Είναι αργά το βράδυ. Οι εργασίες της ημέρας έχουν όλες τελειώσει. Ρίχνουμε μια ματιά στο ρολόι: είναι μετά τα μεσάνυχτα. Είμαστε έτοιμοι για ύπνο και τόσο κουρασμένοι που θα μπορούσαμε σχεδόν να λιποθυμήσουμε.
Εντούτοις, αντί να κλείσουμε τα μάτια και να αποκοιμηθούμε, κάτι άλλο συμβαίνει. Αρχίζουμε να διαβάζουμε ένα βιβλίο, να βλέπουμε επεισόδια από την αγαπημένη μας σειρά ή οτιδήποτε μπορεί να ενδιαφέρει τον καθένα. Πριν προλάβουμε να το αντιληφθούμε, η μία σελίδα έγινε πέντε κεφάλαια, το ένα επεισόδιο έγινε ολόκληρος κύκλος και το πλέξιμο τελείωσε όταν ολοκληρώθηκε το σχέδιο.
Advertisment
Τότε όμως η ώρα έχει περάσει τις 3 τα ξημερώματα και γνωρίζουμε ότι θα πρέπει να σηκωθούμε στις 6 το πρωί. Είμαστε απίστευτα κουρασμένοι και ξέρουμε ότι μας λείπει πολύτιμος ύπνος, αλλά δεν μπορούσαμε να αντισταθούμε. Γιατί;
Αν αυτό το σενάριο σας φαίνεται γνώριμο, είναι επειδή πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εμφανίζουν αυτή τη συμπεριφορά. Το φαινόμενο έχει γίνει τόσο ευρύ που έχει αποκτήσει και όνομα: εκδικητική αναβλητικότητα για ύπνο. Τι είναι όμως ακριβώς αυτή η συμπεριφορά, γιατί συμβαίνει και τι επηρεάζει; Υπάρχουν τρόποι για να την τροποποιήσουμε και να αποφύγουμε την έλλειψη ύπνου;
Γιατί συμβαίνει;
Η έννοια «αναβλητικότητα για ύπνο» εμφανίστηκε πρώτη φορά σε ένα άρθρο του Dr. Floor Kroese – ενός επιστήμονα από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία- το 2014. Οι επιστήμονες την περιέγραψαν ως εξής: «η πράξη του να πηγαίνει κανείς αργά για ύπνο ενώ δεν υπάρχουν εξωτερικές συνθήκες που να το επιβάλλουν» – δηλαδή η καθυστέρηση του ύπνου χωρίς να υπάρχει πρακτικός λόγος γι’ αυτή.
Advertisment
Η λέξη «εκδικητική» στην έννοια δηλώνει ότι αποτελεί μια πράξη επαναστατική ενάντια στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις της εργασίας και του σπιτιού, οι οποίες μας αφήνουν ελάχιστο χρόνο και ενέργεια για να επενδύσουμε στις δραστηριότητες που αγαπάμε και απολαμβάνουμε.
Αυτό επίσης σημαίνει ότι όσο λιγότερο απολαυστικά πράγματα κάνει ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ημέρας, τόσο πιθανότερο είναι να προσπαθήσει το βράδυ να ανακτήσει τον έλεγχο της ζωής του με πιο απολαυστικές δραστηριότητες, τις οποίες δεν μπορεί να κάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ποιος είναι πιθανότερο να αναβάλλει τον ύπνο;
Αν και όλοι μπορεί να εμφανίσουν τέτοια συμπεριφορά, κάποιοι έχουν περισσότερες πιθανότητες. Φαίνεται ότι οι γυναίκες και οι μαθητές είναι πιθανότερο να πέσουν στην παγίδα. Αυτό ήταν το συμπέρασμα έρευνας του 2019 σε Πολωνικό πληθυσμό. Μάλιστα, οι ερευνητές σημείωσαν ότι η διαφορά ανάμεσα στα φύλα εμφανιζόταν στο δείγμα ήδη από τα σχολικά χρόνια.
Αν και αυτή η μελέτη δεν εξηγεί τους λόγους που μια γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να ξενυχτήσει, μπορούμε να κάνουμε ορισμένες υποθέσεις βασισμένοι σε άλλες διαθέσιμες πληροφορίες. Για παράδειγμα, άλλη μελέτη του 2010 από την APA σημειώνει ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναφέρουν ότι βιώνουν σημαντικό στρες συγκριτικά με τους άνδρες.
Κι αυτό δεν αποτελεί καμία έκπληξη, αφού οι γυναίκες έχουν πολύ λιγότερο χρόνο ακόμα και σήμερα. Το μεγαλύτερο βάρος της ανατροφής των παιδιών και της διοίκησης του σπιτιού πέφτει ακόμα σε εκείνες.
Επιπλέον, φαίνεται πως τα άτομα που είναι γεννημένα από το 2000 και μετά εμπλέκονται περισσότερο σε τέτοιες συμπεριφορές. Γιατί; Ίσως να έχει να κάνει με μια «επανάσταση» ενάντια στις σημερινές κουλτούρες που δημιουργούν ανυπόφορη πίεση στο πρόγραμμα ενός νέου.
Οι επιδράσεις στην υγεία
Το μόνο θετικό με την εκδικητική αναβλητικότητα για ύπνο είναι πως πρόκειται για μια ψευδαισθησιακή αίσθηση ελέγχου της ζωής μας. Είναι αρκετά σημαντική επίδραση και μας δελεάζει να συνεχίσουμε μια τέτοια συμπεριφορά, ακόμα κι αν οι κίνδυνοι υπερτερούν των ανταμοιβών. Δεν υπάρχει όμως κανένα αυθεντικό θετικό αποτέλεσμα στη μείωση της ποιότητας και του χρόνου του ύπνου.
Συμβουλές για καλύτερο ύπνο
Οι ειδικοί συστήνουν να αποφεύγουμε τη χρήση οθονών μία ώρα πριν τον ύπνο. Επιλέξτε καλύτερα ένα βιβλίο που όμως δεν έχει έντονη πλοκή, είναι αρκετά ήρεμο, ακόμα και αναμενόμενο. Μην επιτρέπετε ποτέ στην τεχνολογία να μολύνει τον πολύτιμο χρόνο ύπνου σας.
Επίσης προτείνουν ένα ζεστό μπάνιο πριν την ώρα του ύπνου, το οποίο βοηθά να αποδιώχνουμε την ένταση της ημέρας από σώμα και νου. Τέλος, αν και πάλι η έλευση του ύπνου μας δυσκολεύει, η άσκηση κάποιες ώρες πριν τη χαλάρωση είναι η καλύτερη στρατηγική. Προτιμήστε απογευματινές ώρες.
