Νιώθατε, μεγαλώνοντας, άνευ όρων αγάπη και αποδοχή από τους γονείς σας; Αντιλαμβανόσασταν τη φροντίδα και το ενδιαφέρον τους ως μια σταθερά, ακόμα και όταν δεν φερόσασταν καλά ή «σωστά»; Αν η απάντηση είναι αρνητική, τι θα μπορούσατε να είχατε κάνει για να διασφαλίσετε τον κατά κάποιο τρόπο αδύναμο δεσμό σας με εκείνους;
Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις είναι κρίσιμες. Γιατί για να καταλάβετε τον εαυτό σας πλήρως ως ενήλικα, χρειάζεται να σκεφτείτε πώς, κατά τη διάρκεια της ανατροφής σας, προσαρμοστήκατε στην υπό όρους αποδοχή σας από τους κηδεμόνες / φροντιστές σας. Τίποτε άλλο δεν μπορεί να εξηγήσει καλύτερα πώς λειτουργείτε τώρα στις σχέσεις σας, για να αποτρέψετε το άγχος της πιθανής απόρριψης. Αν δηλαδή θέλετε να καταλάβετε πώς η παιδική σας ηλικία, αν και ασυνείδητα, επηρεάζει αρνητικά τις αλληλεπιδράσεις σας με τους άλλους, είναι απαραίτητο να αναγνωρίσετε τι κάνατε τότε για να ελαχιστοποιήσετε τους βασικούς σας φόβους όσον αφορά στους οικογενειακούς σας δεσμούς.
Advertisment
Αυτό που αναμφίβολα χρειάζεται να εξετάσετε εδώ είναι αν οι αμυντικές σας συμπεριφορές δυσκολεύουν τη λειτουργία των σχέσεων σας και αν, εξίσου σημαντικό, είναι δυνατό αυτή η συνειδητοποίηση να επιλύσει τις εγκαθιδρυμένες αμφιβολίες, που πηγάζουν από την ανασφάλεια που διακατείχε τον γονικό σας δεσμό. Ως προϋπόθεση, χρειάζεται εδώ να προστεθεί ότι οι αμυντικοί μας παιδικοί μηχανισμοί είχαν τη λειτουργία τους εκείνα τα χρόνια. Προστάτευαν το εύθραυστο εγώ μας με τον καλύτερο τρόπο που τότε γνωρίζαμε. Αλλά τώρα, αυτές οι άμυνες μπορεί να μας εμποδίζουν να δημιουργήσουμε την οικειότητα και την εμπιστοσύνη που τόσο θέλουμε βαθιά μέσα μας και μας έχει λείψει.
Παραδόξως, αυτοί οι ίδιοι μηχανισμοί άμυνας μας εμποδίζουν τώρα να πάρουμε τον έλεγχο του εαυτού μας, δηλαδή η αυτό-αποδοχή μας ακόμα εξαρτάται από το πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Και αυτό ήταν έντονο στην παιδική μας ηλικία, καθώς όντας εξαρτημένοι σε όλα τα επίπεδα από τους γονείς μας, δεν είχαμε την ικανότητα αυτό-αποδοχής, ειδικά όταν εκείνοι έδειχναν φανερά την απόρριψή τους.
Ως μέρος της προσωπικής μας ανάπτυξης, χρειάζεται να φτάσουμε στο σημείο να είμαστε εμείς που θα έχουμε τον τελευταίο λόγο ως προς τις επιλογές, την καταλληλότητα και τον τρόπο συμπεριφοράς μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα λαμβάνουμε υπόψη μας τις απόψεις των άλλων. Αλλά αν προσπαθούμε συνεχώς να τους ικανοποιούμε, θα εξαναγκαζόμαστε να θυσιάζουμε τα θέλω και τις ανάγκες μας και το σίγουρο είναι ότι δεν θα είμαστε αυτό-καθοριζόμενα άτομα.
Advertisment
Όσο προσπαθούμε να αποφύγουμε τα παραπάνω, θέτουμε ως προτεραιότητα και την προσωπική μας ευημερία. Αν δεν το κάνουμε και νιώθουμε αναγκασμένοι να υποτάσσουμε τα θέλω και τις ανάγκες μας επειδή φοβόμαστε να απογοητεύσουμε τους άλλους, απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη αίσθηση στη ζωή μας. Προαπαιτούμενο για την επίτευξη μιας τέτοιας ύπαρξης, είναι να μην ανησυχούμε ή αποκτούμε εμμονή με το τι πιστεύουν οι άλλοι για εμάς.
Παρακάτω παρουσιάζονται τέσσερις τρόποι με τους οποίους μπορεί να σαμποτάρετε ή να θυσιάζετε την ευτυχία σας, δίνοντας την απόλυτη βαρύτητα στο τι πιστεύουν οι άλλοι για εσάς. Πρόκειται για αντιπαραγωγικά μοτίβα συμπεριφοράς και στάσης, που ακόμα μπορεί να χρησιμοποιούνται ως ασπίδα για τυχόν απόρριψη από τους άλλους.
4 τρόποι με τους οποίους σαμποτάρετε ή θυσιάζετε την ευτυχία σας
1. Είστε τελειομανείς ή πιέζετε πάντα τον εαυτό σας για να αποδώσει καλύτερα
Αναγκάζετε τον εαυτό σας να καταφέρνει τα πάντα τέλεια. Αυτός ο τρόπος μείωσης της πιθανότητας απόρριψης από τους άλλους είναι τελείως διαφορετικός από μια υγιή και επιλεκτική προσπάθεια για εξέλιξη και για ανάδυση του καλύτερου σας εαυτού. Αν προσπαθείτε να ξεχωρίσετε στα πάντα, η σκέψη σας ακόμα κυριαρχείται από το ότι το «καλό» δεν είναι ποτέ αρκετό. Και αυτό είναι ένα μοτίβο σκέψης που κρατάτε από την παιδική σας ηλικία, όταν λαμβάνατε την αποδοχή των γονιών σας μόνο όταν ξεχωρίζατε σε κάτι.
Αναρωτηθείτε: Πόσο ευχαριστημένοι ή χαρούμενοι θα είστε, αν δεν επιτρέπετε ποτέ στον εαυτό σας να χαλαρώνει; Στο τέλος, όλη σας η ψυχική εξουθένωση θα αντικαταστήσει τον φόβο απόρριψης από τους γονείς σας και θα αρχίζει να δημιουργεί ένα μεγαλύτερο άγχος απόρριψης από όλους τους άλλους γύρω σας. Με αυτό τον τρόπο, θα έχετε υποταχθεί στις μη ρεαλιστικές προσδοκίες τους. Επίσης, αν είστε σκληροί με τον εαυτό σας, θα είστε και με τους άλλους. Αυτό το «πρόγραμμα προσαρμογής» θα σας απομονώσει από τους γύρω σας και δεν πρόκειται ποτέ να σας εγγυηθεί εσωτερική γαλήνη.
2. Αποφεύγετε να αναλάβετε οτιδήποτε σας φοβίζει ότι θα αποτύχετε
Αν, βαθιά μέσα σας, εξισώνετε την αποτυχία με την γονική απόρριψη, είναι πιθανό επίσης να διστάζετε ή να αρνείστε απευθείας να προσπαθήσετε σε οτιδήποτε η επιτυχία δεν είναι εξασφαλισμένη. Και, αν είστε απρόθυμοι να πάρετε ρίσκα, μπορεί να ανακαλύψετε ότι συχνά απογοητεύετε εσάς και τους άλλους. Ένα μεγάλο μέρος του φόβου αποτυχίας έχει να κάνει με το πώς οι γονείς σας αντιδρούσαν, όταν εσείς προσπαθούσατε να πετύχετε κάτι, αλλά δεν φτάνατε τις προσδοκίες τους. Έτσι, έμμεσα, πιθανώς να έχετε διδαχτεί ότι είναι καλύτερο να μην ρισκάρετε. Όμως, αυτό δεν ισχύει για τους επιτυχημένους ανθρώπους, οι οποίοι είναι πρόθυμοι να προσπαθήσουν, αφού αντιλαμβάνονται την αποτυχία ως ένα βήμα πιο κοντά στην επιτυχία.
3. Προλαβαίνετε την απόρριψη των άλλων, κρατώντας από αυτούς μια «ασφαλή» απόσταση
Αν ως παιδί, αποφασίσατε να σταματήσετε την προσπάθεια να κερδίσετε την αποδοχή των γονιών σας, αφού όλες οι απόπειρες ήταν αποτυχημένες, μπορεί να έχετε αρνηθεί γενικά την ανάγκη σας για έναν υγιή δεσμό. Μόλις καταλάβατε δηλαδή ότι ποτέ δεν θα γίνετε πλήρως αποδεκτοί, αποφασίσατε ότι τελικά δεν το έχετε και πολύ ανάγκη. Και κάπως έτσι, «προσαρμοστικά» καταπιέσατε τον συναισθηματικό πόνο που έρχεται με την απόρριψη. Πολλοί άνθρωποι σε αυτές τις περιπτώσεις καλλιεργούν επίτηδες μια ανεξαρτησία και περηφάνια, ενώ κρυφά και κυρίως ασυνείδητα, μένουν βαθιά πληγωμένοι από την συναισθηματική απόσταση με τους γονείς τους.
Αν έχετε απορριφθεί τόσο πολύ, θα βρίσκετε ανώφελο το να προσπαθείτε στις σχέσεις σας να κερδίσετε ένα βαθμό εμπιστοσύνης και αμοιβαίας αποδοχής. Η άμυνα του εγώ σας είναι να παραμείνει αυτόνομο και να κρατά τους άλλους σε μια απόσταση. Ως συνέπεια, δεν θα μπορείτε ποτέ να εκπληρώσετε τη βαθύτερη επιθυμία σας, να νιώσετε δηλαδή οικεία με κάποιο άλλο άτομο και να δεθείτε πραγματικά μαζί του. Ακόμα κι αν μια ευκαιρία εμφανιστεί, το πιθανότερο είναι πως θα νιώσετε απειλή και έτσι θα απομακρυνθείτε σύντομα. Εδώ χρειάζεται να αναφερθεί ότι ο (παράλογος) θυμός αποτελεί έναν από τους πιο κοινούς μηχανισμούς άμυνας, για να κρατάμε τους άλλους σε μια ασφαλή απόσταση.
4. Προσπαθείτε να ικανοποιείτε συνεχώς τους άλλους και θυσιάζεστε σε μια σχέση εξάρτησης
Αν αυτός ο προσαρμοστικός μηχανισμός δούλευε στη σχέση με τους γονείς σας, πιθανότατα να τον χρησιμοποιείτε και τώρα, βάζοντας τις προτιμήσεις και τα θέλω σας σε δεύτερη μοίρα για τους άλλους. Όταν βάζετε τον εαυτό σας σε θέση εκμετάλλευσης, λέτε στους άλλους ότι μπορούν εύκολα να σας χρησιμοποιήσουν. Επιπροσθέτως, παίρνετε ένα μεγάλο μέρος ευθύνης για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Εξάλλου, όταν ως παιδιά βάζατε πρώτες τις ανάγκες σας και πάλι λαμβάνατε την απόρριψη των γονιών σας. Αυτό δημιούργησε αυξημένο άγχος και άρχισε να σας απομακρύνει από τα θέλω σας.
Όμως, με αυτό τον τρόπο είναι εύκολο να χάσετε την επαφή με τις αληθινές σας επιθυμίες και ανάγκες. Αν ο μόνος τρόπος να γίνετε αποδεκτοί από τους γονείς σας ήταν μέσω της παραμέλησης των αναγκών σας, είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι ως ενήλικες θα αντιμετωπίζετε δυσκολίες ως προς την αναγνώρισή τους.
Συμπέρασμα
Αξίζει πραγματικά να εξερευνήσετε τι είναι αυτό που σας εμποδίζει να νιώσετε ικανοποιημένοι στη ζωή σας. Το πιθανότερο είναι να συνειδητοποιήσετε ότι, σε αντίθεση με το παρελθόν, αξίζετε πραγματικά -και έχετε κάθε δικαίωμα να επιδιώξετε- μια οικειότητα αυθεντική που θα σας γεμίζει και που δεν είχατε την ευκαιρία να ζήσετε πριν. Πρέπει να γνωρίζετε ότι έτσι κι αλλιώς ο εγκέφαλός μας είναι σαν ένας «φυσικός» υπολογιστής και όπως και οι άλλοι, έτσι και αυτός μπορεί να επαναπρογραμματιστεί. Οπότε, είτε μόνοι σας, είτε με κάποια επαγγελματική βοήθεια, αποφασίστε αν επιθυμείτε να διαγράψετε παλιά, δυσλειτουργικά προγράμματα που πια δεν σε βολεύουν και δεν σας εξυπηρετούν σε τίποτα.
Leon F. Seltzer, Ph.D, κλινικός ψυχολόγος
