Η αυτοπεποίθηση είναι η πίστη και η εμπιστοσύνη που έχει ένα άτομο για τον εαυτό του και αυτά τα χαρακτηριστικά του επιτρέπουν να έχει μία θετική και ρεαλιστική αντίληψη των ικανοτήτων του και του εαυτού του. Οι άνθρωποι με υψηλή αυτοπεποίθηση είναι αισιόδοξοι, αγαπούν και σέβονται τον εαυτό τους, εκτιμούν τις ικανότητές τους, έχουν τον έλεγχο της ζωής τους και ακόμα και αν τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα περιμένουν, αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της ζωής με στάση θετική, με αποδοχή του εαυτού τους και με ευθύνη για τις πράξεις τους.
Αντίθετα, οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση δυσκολεύονται να πάρουν πρωτοβουλίες και να αποφασίσουν μόνοι τους για τη ζωή τους, ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα. Δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, πιστεύουν πως τα επιτεύγματά τους είναι καθαρά θέμα τύχης και όχι προσωπικής προσπάθειας, μειώνουν συνεχώς τις ικανότητες τους και εστιάζουν μόνο στα αρνητικά και στις αποτυχίες τους. Τέλος, εξαρτώνται υπερβολικά από την αποδοχή και την έγκριση των γύρω τους, επειδή φοβούνται πως με ό,τι και αν καταπιαστούν δεν θα το κάνουν επιτυχώς.
Advertisment
Πως αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση;
Η αυτοπεποίθηση είναι ένα χαρακτηριστικό που αναπτύσσεται κυρίως κατά την παιδική ηλικία. Ζωτικής σημασίας για την αυτοπεποίθηση του παιδιού είναι ο ρόλος των γονέων και έπειτα των φίλων, των δασκάλων και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Η αυτοπεποίθηση του παιδιού ενισχύεται όταν οι γονείς ενθαρρύνουν τις επιλογές του, όταν το επιβραβεύουν για τις επιτυχίες του, όταν δεν το κρίνουν αρνητικά για τις αποτυχίες του αλλά τις συζητάνε μαζί του και όταν το αποδέχονται για αυτές και με αυτές. Με αυτό τον τρόπο το παιδί μαθαίνει να εμπιστεύεται το ένστικτό του, να στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις και να παίρνει τις δικές του αποφάσεις.
Επιπλέον, μαθαίνει να ρισκάρει χωρίς να φοβάται τον κίνδυνο της αποτυχίας. Ακόμα κι αν αποτύχει ή κάνει λάθη τα αντιμετωπίζει με ψυχραιμία και μαθαίνει μέσα από αυτά. Όταν οι γονείς είναι πολύ απαιτητικοί, μαλώνουν και κρίνουν έντονα το παιδί για τα λάθη και τις αποτυχίες του σε κάποιους τομείς, το παιδί μπορεί να νιώσει φόβο, ανασφάλεια, ότι είναι αδύναμο, να μην εμπιστεύεται τον εαυτό του και να αποτυγχάνει στο σχολείο και σε εξωσχολικές δραστηριότητες.
Πολλές φορές πάλι, οι γονείς μπορεί να μπερδεύονται, να χάνουν το μέτρο και να είναι υπερπροστατευτικοί με το παιδί, ενθαρρύνοντάς το περισσότερο απ’ ό,τι πρέπει, να μην το βοηθούν να αναγνωρίζει τα λάθη του και επιτρέποντάς του να συμπεριφέρεται εγωιστικά. Με αυτό τον τρόπο το παιδί μπορεί να νιώθει έντονο το βάρος της αποδοχής των γονιών του και των άλλων κι έτσι να καταπιέζεται και να χάνει την εμπιστοσύνη στις ικανότητες του -και κατ’ επέκταση στον εαυτό του. Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις το παιδί αναπτύσσει χαμηλή αυτοπεποίθηση.
Advertisment
Ποιοι παράγοντες μειώνουν την αυτοπεποίθηση;
Συχνά, η έλλειψη αυτοπεποίθησης πηγάζει από τις υπερβολικές, μη ρεαλιστικές προσδοκίες που το άτομο έχει για τον ίδιο του τον εαυτό και από την τάση του για τελειότητα σε όλους τους τομείς. Όπως αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση στην παιδική ηλικία έτσι και η έλλειψη αυτοπεποίθησης πηγάζει από αυτή. Οι παιδικές και εφηβικές εμπειρίες, η έντονη κριτική που μπορεί να ασκήθηκε σε κάποιον όσο ήταν παιδί, η λεκτική, ψυχολογική και σωματική κακοποίηση (bullying) που ίσως να υπέστη είναι οι παράγοντες που μπορεί να οδήγησαν στη διαστρέβλωση της εικόνας που έχει για τον εαυτό του και να επηρέασαν αρνητικά την αυτοπεποίθησή του.
5 τρόποι για να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας
1.Αλλάξτε τον τρόπο που σκέφτεστε και τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε όταν μιλάτε για τον εαυτό σας
Για να αυξήσετε την αυτοπεποίθησή σας είναι πολύ σημαντικό να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης που έχετε υιοθετήσει όλα αυτά τα χρόνια και ο οποίος σαμποτάρει την αυτοπεποίθησή σας. Προσπαθείστε να ελέγξετε τις αρνητικές σκέψεις που σας εμποδίζουν να καλλιεργήσετε υγιή εμπιστοσύνη στον εαυτό σας. Αν έχετε χαμηλή αυτοπεποίθηση είναι πολύ πιθανόν να μλάτε συνεχώς αρνητικά για τον εαυτό σας και η πλειοψηφία όσων λέτε για τον εαυτό σας (αν όχι το σύνολο) είναι εντελώς αναληθή ή εντελώς υπερβολικά.
Για παράδειγμα, αν κάθε πρωί που ξυπνάτε και κοιτάτε τον εαυτό σας στον καθρέφτη σκέφτεστε αν είστε αρκετά ελκυστικοί ή όχι, ότι είστε άσχημοι και χοντροί, πολύ απλά σκεφτείτε ότι μόλις κάνατε μία αρνητική σκέψη. Παρατηρήστε τις αρνητικές σκέψεις που κάνετε σχετικά με την αυτοπεποίθησή σας χωρίς να κρίνετε τον εαυτό σας. Αποφύγετε οποιαδήποτε επίθεση εναντίον του εαυτού σας σχετικά με την χαμηλή σας αυτοπεποίθηση. Αντιμετωπείστε τον εαυτό σας με αγάπη, σεβασμό και εκτίμηση, όπως ακριβώς θα αντιμετωπίζατε και ένα μικρό παιδί που θα σας έλεγε ότι είναι στεναχωρημένο και χρειάζεται τη φροντίδα σας. Πιο πιθανό είναι να του λέγατε: “Είσαι στεναχωρημένος/η! Είναι φυσιολογικό να νιώθεις έτσι. Μπορείς να κλάψεις για όση ώρα χρειάζεσαι. Είμαι εδώ για εσένα και ξέρω τι να κάνω για να σε βοηθήσω να νιώσεις καλύτερα”.
Όταν αρχίσετε να εφαρμόζετε αυτή την τακτική σε καθημερινή βάση, θα δείτε πως σταδιακά θα προοδεύετε με το να απομακρύνετε τον εαυτό σας από τις αρνητικές σκέψεις, ψυχολογικά και συαισθηματικά. Να είστε ευγενικοί μαζί του. Αυτή είναι η έναρξη για να καλλιεργήσετε τις υγιείς συνήθειες της αυτοπεποίθησης στη ζωή σας.
2.Εξειδικεύστε και ξεπεράστε την χαμηλή σας αυτοπεποίθηση
Είναι πιο ακριβές και χρήσιμο, αφού έχετε εντοπίσει το πρόβλημα σας, να είστε πιο συγκεκριμένοι με τα ιδιαίτερα στοιχεία του εαυτού σας για τα οποία αισθάνεστε έλλειψη αυτοπεποίθησης. Για παράδειγμα, αντί να γενικεύετε το πρόβλημα και να λέτε “δεν έχω καθόλου αυτοπεποίθηση” ή “έχω έλλειψη αυτοπεποίθησης” γίνετε πιο συγκεκριμένοι και εστιάστε σε κάποιο χαρακτηριστικό που σας κάνει να νιώθετε ανεπαρκείς ή να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας.
Είναι διαφορετικό να δηλώνετε ότι έχετε τελείως χαμηλή αυτοπεποίθηση από το να λέτε “έχω θέματα αυτοπεποίθησης με το βάρος μου” ή “δυσκολεύομαι να βρω σύντροφο” ή “αγχώνομαι να μιλήσω δημοσίως”. Η πρώτη διατύπωση είναι γενική και καθιστά τη χαμηλή αυτοπεποίθηση σφαιρικό ελάττωμα ολόκληρου του χαρακτήρα. Η δεύτερη αποτελεί συγκεκριμένο θέμα που έχετε. Αυτό δεν αναιρεί άλλες πτυχές του ποιοι είστε σαν άνθρωπος. Βρίσκωντας το θέμα, το πρόβλημα μπορεί ευκολότερα να διαγνωσθεί και να λυθεί.
3.Σταματήστε να συγκρίνετε συνεχώς τον εαυτό σας με τους άλλους
Ένας από τους πιο εύκολους τρόπους για να νιώθετε άσχημα με τον εαυτό σας και να μειώσετε την αυτοπεποίθησή σας είναι να κάνετε συγκρίσεις με άλλους ανθρώπους. Συνήθως μπαίνουμε στον πειρασμό να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με ανθρώπους που φαίνεται να τα έχουν καταφέρει καλύτερα από εμάς και σε προσωπικό αλλά και σε επαγγελματικό επίπεδο. Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τον εαυτό σας να επιθυμεί κάτι που έχουν οι άλλοι θυμηθείτε ότι κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, με διαφορετικές ικανότητες ο καθένας. Μην κρίνετε τον εαυτό σας άδικα καθώς η αρνητική αυτή σύγκριση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να αναπτύξετε συμπτώματα έντονου στρες, άγχους, κατάθλιψης ακόμη και να οδηγηθείτε σε αυτοκαταστροφικές επιλογές.
4.Μάθετε από το παρελθόν
Το παρελθόν σας μπορεί να σας ακολουθεί για πάντα και να έχει είτε θετικές ειτε αρνητικές επιπτώσεις, αναλόγως με το πως εσείς θα του επιτρέψετε να σας επηρεάσει. Οι εμπειρίες που έχετε βιώσει στο παρελθόν ναι μεν έχουν τελειώσει αλλά έχουν επηρεάσει κάθε διάσταση του εαυτού σας, είτε για καλό είτε για κακό. Έχουν διαμορφώσει τον χαρακτήρα σας, την προσωπικότητα σας, τις σχέσεις σας, ακόμη και το πως διαχειρίζεστε τις ζωές σας στο παρόν.
Το πιο σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσετε ότι το παρελθόν δεν έχει κανέναν έλεγχο στη ζωή σας εκτός από αυτόν που εσείς οι ίδιοι θα επιλέξετε να έχει. Σας συμβουλεύω λοιπόν, να ρίξετε μια ματιά σε όλα όσα έχετε κάνει μέχρι σήμερα. Σε όλα αυτά που κάνατε σωστά και αποτελεσματικά, αλλά και στα λάθη και τις αποτυχίες σας. Τι σας έχει διδάξει το παρελθόν; Ποια είναι αυτά τα λάθη που αποτέλεσαν τα σημεία καμπής στη ζωή σας;
Εστιάστε στα προτερήματά και στα επιτεύγματά σας για να χτίσετε την αυτοπεποίθησή σας. Θέστε νέους στόχους και απεγκλωβιστείτε από τις αρνητικές σκέψείς του παρελθόντος. Δοκιμάστε νέες εμπειρίες για να αυξήσετε την αυτοπεποίθησή σας.
5.Δημιουργήστε ένα ιερό καταφύγιο στη ζωής σας
Το τελευταίο μυστικό για να αυξήσετε την αυτοπεποίθησή σας είναι να δημιουργήσετε ένα θετικό και αισιόδοξο καταφύγιο, όπου σε καθημερινή βάση θα λαμβάνετε μηνύματα υποστήριξης και ενθάρρυνσης. Αυτό το καταφύγιο μπορεί να δημιουργηθεί με την παρέα αισιόδοξων μελών της οικογένειας, φίλων, συνεργατών, ομάδων υποστήριξης, ψυχολόγων, συμβούλων ψυχικής υγείας, και θεραπευτών.
Αναγνωρίστε και αγκαλιάστε το ποιοι είστε, αποδεχόμενοι τις αδυναμίες και τα τρωτά σας σημεία, και με την ενθάρρυνση που χρειάζεστε για να προχωρήσετε στη ζωή σας με έναν υγιή και εποικοδομητικό τρόπο.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Corey, G., 2009. Theory and practice of counselling and psychotherapy. 8th ed. USA: Thomson Brooks/Cole.
Rogers, C., 1961. On becoming a person. Boston: Houghton Mifflin.
Βίκυ Λαμπρινού, Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, BA, MA University of Nottingham
Από παιδί ακόμα το πάθος μου είναι οι άνθρωποι.Μου αρέσει να προσφέρω τη βοήθειά μου και αγαπώ τα παιδιά, τη θάλασσα, τη μουσική, τη φύση και χαίρομαι με μικροπράγματα. Λατρεύω τη ζωή και όσα αυτή σου προσφέρει. Ακόμα και μέσα από τον πόνο, την αποτυχία, τις δυσκολίεςκαι τα εμπόδια, πιστεύω ότι μαθαίνεις, γίνεσαι πιο δυνατός, ωριμάζεις , εξελίσεσαι και δημιουργείς.
- Προσχολικές δραστηριότητες για τις καλοκαιρινές διακοπές - 9 Ιουνίου 2016
- Η ομορφιά της αυτοπεποίθησης - 7 Απριλίου 2016
- Γιορτάζοντας την ημέρα της Αγάπης - 14 Φεβρουαρίου 2016
