O Σωκράτης τασσόταν κατά της χρήσης σωματικής βίας στις διανθρώπινες σχέσεις. Την αποφυγή της βίας συνιστούσε και στην περίπτωση που κάποιος γίνεται θύμα αδικίας ή κακομεταχείρισης. Όταν αδικείται κάποιος, δεν παθαίνει κάποιο ουσιαστικό κακό. H αδικία βλάπτει κυρίως αυτόν που αδικεί, όχι τον αδικούμενο. Εννοεί στην περίπτωση αυτή ο Σωκράτης κάποια ψυχική βλάβη εκείνου που αδικεί.
Την απαίτηση για μη ανταπόδοση της αδικίας θεωρεί ο Σωκράτης στοιχείο της δικαιοσύνης. Για να είναι κανείς δίκαιος, δεν πρέπει να αδικεί ούτε στην περίπτωση που τον αδικούν. H αρχή της δικαιοσύνης ισχύει γενικά και απόλυτα: Ουδαμώς δεί άδικείν.
Advertisment
Με την πιο πάνω άποψη ο Σωκράτης ερχόταν σε αντίθεση με την αρχή της ανταπόδοσης, που ήταν κυρίαρχη στην εποχή του. Ήταν για όλους αυτονόητο και δίκαιο να ευεργετεί κανείς τους φίλους του και να τιμωρεί τους εχθρούς του με τη βοήθεια των φίλων.
Ερχόταν επίσης ο Σωκράτης σε αντίθεση με τη θεωρία για το δίκαιο του ισχυρότερου, που υποστηριζόταν από μαθητές του Γοργία, τον Πώλο και τον Καλλικλή. O Σωκράτης θεωρούσε το άδικείν χειρότερο από το αδικείσθαι και θα προτιμούσε το δεύτερο από το πρώτο. Αντίθετα, ο Καλλικλής θεωρούσε την παθητική στάση απέναντι σε αδικίες ανελεύθερη και δουλοπρεπή, ανάξια για ελεύθερο άντρα.
O Σωκράτης μάλλον αντιμετώπιζε τους επιθετικούς τύπους σαν ψυχικά άρρωστους. Θυμώνει κανείς με έναν άρρωστο; Ωστόσο ο Σωκράτης υποστηρίζει μια εντελώς παθητική ηθική. Διατυπώνει την άποψη ότι πρέπει να παραιτείται κανείς ακόμα και από την αυτοάμυνα, από την προστασία της ζωής ή της σωματικής του ακεραιότητας. O άνθρωπος δεν πρέπει να «αμύνεται» και να «αντιδρά κακώς» (Κρίτων 49D). Αντιδικία είναι και το να προκαλεί κανείς ζημιά στον αδικούντα και βιαιοπραγούντα πάνω στην προσπάθεια του να προστατευθεί, να αμυνθεί.
Advertisment
