Στον κόσμο των ζώων, οι παππούδες και οι γιαγιάδες είναι σπάνιο είδος- πιστεύεται ότι μόνο μια χούφτα ειδών έχουν παππούδες (συγκεκριμένα γιαγιάδες), οι οποίοι εκπληρώνουν καθορισμένους ρόλους. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι καμηλοπαρδάλεις, οι ελέφαντες και οι φάλαινες, μεταξύ μερικών άλλων. Οι γιαγιάδες παίζουν ρόλο φροντίδας και προστασίας σε αυτά τα είδη. Ενώ οι παππούδες στο ζωικό βασίλειο δεν έχει βρεθεί ότι έχουν παρόμοιο ρόλο, έρευνες δείχνουν ότι η ύπαρξη ενός παππού στη ζωή τους επηρεάζει θετικά την ψυχική υγεία ενός ανθρώπου.
Συνολικά, η συμμετοχή πολλών γενεών στην ανατροφή μιας οικογένειας αποτελεί θετικό αποτέλεσμα για τα εμπλεκόμενα παιδιά (Yang & Wild, 2022). Επιπλέον, το να συμμετέχει ο παππούς και η γιαγιά στη ζωή του εγγονιού σας είναι επίσης πολύ καλό πράγμα.
Advertisment
Δυστυχώς, υπάρχουν παππούδες και γιαγιάδες που εμποδίζονται βίαια από τους γονείς των εγγονών τους να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν μια υγιή και συναισθηματικά ικανοποιητική σχέση με τα εγγόνια τους. Η αποξένωση των παππούδων δεν τιμωρεί μόνο τον παππού και τη γιαγιά, αλλά και τα παιδιά στερούνται μια μοναδική σχέση που προσφέρει οφέλη τόσο στο παιδί όσο και στον παππού και τη γιαγιά.
Ενώ η ανάθεση της πλήρους φροντίδας των εγγονών μπορεί να είναι “υπερβολική” για κάποιους, οι παππούδες και οι γιαγιάδες που έχουν ελάχιστη επαφή με τα εγγόνια τους και δεν παρέχουν καμία φροντίδα στα εγγόνια τους στην πραγματικότητα υποφέρουν από μειωμένη ευημερία (Leimer & van Wijk, 2022). Όσοι συμμετέχουν στη ζωή των εγγονών τους αποκομίζουν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά οφέλη, όπως στην υγεία, στη μακροζωία, στην αίσθηση ότι είναι απαραίτητοι και ότι κατέχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή των εγγονών τους.
Αποξενωμένοι παππούδες και γιαγιάδες
Ενώ η υπερβολική εμπλοκή μπορεί να φαίνεται υπερβολική, η πολύ μικρή εμπλοκή μπορεί επίσης να είναι επιζήμια. Όταν όμως οι γονείς αποξενώνουν τα παιδιά τους από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους, προκαλείται ακόμη μεγαλύτερη ζημιά. Αυτό επηρεάζει τόσο τον παππού και τη γιαγιά όσο και το παιδί. Συνήθως σκεφτόμαστε ότι ο ένας γονέας αποξενώνει τον άλλο γονέα από το παιδί του. Ωστόσο, οι Bounds και Matthewson (2022) διαπίστωσαν ότι οι γονείς χρησιμοποιούν τις ακόλουθες 13 τακτικές για να αποξενώσουν τους παππούδες από το εγγόνι τους:
Advertisment
- Πλύση εγκεφάλου
- Έλεγχος της επαφής
- Συναισθηματική χειραγώγηση
- Απαγόρευση πληροφοριών
- Απαξίωση
- Ανάκριση
- Απειλητική αλληλογραφία
- Τήρηση μυστικών
- Μπλοκάρισμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
- Ενθάρρυνση της ασέβειας
- Απόρριψη δώρων/καρτών
- Χειραγώγηση εντός της οικογένειας
- Ψευδείς ισχυρισμοί
- Τι προκαλεί την αποξένωση των παππούδων και των γιαγιάδων;
- Προηγούμενη κακοποίηση ή κακομεταχείριση των γονέων από τους παππούδες και τις γιαγιάδες
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εάν υπάρχει ιστορικό κακοποίησης σε μια οικογένεια που δεν έχει αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά, είναι σημαντικό να προστατευθούν τα εγγόνια από τους παππούδες τους. Κανένα παιδί δεν πρέπει να τίθεται σε κίνδυνο ούτε κανένας γονέας πρέπει να αισθάνεται την ανάγκη να παρέχει πρόσβαση στα παιδιά του στους παππούδες και τις γιαγιάδες που απέτυχαν στον ρόλο τους ως γονείς.
Όταν οι γονείς προκάλεσαν ή επέτρεψαν στα παιδιά τους να υποστούν δυσμενή παιδικά γεγονότα, κακοποίησαν τα παιδιά τους με οποιονδήποτε τρόπο ή απέτυχαν να είναι παρόντες με ουσιαστικό τρόπο για τα παιδιά τους, μπορεί να υπάρχουν παραπάνω από επαρκείς λόγοι για να αρνηθούν οι γονείς να τους επιτρέψουν την πρόσβαση στα εγγόνια τους. Η ιεράρχηση της ευημερίας ενός παιδιού αποτελεί πρωταρχική ευθύνη ενός γονέα.
Τρέχουσα κακοποίηση ή κακομεταχείριση των εγγονών από τους γονείς τους
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπορεί να μην έχουν πρόσβαση στα εγγόνια τους μπορεί να είναι η απόκρυψη των στοιχείων κακομεταχείρισης των παιδιών. Εάν οι γονείς εμπλέκονται ενεργά σε εθιστικές συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένης της κατάχρησης ουσιών ή της εξάρτησης από διεργασίες, ενδέχεται να αποφεύγουν κάθε επαφή με οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας εκτός του άμεσου νοικοκυριού τους.
Εάν οι γονείς πάσχουν από ψυχικές ασθένειες, ιδίως μη διαγνωσμένες και μη θεραπευμένες διαταραχές, ενδέχεται να απομονώσουν την οικογένειά τους από τους ξένους. Εάν ένας γονέας φοβάται την πιθανή απομάκρυνση των παιδιών του από το σπίτι, για αυτούς ή άλλους λόγους, μπορεί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός στο να εμποδίζει τους γονείς του να βλέπουν τα εγγόνια τους ή να επισκέπτονται το σπίτι τους.
Πρόσθετες αιτίες
Ωστόσο, σε ορισμένες οικογένειες, ο παππούς και η γιαγιά είναι απλώς παράπλευρη απώλεια εάν το παιδί αποξενώνεται επίσης από τον έναν γονέα. Η γονική αποξένωση μπορεί εύκολα να μεταφερθεί και στην ευρύτερη οικογένεια του γονέα-στόχου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο παππούς και η γιαγιά και ο γονέας μπορεί να αισθάνονται συγγένεια και να έχουν κοινό στόχο την ανάκτηση της πρόσβασης στο παιδί.
Σε άλλες περιπτώσεις, ο γονέας του εγγονιού μπορεί να προσπαθήσει να αποξενώσει τον δικό του γονέα από τα παιδιά του. Ο παππούς και η γιαγιά αποκόπτονται από την οικογένεια και στερούνται το χρόνο με το εγγόνι τους. Αν και είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ένα σενάριο στο οποίο η εκτός ορίων συμπεριφορά ενός παππού ή μιας γιαγιάς, όπως το ιστορικό ή οι υποψίες κακοποίησης, οι εξαρτήσεις, τα υψηλά επίπεδα ναρκισσισμού ή άλλες επιζήμιες συμπεριφορές, θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη φύλαξη του εγγονιού από την παρουσία τους, υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους ένα ενήλικο παιδί μπορεί να επιδιώξει να εμποδίσει το παιδί του να ασχοληθεί με τον παππού ή τη γιαγιά του.
Μερικοί από τους άλλους πιο συνηθισμένους λόγους για την αποκοπή των παππούδων περιλαμβάνουν τον χωρισμό ή το διαζύγιο των γονέων από τον σύντροφό τους με τον σύντροφο να αποκτά την επιμέλεια και τον έλεγχο τυχόν εγγονών, τη μετεγκατάσταση του εγγονιού και των οικογενειών τους, τον θάνατο του γονέα του εγγονιού που ήταν απόγονος του παππού ή της γιαγιάς και τις οικογενειακές συγκρούσεις. Καθένας από αυτούς τους λόγους είναι λογικός εάν υπήρχαν προβλήματα μεταξύ των παππούδων και των απογόνων τους ή του συντρόφου του παιδιού τους, αλλά υπάρχει και ένας άλλος λόγος που μπορεί να εκπλήσσει.
Μπορεί μια οικογένεια να είναι “πολύ κοντά”;
Σύμφωνα με τη θεωρία του συστήματος Bowen, μπορεί να υπάρχουν προβλήματα που προέρχονται από το γεγονός ότι ο παππούς και ο παππούς και το παιδί τους είναι πολύ κοντά μεγαλώνοντας και βιώνουν ένα επίπεδο συναισθηματικής συγχώνευσης (Golly, 2019). Αυτό μπορεί να αφήσει ένα ενήλικο παιδί πεινασμένο για συναισθηματική ανεξαρτησία και να έχει απόλυτη ανάγκη από μια ταυτότητα εντελώς ξεχωριστή από την οικογένεια καταγωγής του. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να είναι οι υπερβολικά στενές σχέσεις της οικογένειας καταγωγής που ωθούν το ενήλικο πλέον παιδί να επιδιώξει να κρατήσει τα δικά του παιδιά μακριά από τον παππού και τη γιαγιά του.
Η προσπάθεια να διαφοροποιηθούν από τους δικούς τους γονείς μπορεί να οδηγήσει έναν γονέα στο να νιώσει ότι η ασφαλέστερη κίνηση είναι να απομονώσει το παιδί του από κάθε προσπάθεια υπερβολικής εμπλοκής εκ μέρους των παππούδων και των γιαγιάδων. Έτσι αρχίζει η συναισθηματική αποκοπή -στην πρώτη σχέση μεταξύ των παππούδων και των γιαγιάδων και του γονέα του παιδιού.
Ενώ η αποκοπή από τους παππούδες και τις γιαγιάδες φαίνεται να λύνει το πρόβλημα της συγχώνευσης του παρελθόντος για τον γονέα, αναδεικνύει επίσης το γεγονός ότι ένα πρόβλημα υπήρχε στο πρώιμο μέρος της σχέσης τους. Τώρα, δημιουργεί ένα νέο πρόβλημα για την οικογένεια, καθώς οι παππούδες και οι γιαγιάδες στερούνται την ευκαιρία να γνωρίσουν το εγγόνι τους.
Αντιμετωπίζοντας την απώλεια
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες που βιώνουν την αποξένωση από τα εγγόνια τους μπορεί να υποφέρουν από χρόνιο και διφορούμενο πένθος. Η διφορούμενη θλίψη είναι ιδιαίτερα επώδυνη επειδή το εγγόνι τους είναι ακόμα παρόν και ζωντανό, αλλά η απουσία του εγγονιού είναι διπλά οδυνηρή εξαιτίας αυτού. Η φυσική παρουσία και η συναισθηματική απουσία είναι ένας οδυνηρός συνδυασμός.
Η προσφυγή σε διαμεσολαβητή είναι επίσης μια πιθανή λύση αν οι γονείς του εγγονιού σας είναι πρόθυμοι. Επιπλέον, αν δεν μπορείτε να το επισκεφθείτε αυτοπροσώπως, διαπραγματευτείτε τηλεφωνικές κλήσεις ή βιντεοκλήσεις με το εγγόνι σας- οι επιστολές και η παρουσία σε δημόσιες εκδηλώσεις, όπως σχολικές συναυλίες ή αθλητικές εκδηλώσεις, είναι πιθανά σημεία διαπραγμάτευσης.
Εάν η αποκοπή είναι απόρροια συναισθηματικής σύντηξης στην οικογένεια, να θυμάστε ότι όσο πιο πολύ προσπαθείτε να έρθετε κοντά, τόσο πιο πιθανό είναι να απομακρυνθείτε. Η λύση στο πρόβλημα δεν πρόκειται να είναι περισσότερη από την ίδια συμπεριφορά που δημιούργησε το πρόβλημα.
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μπορούν να βρουν σημαντική υποστήριξη μέσω της συμμετοχής σε ομάδες υποστήριξης που έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν κάποια μορφή παρηγοριάς, αποδοχής και κοινών εμπειριών στα μέλη. Με τις ομάδες υποστήριξης, οι εμπειρίες εξομαλύνονται και νιώθετε μια αίσθηση σύνδεσης με τα μέλη.
Η ατομική συμβουλευτική μπορεί να προσφέρει επίσης ένα ασφαλές μέρος για να μοιραστείτε τις εμπειρίες σας και να έχετε ένα χώρο για να σκεφτείτε ατομικά τι σημαίνει για εσάς η απώλεια, πώς μπορείτε να προσπαθήσετε να την κατανοήσετε και ίσως να ανατρέξετε στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να είχατε συμβάλει στο να είστε υπερβολικά κοντά στο παιδί σας.
Μπορεί να σας βοηθήσει να βγάλετε νόημα από αυτό που συνέβη, αλλά δεν είναι ποτέ χρήσιμο να αναλωθείτε σε αυτοκατηγορίες ή να κολλήσετε στο παρελθόν και να κάνετε ερωτήσεις του τύπου “αν ήταν”.
