Τα ζητήματα εγκατάλειψης μπορούν να εμφανιστούν ανά πάσα στιγμή. Για ορισμένους ανθρώπους, ξεκινά από την παιδική ηλικία, αλλά για άλλους μπορεί να έχει μεταγενέστερη έναρξη. Μπορεί να πυροδοτηθεί από τη θλίψη για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, μιας ερωτικής σχέσης ή ακόμη και μιας εργασίας. Υπάρχουν διαφορετικές αιτίες και μηχανισμοί αντιμετώπισης του φόβου εγκατάλειψης, αλλά για να φτάσουμε στη ρίζα των προβλημάτων εμπιστοσύνης απαιτείται μια βαθύτερη ματιά στα στυλ προσκόλλησης.
Τι είναι ο φόβος εγκατάλειψης
Τα ζητήματα εγκατάλειψης είναι ένας μη λειτουργικός φόβος ότι οι άνθρωποι, τα μέρη και τα πράγματα με τα οποία έχουμε συνδεθεί θα μας εγκαταλείψουν ή θα μας απορρίψουν τελικά. Αν και δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5), ο όρος χρησιμοποιείται γενικά για να περιγράψει αδιάκοπες σκέψεις ή συμπεριφορές που καθοδηγούνται από το άγχος ή το φόβο ότι κάποιος ή κάτι που σας ενδιαφέρει θα φύγει, αναπόφευκτα, από κοντά σας.
Advertisment
Σε απάντηση σε αυτές τις σκέψεις, οι οποίες μπορεί να έχουν ή να μην έχουν βάση, ένα άτομο που αντιμετωπίζει αυτό τον φόβο της εγκατάλειψης μπορεί να γίνει προσκολλημένο, ανασφαλές, να νιώθει ζήλεια, να είναι συναισθηματικά χειριστικό ή ακόμη και ελεγκτικό. Συνήθως, αυτή είναι μια μαθημένη αντίδραση. Ίσως είδαν ενήλικες να αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο όταν ήταν παιδιά, ή ίσως οι στενοί τους φίλοι στην πρώιμη ενήλικη ζωή να ανταποκρίνονταν στην απόρριψη με αυτόν τον τρόπο. Η κανονικοποίηση αυτού του είδους των ανθυγιεινών τάσεων μπορεί να συνεχιστεί για αρκετό καιρό.
Πώς σχετίζεται με τον τύπο προσκόλλησης
Ο φόβος εγκατάλειψης συνήθως υποδηλώνει ένα ανασφαλές στυλ προσκόλλησης. Η θεωρία της προσκόλλησης, η οποία προτάθηκε για πρώτη φορά από την ψυχολόγο Mary Ainsworth και τον ψυχίατρο John Bowlby τη δεκαετία του 1950, υποδηλώνει ότι τα στυλ προσκόλλησης συχνά αναπτύσσονται στην πρώιμη παιδική ηλικία ως απάντηση στις σχέσεις με τους κύριους φροντιστές.
Εάν, ως παιδί, αισθανόσασταν ασφαλείς και ο φροντιστής σας ήταν συντονισμένος με τις σωματικές, νοητικές και συναισθηματικές σας ανάγκες, είχε δημιουργηθεί ένα ασφαλές στυλ προσκόλλησης. Ως ενήλικας, θα συνεχίσετε να έχετε μια αίσθηση ασφάλειας και αυτονομίας στη σχέση σας. Αλλά χωρίς αυτόν τον συναισθηματικό συντονισμό και την ασφάλεια νωρίς στη ζωή, ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει ένα από τα τρία ανασφαλή στυλ προσκόλλησης – αγχώδες, αποφευκτικό ή αποδιοργανωμένο -, τα οποία έχουν στη ρίζα τους ζητήματα εγκατάλειψης και εμπιστοσύνης.
Advertisment
Αν ο φροντιστής σας ήταν συνήθως απρόσεκτος και μη διαθέσιμος, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα αποφευκτικό στυλ προσκόλλησης. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να έχετε μάθει να ικανοποιείτε τις δικές σας ανάγκες και να ανακουφίζεστε μόνοι σας. Σε μια ενήλικη σχέση, αυτό μπορεί να εκφράζεται με αποστασιοποίηση, περιορισμένη επικοινωνία και μη συναισθηματική διαθεσιμότητα.
Αν η φροντίδα του φροντιστή δεν ήταν συνεπής, δηλαδή τη μια μέρα ήταν προσεκτικός και την επόμενη ήταν απρόσιτος και απόμακρος, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα αγχώδες στυλ προσκόλλησης. Ένα παιδί με αυτόν τον τύπο φροντιστή μπορεί να είναι ανήσυχο, καθώς δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρο από τη μια μέρα στην άλλη πώς ο φροντιστής του θα ανταποκριθεί στις ανάγκες του. Ως ενήλικας, αυτό μπορεί να εκφράζεται με έναν σύντροφο που δυσκολεύεται να εμπιστευτεί, που είναι υπερ-επιφυλακτικός και ενδεχομένως προσκολλημένος.
Τέλος, ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει ένα αποδιοργανωμένο στυλ προσκόλλησης ως απάντηση σε εμπειρίες παιδικού τραύματος ή κακοποίησης από ένα φροντιστή σε νεαρή ηλικία. Δυστυχώς, η ύπαρξη ενός ανασφαλούς στυλ προσκόλλησης, ειδικότερα, μπορεί να είναι αρκετά επιβλαβής ώστε να προκαλέσει την εγκατάλειψη και την απόρριψη που το άτομο φοβάται περισσότερο.
Βασικά σημάδια που μαρτυρούν φόβο εγκατάλειψης στις σχέσεις
1. Άγχος στις σχέσεις
Πιο έντονα, κάποιος με θέματα εγκατάλειψης συχνά αντιμετωπίζει ακλόνητα συναισθήματα ή σκέψεις ότι σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή πρόκειται αναπόφευκτα να μας εγκαταλείψουν, να πεθάνουν ή να μας απορρίψουν. Η προβολή της αίσθησης της αναμενόμενης προδοσίας στις ερωτικές σχέσεις και στις νέες φιλίες είναι συχνά σημάδι ανεπίλυτων θεμάτων εγκατάλειψης.
2. Ανασφάλεια
Η ανασφάλεια και τα συναισθήματα αναξιότητας είναι κοινά μεταξύ των ατόμων με θέματα εγκατάλειψης. Μπορεί να είναι πιο πιθανό να μην έχουν αυτοπεποίθηση και να αναζητούν εξωτερική επιβεβαίωση ή να αισθάνονται γενικά απροστάτευτοι και ευάλωτοι, ακόμη και ανάμεσα σε ανθρώπους και καταστάσεις που ήταν θετικές και ενθαρρυντικές.
3. Η υπερβολική σκέψη και η συνεχής καχυποψία
Η συνήθεια να έχει εμμονή με το ενδεχόμενο της εγκατάλειψης ή της απόρριψης μπορεί να κάνει το άτομο να σχεδιάζει ή να καταστρώνει τρόπους για να την αποτρέψει, ακόμη και πριν καν αρχίσει.
4. Θυμός και αστάθεια στις σχέσεις
Τα θέματα εγκατάλειψης συνήθως παράγονται από μια τραυματική κατάσταση που στέρησε από το άτομο τη δύναμή του να ελέγχει τα αποτελέσματα που πραγματικά ήθελε – την αδυναμία να αποτρέψει έναν θάνατο, να σταματήσει τον σύζυγο από το να φύγει ή να προστατεύσει τον εαυτό του ή τους άλλους από βλάβη. Αν αγνοηθούν, αυτές οι υποκείμενες καταστάσεις μπορεί να εξακολουθούν να πυροδοτούν θυμό πολλά χρόνια αργότερα. Οι άνθρωποι μπορεί να ενεργοποιούνται εύκολα σε καταστάσεις που τους θυμίζουν εκείνη την εποχή.
5. Θέματα εμπιστοσύνης
Τα ζητήματα εγκατάλειψης συχνά οφείλονται στην έλλειψη εμπιστοσύνης στους άλλους. Αυτά τα ζητήματα εμπιστοσύνης μπορεί να εκδηλώνονται ως ανθυγιεινοί συναισθηματικοί δεσμοί που περιορίζουν την ικανότητα να εμπιστεύεται κανείς ή να τον εμπιστεύονται. Μια προσέγγιση της αφοσίωσης που αφορά τα πάντα ή τίποτα μπορεί να οδηγήσει σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τους άλλους ή σε απόλυτη αποστασιοποίηση από τους άλλους, ώστε να αποφευχθεί η μελλοντική απογοήτευση.
6. Δυσκολία δέσμευσης
Τα ζητήματα εγκατάλειψης μπορεί να παρουσιαστούν ως ζητήματα δέσμευσης, που σημαίνει ότι ένα άτομο δεν είναι σε θέση να δεσμευτεί πλήρως σε μια μακροχρόνια ή συναισθηματικά δεσμευτική σχέση. Η αποφυγή της δέσμευσης μπορεί να μοιάζει με πολλές μεμονωμένες επαφές ή επαναλαμβανόμενη δέσμευση με ένα άτομο, αλλά χωρίς τίτλους ή σαφείς προσδοκίες.
7. Γρήγορη προσκόλληση
Ίσως απροσδόκητα, ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να παρουσιαστούν τα ζητήματα εγκατάλειψης είναι μέσω της πολύ γρήγορης προσκόλλησης σε νέους ανθρώπους. Ένα άτομο με θέματα προσκόλλησης – τα οποία συχνά συνδέονται με θέματα εγκατάλειψης – μπορεί πραγματικά να αισθάνεται συναισθηματικά εξαρτημένο από την προσοχή των άλλων, ακόμη και αν δεν γνωρίζει πολύ καλά αυτό το άτομο. Η προσκόλληση μπορεί να συμβεί ακόμη και αν υπάρχουν ενδείξεις ότι η σχέση δεν θα κρατήσει.
8. Μη συναισθηματική διαθεσιμότητα
Παρόμοια με τα θέματα εμπιστοσύνης, αυτό μπορεί να φαίνεται στους άλλους ως ένα άτομο που είναι απόμακρο ή ψυχρό. Θα μπορούσε επίσης να φαίνεται σαν εμπλοκή μόνο σε μια στενή σωματική σχέση αλλά όχι σε μια συναισθηματική. Η επικοινωνία είναι σχεδόν ελλιπής και ανειλικρινής.
9. Δεν εγκαταλείπουμε τις σχέσεις όταν θα έπρεπε
Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που δεν εγκαταλείπουν μια σχέση που φθείρεται από φόβο μήπως εγκαταλειφθούν ή μείνουν μόνοι. Ανεξάρτητα από το πόσο τοξική ή ανθυγιεινή είναι η σχέση, ένα άτομο μπορεί να είναι παραιτημένο ή να ακολουθεί μια προσέγγιση «αντέχω τα πάντα».
10. Αδυναμία αποδοχής της απόρριψης
Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να υπερβαίνει την απλή άρνηση. Μπορεί να μην πιστεύουμε ότι απορριπτόμαστε και να προσπαθούμε να προσκολληθούμε στη σχέση ή να προσπαθούμε να πείσουμε ή να χειραγωγήσουμε το άτομο να παραμείνει σε αυτή.
11. Καταθλιπτικές συμπεριφορές ή επεισόδια
Όταν ο φόβος της εγκατάλειψης γίνεται αφόρητος, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας και σωματική βλάβη. Εάν η βασική αιτία των προβλημάτων εγκατάλειψης είναι το τραύμα, τότε τα επεισόδια που πυροδοτούν αναμνήσεις ή που αναπαράγουν αυτά τα μοτίβα μπορούν να προκαλέσουν βαθιά θλίψη και κατάθλιψη.
12. Κακοποίηση, παρενόχληση ή βία
Σε σπάνιες περιπτώσεις, ένα άτομο που αντιμετωπίζει θέματα εγκατάλειψης μπορεί να καταλήξει ακόμη και σε βία, συναισθηματική, λεκτική ή σωματική, σε καταστάσεις όπου αισθάνεται ότι έχει εγκαταλειφθεί ή είναι πιθανό να εγκαταλειφθεί. Η χειραγώγηση, η παρενόχληση ή η κακοποίηση προς ένα ζώο, ένα παιδί, έναν γονέα, έναν σύζυγο, έναν συνάδελφο ή ένα αγαπημένο πρόσωπο μπορεί να συμβεί όταν ένα άτομο θα κάνει τα πάντα για να ελέγξει ένα άλλο άτομο.
Πώς μπορεί να έρθει η επίλυση και η επούλωση
Το καλό είναι ότι το να γνωρίζετε από πού προέρχονται αυτά τα συναισθήματα είναι το πρώτο βήμα για να τα ξεπεράσετε. Για αρχή, η αναζήτηση θεραπείας για την κατανόηση των μοτίβων προσκόλλησής σας θα φέρει επίγνωση των μοτίβων συμπεριφοράς στις σχέσεις.
Μόλις αποκτήσετε μια επίγνωση, αυτό θα σας οπλίσει με τη δυνατότητα να εμπλακείτε συνειδητά με τους άλλους με έναν πιο υγιή τρόπο. Επιπλέον, ακόμη και αν έχετε χαρακτηριστικά συμπεριφοράς που συνάδουν με το αγχώδες ή το αποφευκτικό στυλ προσκόλλησης, μπορείτε με προσπάθεια να μετακινηθείτε σε ένα ασφαλές στυλ προσκόλλησης.
Επιπροσθέτως, μπορείτε να εξασκηθείτε στην αποτελεσματική επικοινωνία συζητώντας τα συναισθήματά σας και το πώς ελπίζετε να είναι η σχέση. Μπορεί να είναι χρήσιμο να συζητάτε ορισμένα θέματα που προηγουμένως τα αισθανόσασταν εκτός ορίων όταν γνωρίζατε κάποιον, όπως το να θέλετε να μάθετε από νωρίς αν έχετε κοινούς στόχους για το μέλλον. Αν το άλλο άτομο δεν συμμετέχει σε μια επικοινωνία με σεβασμό, ήρθε η ώρα να επανεκτιμήσετε τη σχέση.
Αν όμως τα θέματα εγκατάλειψης επιμένουν και η επικοινωνία παραμένει δύσκολη, είναι καιρός να καλέσετε τους επαγγελματίες θεραπευτές και συμβούλους που μπορούν να βοηθήσουν άτομα, ζευγάρια και οικογένειες να ξεδιαλύνουν το παρελθόν και να καθιερώσουν υγιείς συνήθειες για το μέλλον.
Πηγή: www.mindbodygreen.com/articles/abandonment-issues
