Κατά την επαγγελματική μου πορεία είχα την τύχη να εργαστώ με ασθενείς που βάζουν τη ζωή τους σε κίνδυνο στην καθημερινότητα της δουλειάς τους – μέλη ειδικών ομάδων της αστυνομίας (SWAT), διαπραγματευτές ομήρων, διασώστες της ακτοφυλακής. Κατά τη διάρκεια της καριέρας τους αναπτύσσουν τις σωματικές δεξιότητες και το ψυχικό σθένος να αντιμετωπίζουν ενόπλους και να ορμούν στη δίνη του τυφώνα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι από τους πιο σκληραγωγημένους ανθρώπους που έχω γνωρίσει ποτέ. Αλλά η ύπουλη φύση του μετατραυματικού στρες, είτε σχετίζεται με τη δουλειά τους είτε όχι, τους θέτει μια πρόκληση, την οποία δεν είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν.
Η επιβίωση και η υπερκέραση του τραύματος είναι δύσκολη υπόθεση, ακόμη και για ενήλικες με καριέρα βγαλμένη από το
G.I. Joe. Φανταστείτε λοιπόν πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για κάποιον που ακόμη παίζει με φιγούρες δράσης. Τα παιδιά ήδη δυσκολεύονται αρκετά να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, και η προσθήκη ενός τραυματικού γεγονότος –είτε πρόκειται για τροχαίο ατύχημα, είτε για σωματική κακοποίηση, είτε για προσβολή από θανατηφόρα ασθένεια– επιδεινώνει την κατάσταση.
Advertisment
Έχω δει πολλές φορές γονείς να αντιδρούν με ανησυχία όταν το χαλαρό, καλά προσαρμοσμένο παιδί τους αρχίζει να καταρρέει μετά από ένα τραύμα. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Γνωρίζετε ότι το παιδί σας βίωσε μια οδυνηρή εμπειρία και εξακολουθεί να την περνάει. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ξέρετε πώς να αντιδράσετε όταν η συνήθως αδιάφορη διαδρομή προς το σχολείο ξαφνικά μετατρέπεται σε δράμα ή όταν το πρόσχαρο παιδί σας θυμώνει πλέον τόσο εύκολα. Πιθανότατα δυσκολεύεστε να βλέπετε το άλλοτε ακμαίο παιδί σας να έχει «κολλήσει» επάνω σας ή να υστερεί σε ανθεκτικότητα. Πώς θα τα βγάλει πέρα στον κόσμο χωρίς τη δύναμη και την αυτοκυριαρχία που είχε κάποτε;
Όπως και με άλλες πτυχές της αντίδρασης στο τραύμα που έχουμε συζητήσει, αυτή η συναισθηματική ευαισθησία είναι ένα φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας επούλωσης. Μπορεί ακόμη και να είναι μια υγιής, προσαρμοστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της δυσφορίας. Αν το παιδί σας έχει «κολλήσει» επάνω σας, ο μόνος λόγος είναι ότι χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη.
Ένα παιδί που έχει περάσει μια τραυματική εμπειρία ζητάει απεγνωσμένα τη σύνδεση – συχνά το φωνάζει. Να θυμάστε, αν το παιδί σας στρέφεται σε εσάς όταν είναι αναστατωμένο και κλαίει, πρόκειται για μια εκπληκτική ένδειξη του δεσμού προσκόλλησής σας. Σημαίνει ότι είστε το ασφαλές καταφύγιο του παιδιού σας, αυτό στο οποίο καταφεύγει σε στιγμές δυσφορίας για να λάβει την ανακούφιση που χρειάζεται για να θεραπευτεί.
Advertisment
Το να βλέπετε το παιδί σας φαινομενικά εκτός ελέγχου μπορεί να σας κάνει να νιώθετε άβολα, αλλά είναι πολύ καλύτερο τα παιδιά να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους παρά να θάβουν τη δυσφορία τους. Τα παιδιά που δεν μπορούν να ζητήσουν βοήθεια ενδεχομένως να μάθουν αντ’ αυτού να αποσύρονται και να αποφεύγουν τα συναισθήματά τους, στις χειρότερες περιπτώσεις να στρέφονται στα ναρκωτικά ή στο αλκοόλ για να μουδιάσουν τα συναισθήματά τους, ή ακόμη και να αναπτύσσουν αυτοκτονική συμπεριφορά.
Συζητήστε το
Όταν βλέπω γονείς που αντιμετωπίζουν ένα παιδί το οποίο δεν μπορεί να διαχειριστεί τα συναισθήματά του, συχνά καταφεύγω σε ένα από τα αγαπημένα μου αποσπάσματα του Star Trek. Όχι, δεν είναι το «Beam me up, Scotty» ή το «Make it so». Το απόσπασμα είναι: «Πώς αισθάνεσαι;».
Η ατάκα προέρχεται από μια σκηνή στην οποία ο πανέξυπνος Σποκ τεστάρει τον εγκέφαλό του υποβάλλοντας τον εαυτό του στις πιο δύσκολες ερωτήσεις που μπορεί να του θέσει ο υπολογιστής του. Απαντάει τέλεια σε όλες τις ερωτήσεις περί επιστήμης, τεχνολογίας και φιλοσοφίας, αποδεικνύοντας την ευφυΐα του λογικού μυαλού του. Αλλά ο Σποκ είναι και μισός άνθρωπος, οπότε ο υπολογιστής τον ρωτάει πώς αισθάνεται. Εξάλλου, τίποτα δεν καταδεικνύει τη δύναμη και την υγεία ενός ανθρώπινου μυαλού όσο η ικανότητα να απαντά στην ερώτηση: «Πώς αισθάνεσαι;».
Έχουμε αναγνωρίσει ότι είναι πολύ δύσκολο για τα παιδιά –ιδιαίτερα για τα παιδιά που έχουν υποστεί τραύμα– να εκφράσουν λεκτικά τις οδυνηρές εμπειρίες τους. Ωστόσο, τα παιδιά που εκφράζουν τα συναισθήματά τους μέσω του κλάματος είναι πλησιέστερα στο να εκφραστούν λεκτικά από τα παιδιά που δεν έχουν ιδέα τι αισθάνονται. Όταν τα συναισθήματα είναι κοντά στην επιφάνεια, αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά βρίσκονται σε επαφή μαζί τους.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Είναι καλά το παιδί μου;” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Δείτε περισσότερα εδώ
