι η καλύτερη δυνατή.
Η αρχή των ξεχωριστών πραγματικοτήτων
Με βάση την αρχή αυτή, για κάθε άνθρωπο υπάρχει μια ξεχωριστή πραγματικότητα, διαφορετική από εκείνη κάθε άλλου ανθρώπου, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για άτομα που ανήκουν σε ίδιο ή διαφορετικό πολιτισμό, εθνικότητα, χώρα κλπ. Στο ότι κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, έχει διαφορετικό σύστημα σκέψης συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες όπως το παρελθόν του κάθε ατόμου, η ανατροφή, οι γονείς, οι ερμηνείες που δίνει, το αντιληπτικό του πεδίο, οι συνθήκες κ.α. λαμβάνοντας υπ’ όψη τη παραπάνω παραδοχή, οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τόσο τον εαυτό μας όσο και τους άλλους όχι με ανεκτικότητα αλλά με κατανόηση και συμπόνια.
Τα λάθη που κάνουμε όταν δεν αποδεχόμαστε τη παραπάνω αρχή είναι 2: να περιμένουμε ότι οι άλλοι βλέπουν τα πράγματα όπως εμείς και 2ον να νομίζουμε ότι οφείλουν να τα βλέπουν όπως εμείς. Η φύση των διαφορετικών συστημάτων σκέψης όμως υπαγορεύει ότι είναι αδύνατο να βλέπει κάποιος τα πράγματα ακριβώς με το τρόπο που τα βλέπει κάποιος άλλος. Το νέο σκεπτικό που μας προσφέρει η αρχή αυτή μας απελευθερώνει από τη λάθος αυτή ιδέα και μας δίνει τη δυνατότητα να απολαύσουμε τη πραγματικότητα του να σκεφτόμαστε διαφορετικά. Είναι μάταιο τόσο το να προσπαθούμε να αλλάξουμε τις απόψεις των άλλων όσο και το να αντιπαρατασσόμαστε μαζί τους.
Ο κάθε ένας από εμάς βλέπει τη ζωή από τη δική του ξεχωριστή πραγματικότητα, με βάση τις δικές του ερμηνείες και το δικό του πλαίσιο αναφοράς. Κανείς δεν αναρωτιέται για τη δική του εκδοχή της πραγματικότητας διότι σε εμάς είναι η αληθινή. Και προσπαθούμε συνεχώς να αποδείξουμε την ορθότητά της. Αν αντιληφθούμε και κάνουμε πράξη τη βαθιά κατανόηση αυτής της αρχής και αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε κάθε καινούργιο άνθρωπο που έρχεται στη ζωή μας με γνήσιο ενδιαφέρον και σεβασμό για τη δική του πραγματικότητα, τότε οι άμυνες πέφτουν και οι διαφορετικές πραγματικότητες γίνονται πηγή ανάπτυξης, εξέλιξης και έμπνευσης και όχι διαφορών.
Η αρχή των συναισθημάτων
Τα συναισθήματά μας λειτουργούν στη ψυχική μας υγεία ως βαρόμετρο, ενημερώνοντάς μας για τον εσωτερικό μας καιρό. Όταν βιώνουμε κατάσταση θετικών συναισθημάτων νιώθοντας αγάπη, ικανοποίηση, ευγνωμοσύνη, τότε ο τρόπος που σκεφτόμαστε είναι εκείνος της υγιούς, φυσικής λειτουργίας. Τότε είναι που σκεφτόμαστε καθαρά, μπορούμε να συγκεντρωθούμε και να κάνουμε τα πάντα διότι παραμένουμε ανεπηρέαστοι από σκέψεις του παρελθόντος ή του μέλλοντος καθώς και από οποιασδήποτε μορφής κρίση. Γινόμαστε δημιουργικοί και εφευρετικοί. Όλα ρέουν απλά και φυσιολογικά.
Τα αρνητικά συναισθήματα αντίθετα, μας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μη λειτουργικό τρόπο σκέψης. Είναι η στιγμή λοιπόν τότε που πρέπει να κάνουμε τις απαραίτητες προσαρμογές. Η απαλλαγή από τη δυσάρεστη ή τις δυσάρεστες σκέψεις που τα προκάλεσαν είναι αναγκαία. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι η αλλαγή αυτή ή η παύση κάθε σκέψης εκείνη τη στιγμή δε σημαίνει σε καμία περίπτωση προσποίηση ότι όλα πάνε καλά και ότι τίποτα δε μας ενοχλεί. Απλώς πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι – όπως έχουμε αναφέρει ήδη στις προηγούμενες αρχές – η επίλυση των όποιων προβλημάτων και οι φρέσκιες ιδέες δεν έρχονται όταν μας καταβάλλουν τα αρνητικά συναισθήματα, που δεν χρειάζεται πλέον να υπερασπιζόμαστε. Το μόνο όφελος που έχουν είναι εκείνο της προειδοποίησης ότι σκεφτόμαστε με λάθος τρόπο. Αυτή η προειδοποίηση λειτουργεί και πρέπει να την εμπιστευόμαστε. Η επιστροφή στον φυσικό, υγιή τρόπο σκέψης, μας επιτρέπει τη πρόσβαση στην εσωτερική μας σοφία και δύναμη.
Η υγιής αυτή λειτουργία του μυαλού δεν αποτελεί μυστήριο αν πάρουμε ως παράδειγμα τα παιδιά. Αυτά ενεργούν ως επί το πλείστων βάσει αυτού του φυσικού τρόπου και όταν και όποτε βιώνουν αρνητικά συναισθήματα έχουν την ικανότητα να επανέρχονται γρήγορα στη φυσική κατάσταση χαράς. Όλοι περάσαμε από αυτό και αρκεί να το ξαναθυμηθούμε. Να θυμόμαστε επίσης πάντοτε ότι αυτή η υγιής φυσική λειτουργία δεν εξαρτάται από τις εξωτερικές συνθήκες αλλά αποκλειστικά και μόνο από τον εαυτό μας. Μόλις το αντιληφθούμε αυτό τότε δεν θα χρειάζεται να αναλύουμε το τρόπο ή τους τρόπους για να γίνουμε ευτυχισμένοι. Η ευτυχία θα είναι ήδη μαζί μας!
Η αρχή της παρούσας στιγμής
Τόνοι μελάνης έχουν καταναλωθεί και ώρες συνεδριών έχουν διεξαχθεί προκειμένου να συνειδητοποιήσουμε οι άνθρωποι την αξία της παρούσας στιγμής. Παρ’ όλα αυτά και για όσους από εμάς την αντιλαμβανόμαστε, είναι δύσκολο να τη κάνουμε πράξη στη καθημερινότητά μας. Όταν στρέφουμε τη προσοχή μας στο παρόν αντί στο παρελθόν ή στο μέλλον, τότε η εσωτερική μας σοφία που αναδύεται και απελευθερώνεται θα μας δώσει τη δυνατότητα να διαχειριστούμε με τον καλύτερο για εμάς τρόπο ακόμα και τυχόν επώδυνα συναισθήματα του παρελθόντος ή ενδεχόμενες ανησυχίες του μέλλοντος καθότι ο γνώμονας είναι πάντα η εσωτερική μας εξέλιξη.
Όταν η προσοχή μας είναι στραμμένη εκτός της παρούσας στιγμής, γινόμαστε επιρρεπείς στο άγχος, την ανησυχία, το θυμό, την ενοχή και ένα σωρό άλλα αρνητικά συναισθήματα. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει κάθε στιγμή της ζωής μας να συγκεντρωνόμαστε στο παρόν αλλά ότι πρέπει να το κάνουμε όσο συχνότερα γίνεται. Είναι σίγουρο ότι τα γεγονότα του παρελθόντος και η ιστορία που κάθε ένας από εμάς κουβαλάει, μας έφεραν στο σημείο που είμαστε σήμερα και στο τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τη ζωή. Όμως έως εκεί. Το παρελθόν δεν υπάρχει πια και χωρίς να υποτιμούμε τη σημασία του, αποτελεί μόνο σκέψεις και αναμνήσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, συγκεντρωνόμαστε στο παρόν, αποφεύγοντας τις συνεχείς σκέψεις παρελθόντος και μέλλοντος που διεισδύουν στο μυαλό μας καθημερινά.
Σε άμεσο συσχετισμό με την 1η αρχή, ότι οι σκέψεις δεν είναι κάτι που μας συμβαίνει αλλά κάτι που εμείς προκαλούμε και δημιουργούμε, είμαστε σε θέση να τις κάνουμε να δουλεύουν προς όφελός μας και όχι εναντίον μας. Κάθε στιγμή έχουμε την επιλογή: είτε τις αφήνουμε να παρεισδύσουν με τις όποιες αντιδράσεις μας προκαλούν ή αδιαφορούμε και τις αφήνουμε να φύγουν. Το σημαντικό είναι να είμαστε – στην αρχή τουλάχιστον – σε επαγρύπνηση ούτως ώστε να διατηρούμε την επαφή με το παρόν στο μέγιστο δυνατό. Δεν είμαστε θύματα των σκέψεων μας, εφόσον δε δίνουμε τη συγκατάθεσή μας στο να ελέγχουν τη ζωή μας. Παρατηρούμε το μυαλό μας και κάνουμε τις αναγκαίες «προσαρμογές» των σκέψεων μας, όντας συνειδητοποιημένοι και συνειδητοί στο τι μας συμβαίνει κάθε ώρα και στιγμή. Μη γινόμαστε οι ίδιοι σαμποτέρ της ψυχικής μας υγείας. Επαγρύπνηση, παρατήρηση, προσοχή και κατανόηση είναι τα πρώτα που πρέπει να κάνουμε. Προσαρμογές μέσω αδιαφορίας των άχρηστων σκέψεων και συγκέντρωση στο παρόν θα μας επαναφέρουν στη κατάσταση της θετικής διάθεσης και των θετικών συναισθημάτων.
Μαρία Ελευθερίου – The Mental Health Gate (Από το βιβλίο του R.Carlson “You can be happy no matter what”, εκδ.New World Library)
