Ήταν όταν παρακολουθούσε το μάθημα «ψυχολογία Α’ επίπεδο» όταν η Alison Graham ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την Οριακή Διαταραχή Προσωπικόττητας (BPD). Δύο φίλες μου είπαν: «Χωρίς να θέλω να γίνω κακιά, αλλά αυτό ακούγεται σαν εσένα…», θυμάται η Graham. Η έφηβη από το Peterborough είχε περάσει μια ιδιαίτερα ασταθή εφηβεία: εναλλαγές στη διάθεση, οργή, αυτοκτονικές σκέψεις. Αυτοτραυμάτιζε τον εαυτό της από τα 12 ή 13 της χρόνια. Και τώρα ήταν εδώ η κατάστασή της – σε ένα εγχειρίδιο.
«Ένιωθα ότι δεν είχα καμία ελπίδα, ότι ήμουν η τέλεια περίπτωση για αυτή την ασθένεια». Τα προβλήματα είχαν ξεκινήσει από νωρίς. Η Graham λέει ότι ήταν παιδί ενός δυστυχισμένου γάμου, με έναν πατέρα που έπινε και μια μητέρα που υπέφερε από κατάθλιψη. Ήταν 12 ετών όταν ο πατέρας της έφυγε, 13 ετών όταν ήρθε το διαζύγιο. Άρχισε να αυτοτραυματίζεται, να ξεσπά το θυμό της, να διαλύει φιλίες με την παραμικρή αφορμή. Οι γιατροί είπαν ότι ήταν το άγχος των εξετάσεων.
Advertisment
Τα πήγε πολύ καλά στις εξετάσεις, αλλά έγινε πιο ασταθής αργότερα και άρχισε να αποτυγχάνει. Η πρώτη της απόπειρα αυτοκτονίας έγινε στα 18 της. «Πήρα αρκετά χρήματα για τα 18α γενέθλιά μου και βασικά τα ήπια», λέει. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2018 κατέληξε σε ένα ψηλό κτίριο. «Είπα ότι επρόκειτο να πηδήξω από ένα κτίριο, οπότε κάποιος κάλεσε ασθενοφόρο».
Και τότε, μετά από αρκετά χρόνια προσπάθειας να ζήσει με την κατάστασή της και να προσπαθήσει να μάθει ποια ήταν αυτή η κατάσταση, ένας γιατρός επιβεβαίωσε τις υποψίες της. «Γύρισε προς το μέρος μου και μου είπε “έχετε ακούσει ποτέ για την BPD;”». Την έστειλαν για αξιολόγηση και διαγνώστηκε τον περασμένο Μάρτιο.
Οι ψυχικές δυσκολίες που παραμένουν στη σκιά
Η στάση απέναντι σε πολλούς τύπους ψυχικών ασθενειών έχει πραγματικά μεταμορφωθεί στον ανεπτυγμένο κόσμο κατά την τελευταία γενιά, καθώς οι άνθρωποι έχουν ανοιχτεί σχετικά με την κατάθλιψη και το άγχος τους, ενθαρρυνόμενοι από την ειλικρίνεια ορισμένων δημόσιων προσώπων. Όμως, στη σκιά υπάρχει ένα σύμπλεγμα παθήσεων που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν βαθιές διακρίσεις: σχιζοφρένεια, ψύχωση, διπολική διαταραχή και BPD. Η BPD ειδικότερα είναι μία από τις λιγότερο γνωστές ψυχικές ασθένειες, αλλά παρ’ όλα αυτά είναι μία από τις πιο δύσκολες που πρέπει να αντιμετωπιστούν. (Ορισμένοι άνθρωποι αντιπαθούν τον όρο τόσο πολύ που προτιμούν να αναφέρονται σε συναισθηματικά ασταθή διαταραχή προσωπικότητας).
Advertisment
Οι πάσχοντες μπορεί να βιώσουν ιλιγγιώδη σκαμπανεβάσματα, μαζί με παράνοια, παρορμητικότητα, εμμονή, οργή, καταστροφική ασπρόμαυρη σκέψη, κρίση ταυτότητας και αδυναμία να ηρεμήσουν τον εαυτό τους. Η παρορμητικότητα, το αυτοσαμποτάζ, η κατάχρηση ουσιών, οι διαλυμένες σχέσεις ακόμα και η αστεγία είναι όλα μέρος της κατάστασης.
Ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον επιπολασμό στο 2% του πληθυσμού, αν και οι περισσότερες μετρήσεις σχετικά με την έκταση των ψυχικών ασθενειών είναι κατά προσέγγιση. Υπολογίζεται ότι ένα στα 10 άτομα με BPD αυτοκτονούν – και ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό θα αποπειραθεί. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι ο αριθμός των ατόμων με τη συγκεκριμένη πάθηση μπορεί να αυξάνεται.
Η δρ Ajeng Puspitasari, ψυχολόγος στην Κλινική Mayo στη Μινεσότα, λέει ότι αντιμετωπίζει περισσότερους ασθενείς με BPD απ’ ό,τι πριν από δύο ή τρία χρόνια. «Η νεαρή ενήλικη ζωή είναι συνήθως η περίοδος όπου μπορεί να εμφανιστούν τα συμπτώματα», λέει. «Υπάρχουν πολύ κοινά συμπτώματα, χρόνιος ιδεασμός αυτοκτονίας ή απόπειρες. Πολλοί ασθενείς παλεύουν με αυτοτραυματισμούς, καψίματα, κοψίματα. Πολλοί παλεύουν με τον εθισμό, τη χρήση ουσιών, τις αγωνιώδεις προσπάθειες να αντιμετωπίσουν τον πόνο τους».
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η ασθένεια προέρχεται εν μέρει από γενετική προδιάθεση (nature) και εν μέρει από κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες (nurture), με ιδιαίτερα κοινό παρονομαστή τη βίαιη παιδική ηλικία. Η Katie Walsh πιστεύει ότι για την ίδια τα πάντα προέκυψαν από τη σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη από ένα μέλος της οικογένειας όταν ήταν παιδί. Κατήγγειλε την κακοποίηση, αλλά δεν την πήραν στα σοβαρά παρά μόνο τρία χρόνια αργότερα, όταν ο δράστης έκανε το ίδιο και σε άλλα παιδιά. Οι μετέπειτα σχέσεις της με άνδρες, οι οποίοι συχνά ήταν πολύ μεγαλύτεροι, χαρακτηρίζονταν από σωματική και συναισθηματική κακοποίηση- η Walsh κατέληξε στη φυλακή, αυτοτραυματιζόταν και πάλευε μόνο για να μείνει ζωντανή.
Ο Mick Finnegan, ένας 37χρονος που διαγνώστηκε με BPD, πιστεύει επίσης ότι η κατάσταση είχε τις ρίζες της στην παιδική του ηλικία. «Ήμουν ένα παιδί του οποίου η οικογένεια ήταν όλοι αλκοολικοί και τοξικομανείς. Ήμουν 16 ετών όταν άρχισα να κοιμάμαι έξω. Είχα πάει στην αστυνομία για βιασμό και σεξουαλική κακοποίηση. Αλλά όταν η αστυνομία επέστρεψε, γύρισε πίσω και είπε ότι δεν πρόκειται να ασκήσει δίωξη».
Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ διαπίστωσε ότι τα άτομα με BPD είχαν 13 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία από ό,τι τα άτομα χωρίς ψυχική ασθένεια. Όμως, εκεί που άλλες ψυχικές διαταραχές αναγνωρίζονται και στηρίζονται, η ίδια η φύση της BPD σημαίνει ότι μπορεί να είναι δύσκολο να βοηθηθεί κανείς.
Είναι δύσκολο για τους φίλους και την οικογένεια, οι οποίοι μπορεί να δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τα ραγδαία σκαμπανεβάσματα και τις αλλαγές στη διάθεση, τις διακυμάνσεις στην αυτοπεποίθηση και την αυτοεικόνα. Η κατάσταση αποτελεί επίσης απίστευτη πρόκληση για τις ιατρικές υπηρεσίες, την αστυνομία και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, με αποτέλεσμα την αντιπαράθεση και την αμοιβαία δυσπιστία.
Υπάρχει όμως μια θεραπεία που, αν και δεν είναι ευρέως διαθέσιμη, δείχνει σημάδια υποσχέσεων. Η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία (DBT) είναι ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα ατομικών και ομαδικών θεραπειών στο οποίο οι βασικές ιδέες είναι η αποδοχή της ζωής όπως είναι, όχι όπως υποτίθεται ότι πρέπει να είναι. Τα άτομα μαθαίνουν νέες τεχνικές για να βοηθηθούν στην ανοχή του άγχους, για να αντικαταστήσουν τους καταστροφικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης, όπως ο αυτοτραυματισμός, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και η οργή.
Οι ασθενείς συχνά λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή παράλληλα με τη θεραπεία, αλλά η φαρμακευτική αγωγή από μόνη της δεν μπορεί ποτέ να είναι η λύση. Ωστόσο, γενικά η ψυχοθεραπεία μακράς διάρκειας κρατά το «κλειδί» για μια καλύτερη ζωή σε αυτές τις περιπτώσεις. Ο Finnegan λέει ότι η ανάκαμψη μπορεί να μην είναι η σωστή λέξη. «Δεν σταματάς να αισθάνεσαι έτσι όπως αισθάνεσαι. Δεν σταματάς να έχεις αυτές τις αναδρομές. Δεν εξαφανίζονται, αλλά μαθαίνεις πώς να τις αντιμετωπίζεις. Αναπτύσσεις μηχανισμούς αντιμετώπισης».
Πηγή:
www.theguardian.com/society/2020/aug/25/an-illness-in-the-shadows-life-with-borderline-personality-disorder
