Η υγιής και ισχυρή αυτοεκτίμηση είναι ζωτικής σημασίας για τα παιδιά. Η ισχυρή αυτοεκτίμηση μας ενθαρρύνει να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις, να δοκιμάσουμε νέα πράγματα και να πιστέψουμε στον εαυτό μας. Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας, ο οποίος διαμορφώνει τις συμπεριφορές και τις αποφάσεις μας.
Οι στοργικοί γονείς μπορεί μερικές φορές να πλήξουν ακούσια την αυτοεκτίμηση του παιδιού τους. Είμαστε, άλλωστε, μόνο άνθρωποι. Μερικές φορές κάνουμε λάθη όταν πρόκειται για το τι να πούμε και πώς να συμπεριφερθούμε.
Advertisment
Αυτές οι γονεϊκές λανθασμένες επικοινωνίες συχνά οδηγούνται από γονεϊκές λανθασμένες εκτιμήσεις. Μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την αυτοεκτίμηση των παιδιών μας, παρόλο που εμείς, ως γονείς, έχουμε θετικές υποκείμενες προθέσεις. Για να αποφύγουμε αυτά τα λάθη, πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε τι είναι και πώς προκαλούν αρνητικό αντίκτυπο.
Μια προειδοποιητική σημείωση
Αυτή η ανάρτηση απευθύνεται σε γονείς που επιδιώκουν να μάθουν και να αναπτυχθούν. Τούτου λεχθέντος, μερικοί άνθρωποι δεν είναι πραγματικά προορισμένοι να γίνουν γονείς. Για όποιον διαβάζει αυτή τη θέση που έχει βιώσει ή βιώνει πραγματικά τοξικούς γονείς, συμπάσχω με όλο τον πόνο που έχετε υποστεί. Σας ενθαρρύνω να εκτιμήσετε όλες τις δυνάμεις σας και να δείτε τους γονείς σας ως τραυματισμένους, περιορισμένους ανθρώπους. Ενώ εκτιμώ την πράξη της συγχώρεσης, αυτό είναι κάτι που έρχεται καλύτερα αν και όταν οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να το κάνουν.
4 τύποι γονικών συμπεριφορών που μειώνουν την αυτοεκτίμηση
1. Η σκληρή κριτική: Το να σας κριτικάρει ένας γονιός μπορεί να είναι συναισθηματικά προκλητικό, ειδικά αν γίνεται με σκληρό ή υποτιμητικό τρόπο. Σύμφωνα με την εμπειρία μου ως παιδοψυχολόγος, οι περισσότεροι επικριτικοί γονείς παλεύουν με τα άγχη τους που βγαίνουν προς τα έξω πλάγια και κατακλύζουν τα παιδιά τους. Τα επικριτικά σχόλια μπορούν να διαβρώσουν την αυτοεκτίμηση και την αίσθηση αξίας ενός παιδιού και να προκαλέσουν συναισθήματα θλίψης, θυμού ή απογοήτευσης. Αυτές οι απότομες επιπλήξεις μπορούν επίσης να οδηγήσουν τα παιδιά σε μείωση των κινήτρων και έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητές τους.
Advertisment
2. Υπερπροστασία: Η συνεχής θωράκιση ενός παιδιού από τις προκλήσεις και τα εμπόδια μπορεί να το εμποδίσει να αναπτύξει αυτοπεποίθηση και αίσθημα ικανότητας. Ενώ οι γονείς μπορεί να θέλουν να κάνουν ό,τι μπορούν για να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους δεν θα υποφέρουν στη ζωή, ειρωνικά πνίγουν τα παιδιά τους με το να είναι υπερβολικά ελεγκτικοί. Η υπερπροστασία μπορεί επίσης να περιορίσει τις ευκαιρίες ενός παιδιού να εξερευνήσει, να μάθει και να κάνει λάθη, τα οποία είναι όλα σημαντικά για την ανάπτυξη και την εξέλιξή του.
Επιπλέον, η υπερπροστασία των παιδιών μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα άγχους και ανασφάλειας, καθώς μπορεί να μην αισθάνονται έτοιμα να αντιμετωπίσουν τον κόσμο μόνα τους. Μπορεί επίσης να δημιουργήσει ένα αίσθημα εξάρτησης και έλλειψης ανεξαρτησίας, το οποίο μπορεί να είναι προβληματικό καθώς τα παιδιά μεταβαίνουν στην ενηλικίωση.
Οι γονείς πρέπει να βρίσκουν μια ισορροπία μεταξύ της προστασίας των παιδιών τους και του να τους επιτρέπουν να παίρνουν ρίσκα και να αντιμετωπίζουν προκλήσεις, ώστε να τα βοηθήσουν να εξελιχθούν σε άτομα με αυτοπεποίθηση και αυτάρκεια. Η ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας, η καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης και η διδασκαλία δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων της υπερπροστασίας.
3. Έγχυση ενοχής: Είναι άλλο πράγμα να ρωτήσετε ένα παιδί πώς θα ένιωθε αν βρισκόταν στη θέση σας ή στη θέση κάποιου άλλου σε μια δεδομένη κατάσταση. Πολύ συχνά, όμως, οι γονείς το φτάνουν στα άκρα και προσπαθούν να κάνουν τα παιδιά τους να αισθάνονται ένοχα εξαιτίας των σκέψεων, των συναισθημάτων ή των πράξεών τους. Πολλοί γονείς μου λένε ότι προσπαθούν να διδάξουν μαθήματα ζωής, αλλά η ενστάλαξη ενοχών αναιρεί την όποια σοφία έχουν να προσφέρουν. Οι γονείς που χρησιμοποιούν την ενοχή για να ελέγξουν τα παιδιά τους κινδυνεύουν να αποξενώσουν τα παιδιά τους.
4. Μιλώντας με σαρκασμό: Χρησιμοποιείτε σαρκασμό αν λέτε πράγματα που δεν εννοείτε και υπονοείτε το αντίθετο από αυτό που λέτε μέσω του τόνου της φωνής σας. Η χρήση του σαρκασμού πληγώνει τα παιδιά, επειδή μοιάζει ντροπιαστική. Οι γονείς που είναι απογοητευμένοι μπορεί να καταλήξουν να μιλούν με αυτούς τους καταστροφικούς, πληγωτικούς τρόπους. Δυστυχώς, η υποτίμηση ενός παιδιού μέσω του σαρκασμού δημιουργεί ένα εμπόδιο στην προσπάθεια αποτελεσματικής επικοινωνίας – και κάνει τα πάντα να αισθάνονται χειρότερα.
Η μειωμένη αυτοεκτίμηση μπορεί να αυξήσει την προκλητικότητα
Όπως εξηγώ στο βιβλίο “10 ημέρες για ένα λιγότερο προκλητικό παιδί”, ως αποτέλεσμα της έκθεσής τους στις γονικές συμπεριφορές που αναφέρθηκαν παραπάνω, τα παιδιά μπορεί να ξεσπάσουν αργότερα με τρόπους που είναι συναισθηματικά οδυνηροί και ενοχλητικοί. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εκρήξεις θυμού, έκφραση δυσαρέσκειας, συχνή επιχειρηματολογία και αψήφιση λογικών αιτημάτων. Πολλά παιδιά και έφηβοι μου έχουν παραδεχτεί ότι σε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές επιδίδονται αφού αισθάνονται πληγωμένοι από τους γονείς τους.
Η απόκτηση επίγνωσης των αρνητικών σας επικοινωνιών βοηθά στον έλεγχό τους
Είναι εύκολο να πείτε: “Απλώς δεν θα το ξανακάνω αυτό” και να εξακολουθείτε να πέφτετε στο μοτίβο της επανάληψης αυτών των προβληματικών συμπεριφορών. Περιστασιακά μπορεί να συμβαίνουν ολισθήματα. Όταν συμβαίνουν, αντιμετωπίστε αυτές τις αρνητικές συμπεριφορές με το παιδί σας.
Ο Κρεγκ, ένας ανύπαντρος πατέρας με τον οποίο συνεργάστηκα, μοιράστηκε μαζί μου μια πρόσφατη ανακάλυψη που είχε κάνει με τον 13χρονο γιο του, τον Τομ. Ο Κρεγκ ήταν ένας αυτοαποκαλούμενος “σκληρός κώλος στην ανάρρωση”. Είχε ένα ιστορικό φωνάζοντας στον Τομ μέσα στο σπίτι και στους ποδοσφαιρικούς αγώνες.
Ο Κρεγκ είχε σημειώσει πολύ μεγάλη πρόοδο στο να σχετίζεται με τον γιο του με πολύ λιγότερο επικριτικό τρόπο – μέχρι που ένα βράδυ, όταν ο Τομ και ο Κρεγκ ήταν σε ένα συμπόσιο για τα βραβεία ποδοσφαίρου και ο Τομ τον ειρωνεύτηκε σαρκαστικά επειδή κοίταζε προς τα κάτω όταν έπαιρνε το βραβείο του. Προπονούσα τον Κρεγκ να μην αυτομαστιγώνεται και ήταν αποφασισμένος να συνεχίσει να είναι λιγότερο ελεγκτικός και πιο ανοιχτός.
Έχοντας αυτό κατά νου, ο Κρεγκ πλησίασε τον Τομ και είπε: “Τομ, ζητώ συγγνώμη που ήμουν τόσο σαρκαστικός και επικριτικός απέναντί σου. Βλέποντάς σε εκεί πάνω, να παίρνεις αυτό το βραβείο, με έκανε να νιώθω τιμή που είμαι ο πατέρας σου”. Ο Τομ αργότερα μου είπε: “Ο μπαμπάς το καταλαβαίνει τώρα”.
Τελικές σκέψεις
Οι τρόποι που αλληλεπιδράτε με το παιδί σας παίζουν τεράστια επιρροή στη διαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσει την αυτοεκτίμηση στη ζωή του. Όσο περισσότερο επικοινωνείτε με θετικούς τρόπους και υποδεικνύετε ότι είστε υπεύθυνοι για τις αρνητικές σας συμπεριφορές, τόσο περισσότερο μπορείτε να επηρεάσετε το παιδί σας να κάνει το ίδιο -και να το υποστηρίξετε στο να έχει ισχυρή αυτοεκτίμηση. Οι γονείς πρέπει να προάγουν ένα περιβάλλον φροντίδας και υποστήριξης, παρέχοντας άνευ όρων αγάπη, ενθάρρυνση και θετική ενίσχυση για να ενισχύσουν την υγιή αυτοεκτίμηση του παιδιού τους.
| Jeffrey Bernstein Ph.D.
Πηγές
- Aremu, T. A., John-Akinola, Y. O., & Desmennu, A. T. (2019). Relationship between parenting styles and adolescents’ self-esteem. International Quarterly of Community Health Education, 39, 91–99.
- Bernstein J. (2023). 10 Days to a Less Defiant Child, Hachette Go Publications, New York, NY.
- Pinquart, M., Gerke, DC. (2019). Associations of Parenting Styles with Self-Esteem in Children and Adolescents: A Meta-Analysis. J Child Fam Stud 28, 2017–2035. https://doi.org/10.1007/s10826-019-01417-5
