Η ιδέα ότι οι σχέσεις μπορεί να είναι δύσκολες είναι ευρέως αποδεκτή και κατανοητή, αλλά αυτό που είναι λιγότερο κατανοητό είναι οι συγκεκριμένοι τύποι προσωπικότητας που αποτελούν ιδιαίτερη πρόκληση όταν προσπαθεί κανείς να κάνει μια σχέση λειτουργική και αρμονική.
Oι τρεις τύποι προσωπικότητας που περιγράφονται παρακάτω φαίνεται να προκαλούν σημαντικές εντάσεις στις σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειακών, των πλατωνικών, των εργασιακών και των ερωτικών. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό αποτέλεσμα αυτών των τύπων είναι ότι αυτές οι προσωπικότητες παρουσιάζουν ένα φάσμα συμπεριφορών – λέξεις που εκφράζονται και πράξεις που γίνονται – που κάνουν τους γύρω τους να αισθάνονται αποπροσανατολισμένοι, απογοητευμένοι και, πάνω απ’ όλα, μπερδεμένοι.
Advertisment
Η αποφευκτική προσωπικότητα
Τα άτομα που έχουν αποφευκτική προσωπικότητα καταβάλλουν έντονη προσπάθεια να αποφεύγουν τα έντονα συναισθήματα και τη συναισθηματική οικειότητα, επειδή το συναισθηματικό περιεχόμενο και η εγγύτητα μοιάζουν απειλητικά. Ενώ ένα υποσύνολο ατόμων έχει την πλήρη διαταραχή, όπως διαγιγνώσκεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (5η έκδοση, DSM-5, American Psychiatric Association, 2013), πολλά άτομα παρουσιάζουν κάποιο βαθμό τέτοιας αποφυγής χωρίς να πληρούν τα κριτήρια για την πλήρη διαταραχή.
Το να έχει κανείς μια σχέση στενής εγγύτητας με ένα άτομο που αποφεύγει, προκαλεί σύγχυση, επειδή το άτομο που αποφεύγει αντιστέκεται στην ξεκάθαρη, ανοιχτή επικοινωνία. Ένα άτομο που αποφεύγει μπορεί να νιώθει ένα συναίσθημα (θυμό, θλίψη ή κάποιο άλλο) αλλά δεν το εκφράζει ούτε καν το αναγνωρίζει όταν του ζητηθεί – αυτό είναι ένα μέσο για να αποφύγει τη σύγκρουση ή να νιώσει πολύ ευάλωτο.
Όσοι βρίσκονται σε μια σχέση με μια αποφευκτική προσωπικότητα δυσκολεύονται συναισθηματικά επειδή συχνά νιώθουν ότι τους αγνοούν ή ότι αδιαφορούν. Συνήθως χρειάζονται πολλά χρόνια στη σχέση για να καταλάβουν ότι η προσωπικότητα είναι με τέτοιο τρόπο διαμορφωμένη. Όσοι βρίσκονται σε σχέση με ένα τέτοιο άτομο αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους να ξεσπά σε φίλους για την έλλειψη σύνδεσης και την δυσκολία της αποφευκτικής συμπεριφοράς και συχνά απευθύνονται σε έναν θεραπευτή ή σε βιβλιογραφία αυτοβοήθειας για να ελέγξουν την πραγματικότητα και να βοηθηθούν.
Advertisment
Η ναρκισσιστική προσωπικότητα
Πολλά έχουν γραφτεί για τον ναρκισσισμό και πολλά θα συνεχίσουν να γράφονται για το θέμα, επειδή αυτός ο τύπος προσωπικότητας είναι τόσο δύσκολο για τους άλλους να κατανοήσουν το νόημα μιας σχέσης. Όσοι πάσχουν από την πλήρη διαταραχή, τη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, όπως διαγιγνώσκεται στο DSM-5, παρουσιάζουν μια πομπώδη, ανώτερη αίσθηση του εαυτού τους και επιδεικνύουν μια εκπληκτική έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους. Όπως και με την αποφευκτική προσωπικότητα, ένα υποσύνολο του πληθυσμού πληροί τα πλήρη κριτήρια της διάγνωσης, ενώ η πλειονότητα των ναρκισσιστικών ατόμων παρουσιάζει κάποιο βαθμό ναρκισσιστικής παθολογίας.
Ένα από τα πιο συγκεχυμένα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά είναι ότι η εξωτερική εμφάνιση και η στάση του ναρκισσιστή (μαγκιά, ανωτερότητα και ότι έχει τα πάντα υπό έλεγχο) έρχονται σε αντίθεση με τις πραγματικές πεποιθήσεις και τα συναισθήματα που κρύβονται από κάτω. Αν και οι μηχανισμοί άμυνάς τους τους εμποδίζουν να το παραδεχτούν στους άλλους ή ακόμα και στον εαυτό τους, συχνά έχουν βαθύ άγχος για την αυτοεικόνα τους. Ανταγωνίζονται τους άλλους – ιδιαίτερα εκείνους που έχουν οποιουδήποτε είδους σχέση μαζί τους – για προσοχή και έγκριση και νιώθουν ευάλωτοι και ντρέπονται στην ιδέα ότι έχουν ελαττώματα.
Το να βρίσκεται κανείς σε στενή σχέση με έναν ναρκισσιστή προκαλεί επίσης σύγχυση, επειδή τα λόγια του ναρκισσιστή, αυτά που πραγματικά λέει, είναι συχνά κενά. Ένα ψυχολογικά υγιές άτομο έχει αυτογνωσία και είναι σε θέση να εκφράσει άμεσα και ξεκάθαρα αυτό που σκέφτεται και αισθάνεται. Από την άλλη πλευρά, ο ναρκισσιστής λέει αυτό που θέλει να ακούσει ο άλλος, αυτό που εξυπηρετεί τις ανάγκες ή τις επιθυμίες του ή αυτό που συνάδει με την εικόνα που θέλει να παρουσιάσει ο ναρκισσιστής. Με άλλα λόγια, ο ναρκισσιστής συχνά μιλά και λέει λόγια που δεν αντικατοπτρίζουν πραγματικά το πώς αισθάνεται ή πιστεύει, αλλά αυτό που θέλει να αισθάνεται ή να πιστεύει. Κατά κανόνα, προσπαθούν απεγνωσμένα να λένε στον εαυτό τους πράγματα που κατά βάθος γνωρίζουν ότι δεν είναι αλήθεια.
Η παθητική-επιθετική προσωπικότητα
Ο τρίτος δύσκολος τύπος προσωπικότητας είναι αυτός που προκαλεί σύγχυση και, αργότερα, έντονη απογοήτευση στους άλλους. Ενώ αυτός ο τύπος ιστορικά κατηγοριοποιούνταν ως ψυχική διαταραχή, δεν αναγνωρίζεται πλέον κλινικά. Ωστόσο, η παθητικο-επιθετική προσωπικότητα αναγνωρίζεται ευρέως και παρατηρείται να εκδηλώνεται στις κοινωνικές σχέσεις σε ολόκληρη την κοινωνία.
Αν είστε αποδέκτης παθητικο-επιθετικής συμπεριφοράς, αρχικά σας προκαλείται σύγχυση, επειδή οι πράξεις του ατόμου (συμπεριφορές, εκφράσεις του προσώπου και λέξεις που εκφράζονται) προφανώς δεν ταιριάζουν με το περιεχόμενο των λέξεων που λέγονται. Ένα τυπικό παράδειγμα της παθητικο-επιθετικής προσωπικότητας είναι κάποιος που βράζει από θυμό αλλά επιμένει με σφιγμένο σαγόνι και ήρεμη φωνή: «Είμαι πραγματικά καλά».
Ποτέ δεν ξέρει κανείς πραγματικά γιατί το παθητικό-επιθετικό άτομο είναι αναστατωμένο σε κάθε δεδομένη στιγμή, γεγονός που προκαλεί άγχος, απογοήτευση και θυμό. Ο αποδέκτης γνωρίζει ενστικτωδώς ότι έρχεται τιμωρία, προκαλώντας βαθιά αίσθηση αβεβαιότητας, φόβου και ανησυχίας για τη μορφή που μπορεί να πάρει η τιμωρία. Ο παραλήπτης νιώθει ότι πρέπει συνεχώς να προσέχει κάθε κίνησή του.
Αν η σχέση είναι μακροχρόνια, όσοι έχουν στενή σχέση με την παθητική προσωπικότητα έχουν συνήθως συσσωρεύσει χρόνια δυσαρέσκειας προς το παθητικό-επιθετικό άτομο και έχουν αρχίσει να βλέπουν πώς η αδικία καθορίζει μεγάλο μέρος της δυναμικής της σχέσης. Επιπλέον, όσοι βρίσκονται σε σχέση με ένα παθητικό-επιθετικό άτομο συχνά πείθονται ότι το παθητικό-επιθετικό άτομο αντλεί ικανοποίηση από την προσπάθεια να τους αναστατώσει, ότι το παθητικό-επιθετικό άτομο στην πραγματικότητα το απολαμβάνει. Δυστυχώς, προκύπτει δυσπιστία και τελικά επιδιώκεται η συναισθηματική απομάκρυνση από τον παθητικοεπιθετικό.
Πώς να επουλώσουμε τις πληγές μας και να αποκτήσουμε καθαρή κρίση
Επειδή μια σχέση με οποιονδήποτε από αυτούς τους τύπους προσωπικότητας προκαλεί ένα μείγμα αρνητικών συναισθημάτων, τα άτομα σε αυτές τις σχέσεις πρέπει να «βγουν» από αυτές και να είναι ειλικρινή με τον εαυτό τους σχετικά με το τι δεν λειτουργεί στη σχέση. Πρέπει να εξηγήσουν με ειλικρίνεια σε έμπιστα μέλη της οικογένειας, σε φίλους ή σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας πώς είναι η ζωή πίσω από τις κλειστές πόρτες.
Επειδή τα άτομα σε σχέσεις με αυτές τις προσωπικότητες έχουν στερηθεί την επικύρωση, είναι απαραίτητο να αναζητήσουν την επικύρωση από αξιόπιστους, κατάλληλους άλλους. Τέλος, είναι απαραίτητη περισσότερη εκπαίδευση γύρω από θέματα θεραπείας.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/insight-is-2020/202206/the-three-most-confusing-personality-types-in-relationship
