Σε μια λυρική και απρόσμενα αστεία ομιλία που αφορά σε δύσκολα θέματα, όπως τις τεταμένες σχέσεις και το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, η Ελίζαμπεθ Λέσερ περιγράφει τη θεραπευτική διαδικασία του να βάζεις στην άκρη την περηφάνεια και την άμυνα για να ανοίξει ο δρόμος να απογυμνωθεί η ψυχή και να ειπωθούν αλήθειες. «Δεν χρειάζεται να περιμένετε για μια κατάσταση ζωής ή θανάτου για να ξεκαθαρίσετε τις σχέσεις που μετράνε για εσάς», λέει. «Γίνετε ένα νέο είδος διασώστη… εκείνου που κάνει το πρώτο θαρραλέο βήμα προς τον άλλον».
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία
Όπως πολλοί από εμάς, είχα πολλές καριέρες στη ζωή μου, και παρόλο που ήταν ποικίλες, η πρώτη μου δουλειά έβαλε τα θεμέλια για όλες τις άλλες. Στα 20 ήμουν μαμμή για τοκετούς στο σπίτι. Nα ξεγεννώ μωρά με δίδαξε πολύτιμα, και μερικές φορές, αναπάντεχα πράγματα, όπως πώς να βάζεις μπρος ένα αυτοκίνητο στις 2 το πρωί, όταν έχει μείον 10 βαθμούς.
0:36
(Γέλια)
0:37
Ή πώς να επαναφέρεις έναν πατέρα που λιποθύμησε βλέποντας αίμα.
0:41
(Γέλια)
0:42
Ή πως να κόψεις τον ομφάλιο λώρο με τέτοιο τρόπο, ώστε να φτάξεις έναν ωραίο αφαλό.
0:47
Αλλά αυτά δεν είναι τα πράγματα που μου έμειναν ή με καθοδήγησαν όταν έπαψα να είμαι μαμμή και ξεκίνησα άλλες δουλειές. Αυτό που μου έμεινε ήταν η βασική αρχή ότι καθένας από εμάς έρχεται στον κόσμο με μια μοναδική αξία. Όταν κοιτούσα το πρόσωπο ενός νεογέννητου, έβλεπα μια φευγαλέα αναλαμπή αυτής της αξίας, αυτής της αμετανόητης μοναδικότητας, αυτής της μοναδικής σπίθας. Χρησιμοποιώ τη λέξη «ψυχή» για να περιγράψω αυτή τη σπίθα, γιατί είναι η μόνη λέξη στα Αγγλικά που μπορεί να περιγράψει κάπως αυτό που κάθε μωρό έφερνε μέσα στο χώρο.
1:31
Κάθε νεογέννητο ήταν μοναδικό σαν μια χιονονιφάδα. Ένας απαράμιλλος συνδυασμός βιολογίας, γενεαλογίας και μυστηρίου. Μετά αυτό το μωρό μεγαλώνει, και για να ταιριάξει στην οικογένεια, να ενσωματωθεί στην κουλτούρα, την κοινωνία, το φύλο, αυτό το μικρούλι αρχίζει σιγά-σιγά να καλύπτει την ψυχή του. Γεννιόμαστε έτσι, αλλά —
2:00
(Γέλια)
2:02
καθώς μεγαλώνουμε, πολλά πράγματα μας συμβαίνουν που μας κάνουν… να θέλουμε να κρύψουμε την ιδιαιτερότητα και την αυθεντικότητά μας. Όλοι το έχουμε κάνει αυτό. Όλοι σε αυτό το δωμάτιο είναι ένα πρώην μωρό —
2:18
(Γέλια)
2:19
με ένα ξεχωριστό εκ γενετής δικαίωμα. Αλλά σαν ενήλικες, περνάμε τόσο χρόνο νιώθοντας άβολα στο πετσί μας, λες και έχουμε ΔΕΑ: Διαταραχή Έλλειψης Αυθεντικότητας. Αλλά όχι αυτά τα μωρά. Όχι ακόμα. Το μήνυμά τους προς εμένα ήταν: Ξεσκέπασε την ψυχή σου και ψάξε για αυτή την σπίθα της ψυχής μέσα σε όλους τους άλλους. Είναι ακόμα εκεί.
2:46
Ορίστε τι έμαθα από τις γυναίκες που γεννούσαν. Το μήνυμά τους ήταν να μένουμε ανοιχτοί, ακόμα και όταν τα πράγματα είναι επίπονα. Ο τράχηλος μιας γυναίκας είναι κάπως έτσι. Είναι ένας σφιχτός μικρός μυς στη βάση της μήτρας. Κατά τη διάρκεια του τοκετού, πρέπει ν’ ανοίξει από εδώ μέχρι εκεί. Άουτς! Αν αντισταθείς στον πόνο, απλά θα προκαλέσεις περισσότερο πόνο, και θα εμποδίσεις αυτό που θέλει να γεννηθεί.
3:17
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μαγεία που υπήρχε όταν η γυναίκα σταματούσε να αντιστέκεται στον πόνο και άνοιγε. Ήταν λες και οι δυνάμεις του σύμπαντος το καταλάβαιναν και έστελναν ένα κύμα βοήθειας. Ποτέ δεν ξέχασα αυτό το μήνυμα, και τώρα, όταν μου συμβαίνουν δύσκολα ή επίπονα πράγματα στη ζωή μου ή στη δουλειά μου, φυσικά στην αρχή τους αντιστέκομαι, αλλά μετά θυμάμαι τι έμαθα από τις μητέρες: Να μένεις ανοιχτός. Να παραμένεις περίεργος. Να ρωτάς τον πόνο τι ήρθε να σου φέρει. Κάτι νέο θέλει να γεννηθεί.
3:56
Υπήρχε κι άλλο ένα μεγάλο μάθημα ψυχής, που έμαθα από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Δεν ήταν σε καμία από τις γέννες, αλλά —
4:03
(Γέλια)
4:04
Ήταν ένα μάθημα για τον χρόνο. Στο τέλος της ζωής του, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν συμπέρανε ότι ο σύνηθες τρόπος που ζούμε, σαν τα χάμστερ που γυρίζουν τη ρόδα, είναι μια ψευδαίσθηση. Τρέχουμε γύρω γύρω, όλο και πιο γρήγορα, προσπαθώντας να φτάσουμε κάπου. Την ίδια ώρα, κάτω από τον εξωτερικό χρόνο υπάρχει μια εντελώς άλλη διάσταση όπου το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ενώνονται, γίνονται βαθύς χρόνος, και δεν έχουμε κάπου να πάμε.
4:41
Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν αποκάλεσε αυτή την κατάσταση, αυτή τη διάσταση, απλά, «Υπάρχω». Είπε πως όταν το βίωσε αυτό, κατάλαβε τι σημαίνει ιερό δέος. Όταν ξεγεννούσα μωρά, αναγκαζόμουν να κατέβω από τη ρόδα του χάμστερ. Μερικές φορές έπρεπε να κάθομαι για μέρες και ατελείωτες ώρες, απλά να αναπνέω με τους γονείς, απλά να υπάρχω. Έπαιρνα μεγάλη δόση ιερού δέους.
5:08
Οπότε, αυτά είναι τα τρία μαθήματα που πήρα από τη μαιευτική. Ένα: Ξεσκέπασε την ψυχή σου. Δύο: Όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα ή επίπονα, προσπάθησε να μείνεις ανοιχτός. Και τρία: Μια στο τόσο, κατέβα από τη ρόδα του χάμστερ και μπες στον βαθύ χρόνο.
5:29
Αυτά τα μαθήματα με βοήθησαν σε όλη τη ζωή μου, αλλά με βοήθησαν περισσότερο πρόσφατα, όταν ανέλαβα τη σημαντικότερη δουλειά της ζωής μου μέχρι στιγμής.
5:41
Πριν δυο χρόνια, η μικρότερη αδερφή μου, είχε υποτροπή μιας σπάνιας μορφής καρκίνου του αίματος, και η μόνη θεραπεία που απέμενε να κάνει ήταν μεταμόσχευση μυελού των οστών. Παρά τις δυσκολίες, βρήκαμε συμβατό δότη, που αποδείχθηκε πως ήμουν εγώ. Προέρχομαι από μια οικογένεια τεσσάρων κοριτσιών, και όταν οι αδερφές μου έμαθαν ότι εγώ ήμουν ο τέλειος δότης για την αδερφή μας, η αντίδρασή τους ήταν: «Αλήθεια; Εσύ;»
6:12
(Γέλια)
6:13
«Ο τέλειος δότης;» Αυτό είναι συνηθισμένο για αδέρφια. Σε μια κοινωνία αδερφών, υπάρχουν πολλά πράγματα. Υπάρχει αγάπη, υπάρχει φιλία, υπάρχει προστασία, αλλά επίσης υπάρχει ζήλια, ανταγωνισμός, απόρριψη και επίθεση. Όταν έχουμε αδέρφια ξεκινάμε να διαμορφώνουμε πολλά από τα πρώτα στρώματα που καλύπτουν την ψυχή μας.
6:41
Όταν ανακάλυψα ότι ήμουν συμβατή με την αδερφή μου, μπήκα σε ρυθμό έρευνας. Ανακάλυψα ότι… η υπόθεση μεταμόσχευση είναι αρκετά ξεκάθαρη. Καταστρέφουν όλο τον μυελό των οστών στον ασθενή με καρκίνο με τεράστιες δόσεις χημειοθεραπείας, και μετά αντικαθιστούν αυτόν τον μυελό με πολλά εκατομμύρια υγιή κύτταρα μυελού ενός δότη. Μετά κάνουν ό,τι μπορούν για να σιγουρευτούν ότι ο ασθενής θα αφομοιώσει τα νέα κύτταρα. Έμαθα, επίσης, ότι οι μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών εμπεριέχουν πολλούς κινδύνους. Αν η αδερφή μου γλίτωνε από την σχεδόν θανατηφόρα χημειοθεραπεία, θα είχε ν’ αντιμετωπίσει κι άλλες προκλήσεις. Τα κύτταρά μου θα μπορούσαν να επιτεθούν στο σώμα της και το σώμα της θα μπορούσε να απορρίψει τα κύτταρά μου. Αυτά ονομάζονται απόρριψη ή επίθεση, και τα δύο θα μπορούσαν να την σκοτώσουν.
7:38
Απόρριψη. Επίθεση. Αυτές οι λέξεις είχαν κάτι γνώριμο στο πλαίσιο του να έχεις αδέρφια. Η αδερφή μου κι εγώ είχαμε μια μεγάλη προϊστορία αγάπης, αλλά είχαμε και μια μεγάλη προϊστορία απόρριψης και επίθεσης, από ασήμαντες παρεξηγήσεις σε μεγαλύτερες προδοσίες. Δεν είχαμε το είδος της σχέσης όπου θα μιλούσαμε για βαθύτερα πράγματα, αλλά, όπως πολλά αδέρφια, και όπως όλοι άνθρωποι σε κάθε είδους σχέση, διστάζαμε να πούμε τις αλήθειες μας, να αποκαλύψουμε τις πληγές μας, να παραδεχτούμε τα λάθη μας.
8:16
Αλλά όταν έμαθα για τους κινδύνους της απόρριψης ή της επίθεσης, σκέφτηκα πως ήρθε η ώρα να αλλάξει αυτό. Τι θα γινόταν αν αφήναμε τη μεταμόσχευση μυελού των οστών στους γιατρούς, αλλά κάναμε κάτι που αργότερα ονομάσαμε «μεταμόσχευση μυελού της ψυχής»; Τι θα γινόταν αν αντιμετωπίζαμε κάθε πόνο που είχε προκαλέσει η μία στην άλλη, και αντί να απορρίψουμε ή να επιτεθούμε, να μπορέσουμε να ακούσουμε, να συγχωρήσουμε, να ενωθούμε; Θα μπορούσαμε να διδάξουμε τα κύτταρά μας να κάνουν το ίδιο;
8:52
Για να στηρίξω τη διστακτική αδερφή μου, στράφηκα στη βίβλο των γονιών μου: το περιοδικό New Yorker.
8:58
(Γέλια)
9:00
Της έστειλα ένα καρτούν από τις σελίδες του για να της εξηγήσω γιατί έπρεπε να επισκεφτούμε έναν ψυχολόγο πριν μου πάρουν μυελό των οστών και τον μεταμοσχεύσουν στο σώμα της. Να το.
9:14
«Δεν τον συγχώρησα ποτέ για αυτό το πράγμα που επινόησα».
9:19
(Γέλια)
9:21
Είπα στην αδερφή μου ότι πιθανώς κάναμε το ίδιο, κουβαλώντας στο μυαλό μας επινοημένες ιστορίες που μας κρατούσαν χωριστά. Της είπα ότι μετά τη μεταμόσχευση, όλο το αίμα που θα κυλούσε στις φλέβες της θα ήταν το δικό μου, φτιαγμένο από τα κύτταρα του μυελού μου, και ότι μέσα στον πυρήνα καθενός από αυτά τα κύτταρα υπάρχει ένα πλήρες σετ του γενετικού μου υλικού. «Θα κολυμπάω μέσα σου για το υπόλοιπο της ζωής σου», είπα στην κάπως τρομοκρατημένη αδερφή μου.
9:56
(Γέλια)
9:58
«Νομίζω πως καλό θα ήταν να ξεκαθαρίσουμε τη σχέση μας».
10:03
Μία κρίση υγείας κάνει τους ανθρώπους να κάνουν ριψοκίνδυνα πράγματα, όπως να παραιτηθούν από τη δουλειά τους ή να πηδήξουν από ένα αεροπλάνο και στην περίπτωση της αδερφής μου, να πει το «ναι» για αρκετές θεραπευτικές συνεδρίες, κατά τη διάρκεια των οποίων φτάσαμε μέχρι τον μυελό. Κοιτάξαμε και απελευθερώσαμε ιστορίες χρόνων, υποθέσεις που έκανε η μία για την άλλη, κατηγορίες και ντροπή, μέχρι που στο τέλος απέμεινε μόνο η αγάπη.
10:37
Οι άνθρωποι λένε ότι ήμουν γενναία που υποβλήθηκα σε συγκομιδή μυελού των οστών, αλλά εγώ δεν το νομίζω. Αυτό για το οποίο νιώθω γενναία είναι το άλλο είδος συγκομιδής και μεταμόσχευσης: η μεταμόσχευση μυελού της ψυχής, που γυμνώθηκα συναισθηματικά με έναν άλλο άνθρωπο, βάζοντας στην άκρη την περηφάνια και την άμυνα, ξεσκεπάζοντας τα στρώματα, και μοιράζοντας μεταξύ μας τις ευάλωτες ψυχές μας. Ανέτρεξα σε εκείνα τα μαθήματα μαιευτικής: Ξεσκέπασε την ψυχή σου. Μείνε ανοιχτή σε οτιδήποτε τρομακτικό και επίπονο. Ψάξε για το ιερό δέος.
11:16
Εδώ είμαι με τα κύτταρα μυελού μου μετά τη συγκομιδή. Έτσι το ονομάζουν. Συγκομιδή. Λες και είναι κάτι που πάει από το χωράφι στο τραπέζι.
11:25
(Γέλια)
11:26
Σας διαβεβαιώ πως δεν είναι έτσι. Να και η πολύ γενναία αδερφή μου που λαμβάνει τα κύτταρά μου. Μετά τη μεταμόσχευση, αρχίσαμε να περνάμε όλο και περισσότερο χρόνο μαζί. Ήταν σαν να ήμαστε μικρές ξανά. Το παρελθόν και το παρόν ενώθηκαν. Μπήκαμε στον βαθύ χρόνο. Άφησα τη ρόδα του χάμστερ της δουλειάς και της ζωής για να συνοδέψω την αδερφή μου σε αυτό το μοναχικό νησί της ασθένειας και της ίασης. Περάσαμε μήνες μαζί, στην μονάδα απομόνωσης, στο νοσοκομείο και στο σπίτι της.
12:09
Η πολυάσχολη κοινωνία μας δεν υποστηρίζει, ούτε καν εκτιμά, αυτού του είδους την εργασία. Το βλέπουμε σαν αναστάτωση της αληθινής ζωής και της σημαντικής δουλειάς. Ανησυχούμε για τη συναισθηματική εξάντληση και το οικονομικό κόστος. Ναι, υπάρχει οικονομικό κόστος, αλλά εγώ πληρώθηκα με το είδος του νομίσματος που η κοινωνία μας φαίνεται να έχει ξεχάσει εντελώς: Πληρώθηκα με αγάπη. Πληρώθηκα με ψυχή. Πληρώθηκα με την αδερφή μου.
12:43
Η αδερφή μου είπε ότι η χρονιά μετά τη μεταμόσχευση ήταν η καλύτερη της ζωής της, το οποίο με εξέπληξε. Υπέφερε τόσο πολύ. Αλλά είπε πως η ζωή ποτέ δεν είχε τόσο γλυκιά γεύση, και ότι εξαιτίας της απογύμνωσης της ψυχής και της αλήθειας που ειπώθηκε μεταξύ μας, έγινε από μόνη της λιγότερο απολογητική με όλους. Είπε πράγματα που πάντα είχε ανάγκη να πει. Έκανε πράγματα που πάντα ήθελε να κάνει. Το ίδιο συνέβη και με μένα. Έγινα πιο γενναία στο να είμαι αυθεντική με τους ανθρώπους στη ζωή μου. Έλεγα τις αλήθειες μου, αλλά το σημαντικότερο ήταν, πως έψαχνα την αλήθεια των άλλων.
13:30
Μέχρι το τελευταίο κεφάλαιο αυτής της ιστορίας δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο καλά με είχε εκπαιδεύσει η μαιευτική. Μετά από την καλύτερη χρονιά της ζωής της αδερφής μου, ο καρκίνος επέστρεψε δριμύτερος, και αυτή τη φορά οι γιατροί δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι. Της έδωσαν απλά δύο μήνες ζωής.
13:51
Τη νύχτα πριν πεθάνει η αδερφή μου, έκατσα δίπλα της στο κρεβάτι. Ήταν τόσο μικροκαμωμένη και αδύνατη. Μπορούσα να δω το αίμα να πάλλεται στο λαιμό της. Ήταν το αίμα μου, το αίμα της, το αίμα μας. Όταν πέθανε, πέθανε κι ένα μέρος μου.
14:13
Προσπάθησα να βγάλω νόημα απ’ όλα αυτά. Πώς το ότι γίναμε ένα μας έκανε να είμαστε περισσότερο ο εαυτός μας, ο ψυχικός εαυτός μας, και πώς αντιμετωπίζοντας και μένοντας ανοιχτές στον πόνο του παρελθόντος μας, τελικά βρήκαμε η μια την άλλη, και πώς βγαίνοντας έξω από το χρόνο, τώρα είμαστε συνδεδεμένες για πάντα.
14:37
Η αδερφή μου με άφησε με τόσα πολλά πράγματα, και θα σας αφήσω τώρα με μόλις ένα από αυτά: Δεν χρειάζεται να περιμένετε μια κατάσταση ζωής ή θανάτου για να ξεκαθαρίσετε τις σχέσεις που είναι σημαντικές για εσάς, για να προσφέρετε τον μυελό της ψυχής σας και να τον αναζητήσετε στους άλλους. Όλοι μπορούμε να το κάνουμε αυτό. Μπορούμε να είμαστε σαν ένα νέο είδος διασώστη, να είμαστε εκείνοι που θα κάνουν το πρώτο γενναίο βήμα προς τον άλλον, και να κάνουμε ή να προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό απ’ το να απορρίψουμε ή να επιτεθούμε. Μπορούμε να το κάνουμε με τα αδέρφια μας, με τους συντρόφους μας, με τους φίλους και τους συναδέλφους μας. Μπορούμε να το κάνουμε με την αποσύνδεση και τη διχόνοια που υπάρχει γύρω μας. Μπορούμε να το κάνουμε για την ψυχή του κόσμου.
15:35
Σας ευχαριστώ.
