Το ανθρώπινο σώμα φιλοξενεί τρισεκατομμύρια βακτήρια και άλλα μικρόβια τόσο στο σώμα όσο και στο δέρμα. Συλλογικά, είναι γνωστά ως μικροβίωμα και εκείνα που ζουν στο έντερο αποτελούν το μικροβίωμα του εντέρου. Όλοι μας φιλοξενούμε μια πολύ συγκεκριμένη κατανομή στο έντερο που είναι αρκετά προσαρμοσμένη σε εμάς. Είναι σχεδόν σαν δακτυλικό αποτύπωμα.
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αρχίσει να αποκρυσταλλώνεται μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς λειτουργεί το μικροβίωμα του εντέρου. Χάρη σε επιστημονικές πρωτοβουλίες, οι ερευνητές κατανοούν τώρα καλύτερα πώς αυτά τα μικρόβια επηρεάζουν πολλές πτυχές της ανθρώπινης υγείας, από την πορεία ορισμένων ασθενειών έως την ψυχική υγεία.
Advertisment
Αλλά πολλά ερωτήματα παραμένουν, συμπεριλαμβανομένου ενός που σχετίζεται με το ρόλο που παίζουν τα βακτήρια του εντέρου στη διατήρηση του βάρους. Αν και οι ερευνητές έχουν μια αξιοπρεπή ιδέα για το πώς τα τρόφιμα που τρώμε επηρεάζουν τη σύνθεση των μικροοργανισμών που ζουν στο έντερο, η έρευνα μόλις τώρα άρχισε να αναλύει το αντίστροφο, το πώς τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν τις διατροφικές μας συνήθειες, την όρεξή μας, ακόμη και την ικανότητά μας να παίρνουμε ή να χάνουμε βάρος.
«Γνωρίζαμε ότι, στα ποντίκια, το μικροβίωμα μπορεί να προκαλέσει παχυσαρκία», λέει ο Noel Mueller, αναπληρωτής καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη. «Αλλά το ποια μικρόβια είναι δυνητικά ευεργετικά ή επιβλαβή για τη μεταβολική υγεία και την παχυσαρκία ήταν μια συνεχής γραμμή έρευνας. Τώρα έχουμε μια καλύτερη εικόνα γι’ αυτό».
Τρόποι που τα βακτήρια του εντέρου μπορούν να επηρεάσουν το βάρος και τις διατροφικές συνήθειες
Οι αποδείξεις ότι τα βακτήρια του εντέρου μας παίζουν μεγάλο ρόλο στην παχυσαρκία προέρχονται από παλαιότερες έρευνες που συνέκριναν τα μικροβιόγραμμα διδύμων. Οι ερευνητές βρήκαν ομοιότητες στους διδύμους που αποκαλούν «βασικό μικροβίωμα», υποδεικνύοντας ότι μπορεί να υπάρχει γενετική συνιστώσα στο είδος των βακτηρίων που κατοικούν στο πεπτικό μας σύστημα. Ανακάλυψαν επίσης κάποιες θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ των μικροβιωμάτων ενός διδύμου που είχε υγιές βάρος και του αντίστοιχου διδύμου με παχυσαρκία, γεγονός που δείχνει ότι το μικροβίωμα μπορεί να επηρεαστεί και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Advertisment
Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι, όταν οι ερευνητές μεταμόσχευσαν βακτήρια από ανθρώπινο μικροβιόκοσμο σε ποντίκια που είχαν εκτραφεί και ανατραφεί ώστε να είναι απαλλαγμένα από μικρόβια, τα ποντίκια που έλαβαν βακτήρια από τον δίδυμο με παχυσαρκία έγιναν παχύσαρκα, ενώ εκείνα που έλαβαν βακτήρια από τον δίδυμο με φυσιολογικό βάρος παρέμειναν στο φυσιολογικό τους βάρος. «Ήταν σε θέση να το αναπαράγουν αυτό ξανά και ξανά», λέει ο κος Mueller. Φυσικά, οι ειδικοί δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα αν τα ίδια αποτελέσματα ισχύουν και στους ανθρώπους χωρίς πρόσθετη έρευνα.
Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν αν η σύνθεση του μικροβιώματος ενός ατόμου μπορεί να προβλέψει την επιτυχία της απώλειας βάρους, ο Dr. Diener και οι συνεργάτες του διεξήγαγαν ένα πείραμα στο οποίο συμμετείχαν 105 άτομα που είχαν εγγραφεί σε ένα ετήσιο πρόγραμμα ευεξίας. Αξιολόγησαν τα βακτήρια του εντέρου των συμμετεχόντων κατά την έναρξη του προγράμματος και ξανά στο τέλος και διαπίστωσαν ότι ορισμένα βακτηριακά γονίδια φάνηκε να σχετίζονται με την ικανότητα απώλειας βάρους και άλλα πιθανόν να σχετίζονται με ισχυρή αντίσταση στην απώλεια βάρους.
Έμαθαν επίσης ότι οι άνθρωποι των οποίων τα βακτήρια του εντέρου αναπαράγονται γρήγορα έχασαν βάρος με μεγαλύτερη επιτυχία. Τα αποτελέσματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν τον Οκτώβριο του 2021 στο περιοδικό mSystems, μπορεί να εξηγήσουν γιατί ορισμένοι άνθρωποι δυσκολεύονται περισσότερο να χάσουν βάρος από άλλους.
Μπορούν τα βακτήρια του εντέρου να επηρεάσουν τις διατροφικές μας συνήθειες
Αυτά τα βακτήρια στο έντερό μας μπορεί να επηρεάζουν όχι μόνο το πόσο εύκολα παίρνουμε ή χάνουμε βάρος, αλλά και το τι τρώμε. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει σημαντικά αυτές τις μικροβιακές κοινότητες. Γνωρίζουμε ότι η διατροφή επηρεάζει τα μικρόβια, αλλά μπορούν τα μικρόβια να επηρεάσουν τη διατροφή;
Τα πρώτα στοιχεία φαίνεται να δείχνουν ότι μπορούν. Επειδή η μελέτη του μικροβιώματος είναι σχετικά νέα, πολλά από όσα γνωρίζουμε σήμερα προέρχονται από έρευνες σε ποντίκια. Σε ένα άλλο πείραμα με ποντίκια χωρίς μικρόβια, ο Δρ Trevelline και οι συνεργάτες του εισήγαγαν αποικίες μικροβίων από άλλα ποντίκια, καθένα από τα οποία είχε μια συγκεκριμένη διατροφή: φυτική, παμφάγα ή σαρκοφάγα.
Τα ποντίκια χωρίς μικρόβια που έλαβαν μεταμόσχευση βακτηρίων από ποντίκια με φυτική διατροφή προτίμησαν μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες έναντι μιας διατροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, μια προτίμηση που διέφερε από τις άλλες ομάδες. Αυτό φαίνεται να δείχνει ότι η σύνθεση των βακτηρίων στο έντερο μπορεί με κάποιο τρόπο να διαμορφώνει τις διατροφικές προτιμήσεις, τουλάχιστον στα ποντίκια.
Αν και είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν τα αποτελέσματα αυτά ισχύουν για τους ανθρώπους, η έρευνα συνεχίζεται για την επίδραση που έχουν οι μικροοργανισμοί στην όρεξη και το μεταβολισμό, καθώς και στο αίσθημα πείνας ή κορεσμού.
Πώς να μεταβάλλουμε το μικροβίωμά μας
Με τις περιορισμένες γνώσεις που έχουμε σήμερα για το μικροβίωμα και τον ρόλο του στην παχυσαρκία, είναι δυνατόν να αλλάξουμε τη σύνθεση των βακτηρίων στο έντερο για να διατηρήσουμε το βάρος μας, να αποτρέψουμε την παχυσαρκία και να ωφελήσουμε τη μακροπρόθεσμη υγεία μας; Αν και δεν υπάρχει γρήγορη και εύκολη λύση – άλλωστε, οι βακτηριακές κοινότητες διαφέρουν από άτομο σε άτομο και αυτό που λειτουργεί για κάποιον μπορεί να μην ισχύει για κάποιον άλλο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι δυνατές οι παρεμβάσεις με κάποιες πραγματικές δυνατότητες.
Μια τέτοια παρέμβαση μπορεί να περιλαμβάνει την αλλαγή του μικροβιώματος με την κατανάλωση λιγότερων επεξεργασμένων τροφίμων, καθώς νέες έρευνες έχουν δείξει πιθανές συνδέσεις μεταξύ της δυτικής διατροφής και μιας ανισορροπίας στο έντερο. Όταν βασιζόμαστε σε τρόφιμα χωρίς θρεπτικά συστατικά, δεν τροφοδοτούμε τα ωφέλιμα μικρόβια του εντέρου. Και αν δεν ταΐζετε συνεχώς τα ωφέλιμα μικρόβια του εντέρου, επιτρέπετε στα παθογόνα να ευδοκιμήσουν, δημιουργώντας μια ανθυγιεινή ισορροπία καλών και κακών βακτηρίων.
Έτσι, συνίσταται να αυξήσουμε την ποικιλία των φυτών στη διατροφή, προσθέτοντας όχι μόνο περισσότερα από αυτά αλλά και μια ευρύτερη ποικιλία. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψετε εντελώς τις αγαπημένες τροφές. Απλώς χρειάζονται μικρές διαφοροποιήσεις και προσαρμογές.
Τα προβιοτικά και τα πρεβιοτικά – όταν χρησιμοποιούνται κατάλληλα και με άλλες διατροφικές τροποποιήσεις – μπορούν επίσης να βοηθήσουν αυξάνοντας τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου και μειώνοντας τα επιβλαβή, σημειώνει η έρευνα.
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που βρίσκονται σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το γιαούρτι, και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε συμπληρώματα διατροφής. Η απλή λήψη αυτών των τροφίμων δεν είναι αρκετή. Για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να ξεπεράσουν τους οργανισμούς που ζουν στο έντερο για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, πιθανότατα θα χρειαστούν βοήθεια από τα σάκχαρα που χρειάζονται για να μεταβολίσουν. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ακριβώς αυτό.
Αυτά τα σάκχαρα είναι γνωστά ως πρεβιοτικά, ενώσεις που δρουν ως καύσιμα για συγκεκριμένα ωφέλιμα μικρόβια και βρίσκονται φυσικά σε συνήθως φυτικές τροφές όπως τα σπαράγγια, το σκόρδο, τα κρεμμύδια και η μπανάνα, σύμφωνα με την έρευνα.
Καθώς ο τομέας εξελίσσεται περαιτέρω, το ίδιο θα κάνουν και οι παρεμβάσεις. Και, σύμφωνα με τον Mueller, οι αποδείξεις πληθαίνουν ότι βρισκόμαστε στη σωστή πορεία. «Υπάρχουν αρκετά δελεαστικά στοιχεία», λέει, «που υποδηλώνουν ότι το μικροβίωμα έχει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας, αλλά και δυνητικά για την απώλεια βάρους».
Πηγή:
www.everydayhealth.com/digestive-health/what-does-the-microbiome-have-to-do-with-weight-and-obesity
