Αυτό το Πάσχα έφυγα από την Αθήνα και χρειάστηκε να περάσω από διόδια (είναι και μπόλικα…) Η εμπειρία των διοδίων με έκανε να σκεφτώ και για την υπόλοιπη ζωή μας.
Τυπικά στα διόδια (ειδικά σε περιόδους γιορτών) υπάρχουν πολλά περισσότερα ταμεία από όσες υπάρχουν λωρίδες στο δρόμο. Μπορεί δηλαδή, ο αυτοκινητόδρομος να έχει τρεις λωρίδες, αλλά να υπάρχουν δέκα ή δεκαπέντε ταμεία ανοικτά ώστε να εξυπηρετηθεί η κίνηση χωρίς να υπάρξουν μεγάλες καθυστερήσεις.
Advertisment
Κάποια από αυτά τα ταμεία είναι στην ευθεία των λωρίδων του αυτοκινητόδρομου και κάποια είναι πιο δεξιά (πχ τα ταμεία όπου πηγαίνουν συνήθως τα φορτηγά και τα λεωφορεία) και κάποια πιο αριστερά όταν κρίνεται αναγκαίο να παρθούν λωρίδες και από το αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας λόγω των συνθηκών.
Το ερώτημα είναι σε ποια ταμεία πηγαίνουν οι οδηγοί;
Όλα είναι δρόμος
Αν κάποιος υπέθετε ότι οι άνθρωποι αποφασίζουμε βάσει λογικής, τότε η φυσιολογική πορεία ενός οδηγού καθώς πλησιάζει τα διόδια είναι να παρατηρήσει ποια ταμεία έχουν τη μικρότερη ουρά και να πάει το αυτοκίνητό του προς τα εκεί.
Advertisment
Όπως ακριβώς αποφασίζουμε συνήθως σε ποιο ταμείο να κάτσουμε στο σούπερ μάρκετ. Θα πάμε σε εκείνο που έχει τη μικρότερη ουρά, όχι σε εκείνο με τον περισσότερο κόσμο (αν και έχω παρατηρήσει ότι αφού επιλέξω ταμείο, συχνά τα διπλανά ταμεία κινούνται πιο γρήγορα…Γκρρρ)
Αυτό το οποίο έχω επανειλημμένως παρατηρήσει να συμβαίνει στα διόδια και το παρατήρησα και φέτος το Πάσχα, είναι ότι τα αυτοκίνητα δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα σε όλα τα ταμεία, όπως θα περίμενε κανείς βάσει λογικής. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι τα κεντρικά ταμεία, τα οποία είναι συνήθως η συνέχεια των λωρίδων του αυτοκινητόδρομου, έχουν πολύ περισσότερα αυτοκίνητα από ό,τι τα ακριανά ταμεία.
Για παράδειγμα, μπορεί τα κεντρικά ταμεία να έχουν ουρά δέκα αυτοκινήτων και τα τέρμα δεξιά ή τέρμα αριστερά ταμεία να έχουν ουρές μόνο δυο αυτοκινήτων. Μεγάλη διαφορά! Γιατί συμβαίνει αυτό;
Δύο λόγοι
Κατά την άποψή μου αυτό συμβαίνει για δυο συνεργατικούς λόγους.
Πρώτον, τα ταμεία στα οποία η πρόσβαση είναι ευκολότερη συγκεντρώνουν περισσότερα αυτοκίνητα, λόγω του ότι ο οδηγός δε χρειάζεται να σκεφτεί. Απλά πηγαίνεις ευθεία. Δε θέλει προσπάθεια να στρίψεις το τιμόνι και να αλλάξεις λωρίδα. Πολλοί οδηγοί απλά δεν καταβάλουν την προσπάθεια.
Δεύτερον, επειδή συγκεντρώνουν περισσότερα αυτοκίνητα, αρκετοί οδηγοί απλά ακολουθούν το ρεύμα. Βλέπουν που πηγαίνουν οι άλλοι και πηγαίνουν εκεί και οι ίδιοι. Δε σκέφτονται. Απλά ακολουθούν.
Οπότε κάποιοι πηγαίνουν εκεί επειδή δε χρειάζεται να προσπαθήσουν πολύ και άλλοι πηγαίνουν εκεί, επειδή εκεί πηγαίνουν και οι άλλοι.
Έτσι και στη ζωή επιλέγουμε το εύκολο…
Το ίδιο νομίζω ότι συμβαίνει σε πολλά πράγματα που κάνουμε στη ζωή μας. Συχνά επιλέγουμε ό,τι είναι πιο εύκολο ή αυτό που επιλέγουν οι άλλοι. Δεν επιλέγουμε αυτό που θα ήταν το καλύτερο για εμάς.
Για παράδειγμα, αν το μίνι μάρκετ είναι δίπλα στο σπίτι μου θα ψωνίσω από εκεί, ακόμα και αν είναι πιο ακριβό από το σούπερ μάρκετ που είναι τρία τετράγωνα μακριά. Θα παραγγείλω φαγητό από έξω, ακόμα και αν δεν είναι υγιεινό, γιατί είναι πιο εύκολο από το να ετοιμάσω μια σαλάτα. Θα βάλω μια σειρά να δω και δε θα πάω για περπάτημα ή τρέξιμο, γιατί είναι πιο εύκολο εκείνη τη στιγμή.
Τα σούπερ μάρκετ έχουν τα προϊόντα που θέλουν να προωθήσουν στα ράφια στο ύψος του ματιού, γιατί δε χρειάζεται να σκύψεις και να δεις τι λέει η συσκευασία, όπως στα άλλα ράφια.
Αλλά το ίδιο κάνουμε και και σε πιο μεγάλες αποφάσεις, πχ, αν οι γονείς είναι γιατροί, το εύκολο είναι να γίνω κι εγώ γιατρός.
…και επιλέγουμε αυτό που κάνουν και οι άλλοι
Ακόμα πιο έντονο είναι το φαινόμενο να μη σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας και να επιλέγουμε τις επιλογές των άλλων. Θα διαβάσουμε τα βιβλία που διαβάζουν όλοι (και θα πούμε ότι μας άρεσαν) θα δούμε τις σειρές που βλέπουν όλοι, θα πάμε στα μαγαζιά που πηγαίνουν όλοι και θα προσποιούμαστε ότι μας αρέσει.
Θα λέμε τις ατάκες που λένε όλοι, «Είσαι μοναδικός, ξεχωριστός» «Να πιστεύεις στον εαυτό σου» «Σκέψου Θετικά» «Μη σε νοιάζει τι λένε οι άλλοι» «Διώξε τους τοξικούς ανθρώπους από τη ζωή σου» χωρίς να σκεφτόμαστε τι λέμε (όπως δυστυχώς δε σκέφτονται και όσοι τις προτείνουν) και χωρίς να καταλαβαίνουμε πόσο κακό μας κάνει.
Θα φορέσουμε αυτό που φοράνε όλοι (αυτό που συλλογικά ονομάζεται μόδα). Θα κόψουμε τα μαλλιά μας με έναν ορισμένο τρόπο επειδή έτσι τα κόβουν όλοι, ανεξάρτητα του πώς φαίνεται.
Σε μεγάλες αποφάσεις είναι ακόμα πιο εμφανές. Θα κυνηγήσουμε να μπούμε στο πανεπιστήμιο, επειδή αυτό κάνουν όλοι, θα ψάξουμε μια ασφαλή δουλειά (αρκετοί στο δημόσιο) επειδή αυτό κάνουν όλοι, θα θέλουμε παντρευτούμε επειδή αυτό κάνουν όλοι, θα θέλουμε να κάνουμε ακριβώς δυο παιδιά, επειδή αυτό κάνουν όλοι.
Υπάρχει ασφάλεια στο να ακολουθείς το ρεύμα. Μπορεί να σου κοστίζει περισσότερη ώρα στα διόδια, αλλά μέσα σου νιώθεις ασφαλής.
Δε φταις εσύ αν καθυστερείς. Όλοι από εδώ πηγαίνουν. Απλά έχει κίνηση. Μεταθέτεις την ευθύνη των επιλογών σου στο σύνολο. Έξω από σένα. Απλά έτσι είναι τα πράγματα. Και αυτό είναι πολύ ξεκούραστο, οπότε το επιλέγουν οι περισσότεροι και καταλήγει να γίνεται λαϊκή σοφία. Δηλαδή, λαϊκή παραπληροφόρηση.
Δεν είναι απλό
Στο τελευταίο βιβλίο μου Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής καταρρίπτονται πολλοί από τους μύθους της ψυχολογίας και της αυτοβελτίωσης που έχουν προκύψει με αυτή τη μέθοδο.
Δυστυχώς οι πιο πολλοί άνθρωποι επιλέγουν(?) να ζουν στον αυτόματο.
Είναι μια πράξη επανάστασης και τεράστιου ψυχικού ξεβολέματος να αρχίσεις να σκέφτεται κάποιος με κριτική σκέψη. Να εξετάζεις όλα τα ενδεχόμενα πρωτού πάρεις μια απόφαση. Δεν είναι εύκολο. Απαιτεί προσπάθεια, χρόνο, κουράγιο και αρκετά καλή σχέση με τον εαυτό σου.
Κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί να πας κόντρα στο ρεύμα και αυτό δεν είναι καθόλου απλό. Πολλές φορές ίσως δεν είναι καν εφικτό. Πχ πώς να συλλέξεις όλα τα δεδομένα και να σκεφτείς με κριτική σκέψη για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Δεν είσαι διεθνολόγος. Πώς να σκεφτείς με κριτική σκέψη για τα εμβόλια του κορονοϊού; Δεν είσαι γιατρός. Για το αν κάνει καλό το γάλα; Για το αν κάνει καλό να τρως μεταλλαγμένα τρόφιμα. Δεν είσαι επιστήμονας.
Και άλλα πολλά… Δεν είναι καθόλου απλό στην πράξη.
Οι γονείς
Το πόσο σκέφτεσαι όταν είσαι στο τιμόνι του αυτοκινήτου στα διόδια ίσως σχετίζεται άμεσα με πόσο έχεις το τιμόνι της ζωής σου.
Είναι ένα επαναλαμβανόμενο εύρημα στις έρευνες της ψυχολογίας ότι οι γονείς είναι λιγότερο ευτυχισμένοι από τους αντίστοιχους μη-γονείς. Αν τα παιδιά φέρνουν ευτυχία, όπως λένε όλοι, τότε γιατί να συμβαίνει αυτό;
Κατά την άποψή μου αυτό συνδέεται περισσότερο με τους λόγους για τους οποίους κάποιος γίνεται γονέας και με όσα αναφέρθηκαν πιο πριν και λιγότερο με τα ίδια τα παιδιά.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να μεγαλώνεις ένα παιδί. Απαιτεί πολύ κόπο, απαιτεί να βάλεις τον εαυτό σου δεύτερο για πολλά χρόνια, απαιτεί αφοσίωση, αγάπη, ταπεινότητα, θέληση για μάθηση και μεγάλες θυσίες.
Ταυτόχρονα έχει πάρα πολλές στιγμές χαράς, μπορεί να νοηματοδοτήσει τη ζωή σου σε τεράστιο βαθμό, και να σου προσφέρει μοναδικά συναισθήματα που δεν πρόκειται να βιώσεις με κάποιον άλλον τρόπο.
Όπως όλοι ανακαλύψαμε με τραγικό τρόπο τελευταία, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι για να είναι γονείς…
Όμως υπάρχει ακόμα μεγάλο στίγμα στο να μην κάνει κάποιος παιδιά, οπότε οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπαίνουν στη διαδικασία να εξετάσουν αν το να μεγαλώσουν παιδιά είναι κάτι που πραγματικά το επιθυμούν. Απλά ΠΡΕΠΕΙ να κάνουν παιδιά γιατί έτσι κάνουν όλοι. Δυο για την ακρίβεια. Ιδανικά ένα αγόρι και ένα κορίτσι.
Επιθυμούν το στάτους του γονέα, όχι το να μεγαλώσουν παιδιά. Και αφού κάνουν τα παιδιά και ηρεμήσουν ότι είναι κοινωνικά αποδεκτοί, μετά έρχονται αντιμέτωποι με την ιδιαίτερα απαιτητική πραγματικότητα του να ζεις με δυο παιδιά σε ένα σπίτι, την οποία δεν επέλεξαν συνειδητά. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν περνάνε και τόσο καλά κατά δική τους ομολογία.
Αντίθετα, όσοι κάνουν παιδιά συνειδητά επειδή θέλουν να μεγαλώσουν παιδιά, είναι πολύ πιο πιθανό να είναι ευτυχισμένοι, όπως άλλες έρευνες δείχνουν.
Δηλαδή, δεν ευθύνονται τα παιδιά που δεν είναι ευτυχισμένοι ο γονείς, αλλά μάλλον οι λόγοι για τους οποίους έγιναν γονείς εξ αρχής.
Συμπέρασμα
Συχνά επιλέγουμε τον εύκολο δρόμο ή αυτόν που οι περισσότεροι ακολουθούν. Και είναι πολύ κατανοητό. Υπάρχει λόγος που οι πολλοί επιλέγουν κάτι και συχνά μπορεί η οδός των πολλών να είναι και η καλύτερη ΚΑΙ για εμάς.
Ταυτόχρονα, η κριτική σκέψη είναι από τις σημαντικότερες δεξιότητες που καλούμαστε να αναπτύξουμε. Όσο γίνεται να μπορούμε να αποφασίζουμε εμείς για εμάς. Κι ας κάνουμε τελικά αυτό που κάνουν και οι άλλοι.
Το ζητούμενο δεν είναι να πηγαίνουμε κόντρα στο ρεύμα. Σημασία έχει το ΓΙΑΤΙ κάνουμε
κάτι. Όχι το ΤΙ κάνουμε, όπως επιμένω και αναλύω με λεπτομέρεια στο νέο μου βιβλίο Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής.
Το ζητούμενο είναι να αναλάβουμε όσο περισσότερο γίνεται την ευθύνη των επιλογών μας.
Ακόμα και αν συνειδητοποιήσουμε πως κάποιες φορές παραδίδουμε την ευθύνη μας στην κοινωνία, δεν πειράζει. Κι αυτό είναι μεγάλο κέρδος. Δεν είναι εύκολο να αποφασίζουμε για τα πάντα και είναι ανθρώπινο καμιά φορά να θέλουμε κάποιος να μας ξεκουράσει και να εναποθέσουμε την ευθύνη μας αλλού. Όπως όταν ήμασταν παιδιά.
Δεν είναι εύκολο να ορίζουμε πάντα την πορεία μας, αλλά ίσως λίγα πράγματα να έχουν μεγαλύτερη αξία από αυτό.
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα βρεθείτε στα διόδια πάρτε λίγα δευτερόλεπτα και επιλέξτε σε ποιο ταμείο θέλετε να πάτε.
Ίσως να είναι η αρχή για μια νέα πορεία στη ζωή σας!
- Τι έχει πραγματικά αξία στη ζωή; - 9 Απριλίου 2024
- 24 τραγούδια για ένα… αντισυμβατικό 2024 - 9 Ιανουαρίου 2024
- Η μεταμορφωτική δύναμη του να μιλάς σε αγνώστους - 7 Νοεμβρίου 2023
