Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Social and Clinical Psychology υποδηλώνει ότι η μη ρεαλιστική ανάγκη για τελειομανία συχνά γεννά κατάθλιψη, κοινωνική αποσύνδεση και έλλειψη κοινωνικής ενσωμάτωσης, μεταξύ άλλων αρνητικών αποτελεσμάτων.
«Ενδιαφέρθηκα για τη διερεύνηση του ρόλου της τελειομανίας στην κατάθλιψη αφού εργάστηκα σε ένα έργο που κατέδειξε ότι η τελειομανία – ένα χαρακτηριστικό προσωπικότητας που συχνά εξιδανικεύεται και επιβραβεύεται στην κοινωνία μας – οδηγεί σε μεγαλύτερη κατάθλιψη με την πάροδο του χρόνου», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, ψυχολόγος Katerina Rnic.
Advertisment
Για να κατανοήσει ποια είδη τελειομανίας οδηγούν στην κατάθλιψη, η έρευνα της Rnic επικεντρώθηκε στο μοντέλο κοινωνικής αποσύνδεσης της τελειομανίας (PSDM). Η θεωρία αυτή υποδηλώνει ότι το κάθε είδος τελειομανίας οδηγεί σε μεγαλύτερη αποσύνδεση από τους άλλους, η οποία οδηγεί σε καταθλιπτική διάθεση και άλλα συμπτώματα κατάθλιψης.
«Δεδομένου ότι το διαπροσωπικό άγχος είναι μία από τις κύριες αιτίες της κατάθλιψης, αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε το PSDM ως πλαίσιο για να εξετάσουμε αν τα διαπροσωπικά προβλήματα εξηγούν τη σχέση μεταξύ τελειομανίας και κατάθλιψης», δήλωσε η Rnic.
Η Rnic και η ομάδα της δοκίμασαν αυτή τη θεωρία σε μια ομάδα ενηλίκων και διαπίστωσαν ότι όλοι οι τύποι τελειομανίας οδηγούν σε μεγαλύτερη κατάθλιψη ενσταλάζοντας αισθήματα κοινωνικής αποσύνδεσης. Παρακάτω παρατίθεται μια ανάλυση των διαφόρων μορφών τελειομανίας που μελέτησαν οι ερευνητές:
Advertisment
– Η αυτοπροσανατολισμένη τελειομανία είναι μια μορφή τελειομανίας που απαιτεί την τελειότητα από τον εαυτό μας και είναι αυτό που σκέφτονται οι περισσότεροι άνθρωποι όταν μιλούν για τελειομανία.
– Η προσανατολισμένη στους άλλους τελειομανία είναι μια μορφή τελειομανίας που απαιτεί τελειότητα από τους άλλους, όπως τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους και τους συναδέλφους.
– Η κοινωνικά προδιαγεγραμμένη τελειομανία είναι ένας τύπος τελειομανίας που θεωρεί ότι οι άλλοι απαιτούν από εσάς να είστε τέλειοι για να εξασφαλίσετε την έγκρισή τους. Οι συγγραφείς επεσήμαναν επίσης ότι η τελειομανία μπορεί να εκφραστεί με διάφορους τρόπους, όπως:
– Η τελειομανής αυτοπροβολή ή η ενεργή προώθηση των ταλέντων και των ικανοτήτων κάποιου για να εντυπωσιάσει τους άλλους. Όπως είναι αναμενόμενο, αυτό το διαπροσωπικό στυλ παρουσιάζει ομοιότητες με τον ναρκισσισμό.
– Μη επίδειξη των ατελειών του ατόμου, όπως η αποφυγή συμμετοχής σε δραστηριότητες που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τις ελλείψεις του.
– Μη αποκάλυψη των ατελειών, ή να μην μοιράζεται κανείς προφορικά τις ατέλειές του, όπως το να αποφεύγει να μιλά για τα λάθη ή τις δυσκολίες του.
Σύμφωνα με την Rnic, οι άνθρωποι συχνά επιδεικνύουν μια παράδοξη επιμονή στις τελειομανείς σκέψεις και συμπεριφορές τους, παρά τις αρνητικές τους συνέπειες.
Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από ένα άλλο εύρημα της έρευνάς τους, το οποίο υπογραμμίζει ορισμένα από τα πλεονεκτήματα του να κρατά κανείς τον εαυτό του σε ένα πρότυπο τελειομανίας. Για παράδειγμα, παρόλο που η αυτοπροσανατολισμένη τελειομανία συνδεόταν με μεγαλύτερη κοινωνική αποσύνδεση και κατάθλιψη, συνδεόταν επίσης με μεγαλύτερη επιβεβαίωση της αξίας.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή οι αυτοπροσανατολισμένοι τελειομανείς είναι ιδιαίτερα φιλόδοξοι, ένα χαρακτηριστικό που οι άλλοι μπορεί να θαυμάζουν, καθησυχάζοντας έτσι το τελειομανές άτομο για την αξία του. Η Rnic εξήγησε:
«Η διαπίστωσή μας ότι ορισμένοι τύποι τελειομανίας μπορεί να έχουν πράγματι θετικά αποτελέσματα (ενώ ταυτόχρονα συνδέονται και με αρνητικά αποτελέσματα) αρχίζει να ρίχνει φως στο γιατί οι άνθρωποι συνεχίζουν να επιδιώκουν την τελειότητα παρά τη σκληρή πραγματικότητα της ατέλειας και το κόστος που συνδέεται με την επιδίωξή της». Στη συνέχεια, έκανε ορισμένες προτάσεις για όποιον μπορεί να παλεύει με την τελειομανία:
– Σκεφτείτε πώς η τελειομανία σας έχει βλάψει και πώς η απελευθέρωση από αυτή τελειομανία θα μπορούσε να σας ωφελήσει. Θα είχατε περισσότερο χρόνο για τα πράγματα που σας ευχαριστούν; Θα ήταν ευκολότερο να ξεκινήσετε και να ολοκληρώσετε εργασίες; Θα τα πηγαίνατε καλύτερα με τον σύζυγο ή τον σύντροφό σας;
– Δοκιμάστε πειράματα συμπεριφοράς, όπου εξασκείστε σκόπιμα στο να κάνετε λάθη και να κάνετε πράγματα ατελώς. Στο πλαίσιο αυτών των πειραμάτων, προβλέψτε τι θα συμβεί όταν κάνετε ένα λάθος και στη συνέχεια ακολουθήστε το σχέδιο για να δείτε τι πραγματικά συμβαίνει.
«Οι άνθρωποι συχνά μένουν έκπληκτοι όταν βλέπουν ότι δεν ήρθε τελικά η καταστροφή και ότι υπάρχουν πολλά που μπορούν να ειπωθούν για την ελευθερία του να αγκαλιάζεις την ατέλεια», κατέληξε η Rnic.
