Πάνω κάτω όλοι ξέρουμε εκείνη τη φωνή μέσα στο κεφάλι μας, που λέει «ακόμη δεν είσαι αρκετός», «τι νόμιζες ότι πετυχαίνεις;», ή «μήπως τα κάνεις όλα λάθος;». Είναι σαν να έχουμε έναν προσωπικό δικαστή που αρνείται να μας αφήσει σε ηρεμία.
Και όμως, αυτή είναι η ίδια φωνή που ισχυρίζεται ότι μας προστατεύει. Μας «κρατά ασφαλείς» από αποτυχία, ντροπή ή κριτική. Τι γίνεται όμως όταν αυτή η προστασία γίνεται δεσμά; Όταν η αυτο-κριτική δεν οδηγεί στην πρόοδο, αλλά στο πάγωμα της δράσης; Αυτό είναι το μεγαλύτερο παράδοξο. Η φωνή που υποτίθεται ότι μας βοηθά, συχνά είναι αυτή που μας μπλοκάρει.
Advertisment
Μηχανισμοί: ποια είναι τα πραγματικά όπλα του εσωτερικού κριτή
Σύμφωνα με την Megan Dalla‑Camina, η εσωτερική φωνή έχει ένα σαφή σκοπό: να σε κρατά μέσα στα όρια που θεωρεί ασφαλή, έστω και αν αυτά τα όρια σε μικραίνουν. Τροφοδοτείται από φόβο, τελειομανία, και παλιά «προγραμματιστικά» μοτίβα. Αυτό που την κάνει τόσο επικίνδυνη όμως είναι ότι ντύνεται με λογική, κάνει τον «σωστό» και δεν επιτρέπει αμφιβολία.
Ένας τρόπος να το καταλάβεις είναι να προσέξεις αν συνήθως ξεκινάει με:
- «Δεν μπορείς…»
- «Δεν πρέπει…»
- «Δεν αξίζεις…»
Προσέξτε τη διατύπωση. Το «εσύ» (β πρόσωπο) έχει εμπειρικά αποδειχτεί ότι μας «χτυπά» πιο δυνατά, γιατί ο εγκέφαλος το επεξεργάζεται σαν να το λέει τρίτος — σαν να ακούς μία πολύ αυστηρή μητέρα ή έναν επικριτικό δάσκαλο.
Advertisment
Τέσσερις τρόποι να ανατρέψεις το αφήγημα
1. Εξωτερικοποίησε τη φωνή – Βγάλε τον κριτή έξω
Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν: η φωνή δεν είσαι εσύ. Είναι μια παλιά εσωτερικευμένη φωνή, μια «φωνή‑προγραμματισμός». Όταν την ακούς, πες: «Α, είναι πάλι ο εσωτερικός κριτής». Δώσε της όνομα, εικόνα, προσωποποίηση και ξαφνικά χάνει τη μαγική της εξουσία. Η Megan Dalla‑Camina λέει: “Αυτή η φωνή μέσα στο κεφάλι σου δεν είναι η αλήθεια, είναι απλώς οικεία”.
2. Ρώτα τη, ποιος σου το είπε πρώτος; – Βρες την αφετηρία
Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να ξεριζώσεις τις ρίζες – από πού ήρθε αυτή η φωνή; Κάθε «είσαι κακός», «δεν είσαι αρκετός», «δεν είσαι όμορφη» έχει ιστορία. Συνήθως ξεκινάει από σχόλια — φυσιολογικά ή υπερβολικά — που ακούσαμε μικροί. Είναι μια απλή αποδόμηση. «Ποιος είμαι εγώ που το λέω;» και «ποιος ήταν συνήθως αυτός που το έλεγε σε μένα;» . Όταν καταλάβεις την προέλευση, η φωνή φαίνεται λιγότερο «αυθεντική».
3. Fact‑check και ξαναγράψε
Κάνε πρόβες! Όταν πεις «Είμαι τεμπέλης», προσπάθησε να βρεις στοιχεία εναντίον. Χρησιμοποίησε στήλες, ερωτήσεις, αποδεικτικά. Όπως λένε οι ειδικοί:
- Τι στοιχεία έχω ότι όντως είμαι τεμπέλης;
- Πού έχω αποδείξεις ότι δεν είμαι;
- Τι πιο ουδέτερο ή θετικό μπορώ να πω αντί γι’ αυτό;
Αυτό βοηθάει να μετατραπείς από δέκτης σε νομικός του εαυτού σου.
4. Σωματοποίηση: να εντοπίσεις πού «μένει» η φωνή στο σώμα
Η somatic experiencing και άλλες σωματικές θεραπείες ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να παρατηρούν πώς εκδηλώνεται ο εσωτερικός κριτής σωματικά (σφίξιμο στο στομάχι, πόνος στους ώμους κ.ά.) ώστε να τον αποδομήσουν και ενεργειακά, όχι μόνο γνωσιακά.
Ο κύκλος της αλλαγής: από αυτο-καταστροφή σε αυτο-φροντίδα
Όταν εξωτερικοποιείς, ξερίζωνεις τη ρίζα, και αντικαθιστάς τη φωνή, ξαναποκτάς έλεγχο. Δεν είσαι πια δέσμιος μιας σκέψης που σε «κορνιζάρει». Η φωνή πλέον μοιάζει ξένη και μπορείς να τη διορθώσεις, ως ένα «εξωτερικό κείμενο» που γράφεις εσύ.
Το πλέγμα αυτό, (Αποστασιοποίηση από τη φωνή → Εντοπισμός προέλευσης → Έλεγχος με πραγματικά δεδομένα → Δημιουργία νέου αφηγήματος) είναι η βάση κάθε πρακτικής αλλαγής και λειτουργεί σαν σημείο καμπής. Ένα νέο μοτίβο σκέψης μυεί τον εγκέφαλο σε διαφορετικές νευρωνικές διαδρομές.
Πρακτικές τεχνικές
Πρόσφατες αναλύσεις σε δημοφιλή μέσα όπως το Time και ο Daily Telegraph επιβεβαιώνουν ότι η αλλαγή στον εσωτερικό διάλογο δεν είναι μόνο ζήτημα ψυχολογίας, αλλά και αποτέλεσμα νευροεπιστημονικής επανασύνδεσης.
Τεχνικές όπως:
- Ήπια αναπνοή με λόγια στοργής: Αντί για εσωτερικές προσταγές («Ηρέμησε!»), προτίμησε μια απαλή, ενσυνείδητη φράση όπως «είμαι εδώ, αναπνέω, είμαι ασφαλής».
- Ορατοποίηση του εσωτερικού διαλόγου: Κάθε φορά που εμφανίζεται μια αυτοκριτική σκέψη, σημείωσέ την ή βάλε ένα αντικείμενο (χαρτάκι, κέρμα) σε ένα βάζο. Με τον καιρό, βλέπεις με τα μάτια σου πόσο συχνά εμφανίζεται αυτή η φωνή — κι αυτό από μόνο του σε βοηθά να την αποστασιοποιήσεις.
- Ημερήσιο τελετουργικό αυτο-αναγνώρισης: Κάθε βράδυ, σημείωσε τρία μικρά πράγματα που έκανες και αξίζουν να τα δεις με θετικό βλέμμα — είτε είναι «ήπια αρκετό νερό», είτε «έστειλα μήνυμα σε κάποιον που αγαπώ». Η καθημερινή αναγνώριση δημιουργεί αντίβαρο στη φωνή του εσωτερικού κριτή.
Όλα έχουν στόχο μια αλλαγή στον τόνο, από «εσύ είσαι άχρηστος» σε «αυτό ήταν δύσκολο, αλλά εσύ προσπάθησες».
Από τον εσωτερικό κόσμο στον δημόσιο λόγο
Η εσωτερική φωνή δεν είναι τελικά και τόσο προσωπική. Η ίδια φωνή αντικατοπτρίζει μοτίβα όπως, σχολείο που στρεσάρει, κοινωνικά πρότυπα που λένε «μην αποτύχεις», ή ακόμα και media που ξεπλένουν την αυτο-κριτική με «πρέπει να είσαι τέλειος».
Η αλλαγή ξεκινά από τον καθένα. Όταν οι γονείς αλλάζουν τον τόνο και τη γλώσσα με τα παιδιά τους — από το «καλύτερα κοίτα τι κάνεις» σε «τον τελευταίο καιρό βλέπω πως προσπαθείς πολύ» — το αφήγημα μπορεί να αλλάξει και στη δημόσια κουλτούρα. Εκεί ξεκινά το πραγματικό tipping point.
Το δικό σου αφήγημα
Η φωνή μέσα στο κεφάλι σου έχει κάνει καλή δουλειά — αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει δίκιο. Δεν είναι αφέντης που πρέπει να ακούς. Είναι ένα παλιό ηχογραφημένο κομμάτι που μπορείς να επαναγράψεις με 4 εργαλεία:
- Δώσε της όνομα (Εξωτερικοποίηση)
- Βρες την προέλευσή της (Καταγραφή/Ιστορία)
- Πες της: «Δεν είσαι αλήθεια — θα σε ξαναγράψω» (Fact-check & Νέο αφήγημα)
- Εντόπισε που μένει στο σώμα σου (Ενεργειακή αποδόμηση)
Αυτό το ταξίδι δεν είναι απλό, αλλά τελικά σε οδηγεί στο να αναλάβεις την αφήγηση της ζωής σου.
Πηγές
1. Megan Dalla Camina, Your Inner Critic Isn’t the Boss of You: 3 Tools to Rewrite the Narrative, Psychology Today, Ιούνιος 2025 x.com+8qoshe.com+8psychologytoday.com+8
2. QOSHE summary: “That voice in your head isn’t the truth — it’s just familiar.” reddit.com+1qoshe.com+1
3. Time, 9 Ways to Combat Self-Criticism, Ιούνιος 2023 time.com+1dailytelegraph.com.au+1
4. Daily Telegraph, Does your self-talk need an upgrade?, Δεκέμβριος 2024 dailytelegraph.com.au
5. GQ, How to Quiet Your Inner Critic, Ιανουάριος 2025 gq.com
6. RealSimple, A Therapist’s Top 7 Strategies to Stop Negative Self Talk, Δεκέμβριος 2023 realsimple.com+1dailytelegraph.com.au+1
