Για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου από την πρώτη περιγραφή της σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ) το 1868, τα αίτια αυτής της απομυελινωτικής νόσου παρέμεναν αβέβαια. Τα γονίδια έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικά, γι’ αυτό και η ύπαρξη άλλων μελών της οικογένειας με σκλήρυνση κατά πλάκας συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Πρόσφατη έρευνα όμως διαπίστωσε ότι διάφοροι τύποι λοίμωξης κατά την εφηβεία σχετίζονται με τη ΣΚΠ μετά την ηλικία των 20 ετών. Η μελέτη δεν διερεύνησε αν τα άτομα που έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν γενετικούς κινδύνους για ΣΚΠ είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να έχουν χειρότερες λοιμώξεις. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί τα άτομα με ΣΚΠ έχουν επίσης περισσότερες λοιμώξεις που χρειάζονται νοσοκομειακή περίθαλψη.
Advertisment
Αν αυτή ήταν η εξήγηση, η λοίμωξη δεν θα αποτελούσε παράγοντα κινδύνου που πυροδοτεί τη σκλήρυνση κατά πλάκας, θα εντόπιζε έτσι κι αλλιώς μόνο όσους έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν σκλήρυνση κατά πλάκας. Η νέα έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open, εξετάζει αυτό το θέμα και δείχνει ότι η λοιμώδης μονοπυρήνωση (μία από τις λοιμώξεις που σχετίζονται περισσότερο με τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΚΠ) κατά την εφηβεία είναι πράγματι παράγοντας κινδύνου για μετέπειτα ΣΚΠ.
Ορισμένοι επιστήμονες έχουν προτείνει ότι λοιμώξεις όπως η λοιμώδη μονοπυρήνωση (που ονομάζεται επίσης “νόσος του φιλιού”) μπορεί να είναι χειρότερες σε άτομα που θα αναπτύξουν στη συνέχεια ΣΚΠ, επειδή το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι ήδη διαφορετικό. Αλλά μια άλλη εξήγηση – αυτή που διερεύνησε η μελέτη – είναι ότι η λοίμωξη πυροδοτεί τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Έχει επίσης υποστηριχθεί ότι οι οικογένειες με περισσότερες λοιμώξεις διαφέρουν με άλλους τρόπους από τις οικογένειες που έχουν λιγότερες λοιμώξεις. Ίσως οι διαφορές μεταξύ αυτών των οικογενειών – και όχι οι ίδιες οι λοιμώξεις – είναι αυτές που βοηθούν στην εξήγηση του κινδύνου για ΣΚΠ.
Για να επιβεβαιωθεί ότι οι λοιμώξεις αποτελούν πραγματικό παράγοντα κινδύνου για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, πυροδοτώντας τη διαδικασία, η τελευταία αυτή έρευνα συνέκρινε αδέλφια της ίδιας οικογένειας. Τα αδέλφια μοιράζονται μεγάλο μέρος της γενετικής τους σύνθεσης και έχουν παρόμοια οικογενειακή ζωή. Εάν το ένα αδελφάκι εμφανίσει τη λοίμωξη αυτή και αναπτύξει στη συνέχεια σκλήρυνση κατά πλάκας, ενώ το άλλο δεν την εμφανίσει και δεν αναπτύξει σκλήρυνση κατά πλάκας, αυτό θα έδειχνε ότι είναι η λοιμώδη μονοπυρήνωση και όχι κάποια γενετική προδιάθεση που οδήγησε στη σκλήρυνση κατά πλάκας. (Από την άλλη πλευρά, εάν μόνο ο ένας την εμφάνιζε αλλά και οι δύο αργότερα εμφάνιζαν ΣΚΠ, αυτό θα υποδήλωνε ότι ευθύνεται η γενετική προδιάθεση). Αν δούμε το ίδιο μοτίβο σε πολλές οικογένειες, μπορούμε να είμαστε πολύ πιο σίγουροι ότι αυτό είναι το θέμα.
Advertisment
Οι ερευνητές εξέτασαν τον αδενικό πυρετό σε διάφορες ηλικίες, καθώς η εφηβεία μπορεί να είναι η περίοδος κατά την οποία οι εκθέσεις είναι πιθανότερο να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΚΠ. Στη μελέτη συμμετείχαν 2,5 εκατομμύρια άτομα που ζουν στη Σουηδία. Λίγο κάτω από 6.000 είχαν διαγνωστεί με σκλήρυνση κατά πλάκας μετά την ηλικία των 20 ετών.
Διαπιστώθηκε ότι η λοιμώδης μονοπυρήνωση μεταξύ των ηλικιών 11 και 19 ετών σχετιζόταν με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΣΚΠ μετά την ηλικία των 20 ετών, σε μια ανάλυση που συνέκρινε τα αδέλφια μεταξύ τους σε κάθε οικογένεια ξεχωριστά και στη συνέχεια τα αποτελέσματα συνδυάστηκαν. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι η λοίμωξη αυτή, και σχεδόν σίγουρα κι άλλες λοιμώξεις, είναι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για τη σκλήρυνση κατά πλάκας και μπορούν να πυροδοτήσουν τη νόσο.
Η νέα μελέτη κατέστησε επίσης δυνατό να εξεταστεί με μεγαλύτερη λεπτομέρεια πότε μια λοίμωξη είναι πιθανότερο να πυροδοτήσει τη ΣΚΠ. Ο αδενικός πυρετός στην πρώιμη παιδική ηλικία αποτελούσε μικρότερο κίνδυνο για τη ΣΚΠ από ό,τι όταν εμφανιζόταν μετά την ηλικία των 11 ετών. Ο υψηλότερος κίνδυνος για ΣΚΠ παρατηρήθηκε για λοιμώξεις μεταξύ των ηλικιών 11 και 15 ετών (περίπου την εποχή της εφηβείας), με τον κίνδυνο να μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας και να εξαφανίζεται σχεδόν εντελώς μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Οι αλλαγές στον εγκέφαλο και το ανοσοποιητικό σύστημα καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν μπορεί να συμβάλλουν στην εξήγηση αυτού του γεγονότος.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας αναπτύσσεται πολύ αργά
Παρόλο που η λοιμώδης μονοπυρήνωση μπορεί να πυροδοτεί τη σκλήρυνση κατά πλάκας, συχνότερα γύρω στην εφηβεία, μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να διαγνωστεί η σκλήρυνση κατά πλάκας. Πολλοί που είχαν τη λοίμωξη μεταξύ 11 και 15 ετών δεν είχαν διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας παρά μόνο μετά την ηλικία των 30 ετών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η βλάβη στον εγκέφαλο που προκαλείται από τη σκλήρυνση κατά πλάκας αναπτύσσεται αργά έως ότου κάνει κάποιον αρκετά άρρωστο ώστε να λάβει διάγνωση σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση κατά τη διάρκεια της εφηβείας μπορεί να πυροδοτήσει τη ΣΚΠ επειδή μπορεί να εισέλθει στον εγκέφαλο. Και η βλάβη που προκαλεί στα νευρικά κύτταρα μπορεί να προκαλέσει το ανοσοποιητικό σύστημα να αρχίσει να επιτίθεται σε ένα τμήμα των νεύρων που τα μονώνει – το οποίο ονομάζεται περίβλημα μυελίνης.
Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενεργοποιείται με αυτόν τον τρόπο, η διαδικασία ονομάζεται αυτοανοσία. Μόλις ξεκινήσει, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα νεύρα του εγκεφάλου, η οποία μπορεί να επιδεινωθεί προοδευτικά με την πάροδο των ετών. Ευτυχώς, οι σύγχρονες θεραπείες γίνονται όλο και πιο αποτελεσματικές στην επιβράδυνση αυτής της διαδικασίας.
Πηγή:
theconversation.com/multiple-sclerosis-the-link-with-earlier-infection-just-got-stronger-new-study
