Σύμφωνα με μια ομάδα επιστημόνων, ο εγκέφαλός μας είναι σε θέση να διακρίνει την αξιοπιστία ενός προσώπου ακόμη και όταν δεν μπορούμε να το αντιληφτούμε συνειδητά. Τα ευρήματά τους, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Journal of Neuroscience», ρίχνουν φως στον τρόπο που διαμορφώνουμε στιγμιαία γνώμη για τους άλλους ανθρώπους.
Ο Jonathan Freeman, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και κύριος συγγραφέας της μελέτης, εξηγεί: «Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι ο εγκέφαλος αντιδρά αυτόματα όσον αφορά την αξιοπιστία ενός προσώπου πριν καν αυτή γίνει συνειδητά αντιληπτή».
Advertisment
Ο Freeman, ο οποίος πραγματοποίησε τη μελέτη ως μέλος ΔΕΠ στο Κολέγιο του Ντάρτμουθ, συνεχίζει λέγοντας τα εξής: «Τα αποτελέσματα αυτά είναι σύμφωνα με αρκετές έρευνες οι οποίες αποκαλύπτουν ότι οι απόψεις που σχηματίζουμε αυθόρμητα για τους άλλους είναι σε μεγάλο βαθμό ασυνείδητες».
Ανάμεσα στους συγγραφείς της μελέτης ήταν ο Ryan Stolier, υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο Zachary Ingbretsen, ερευνητής που στο παρελθόν συνεργάστηκε με τον Freeman και βρίσκεται πλέον στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ο Eric Hehman, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.
Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στη λειτουργία της αμυγδαλής του εγκεφάλου, ένα σημείο σημαντικό για την κοινωνική και συναισθηματική συμπεριφορά των ανθρώπων. Παλαιότερες μελέτες έδειξαν ότι αυτό το σημείο έχει ενεργό ρόλο στην εκτίμηση της αξιοπιστίας των άλλων ανθρώπων. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό αν η αμυγδαλή έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει σε ένα σύνθετο κοινωνικό χαρακτηριστικό, όπως είναι η αξιοπιστία ενός προσώπου, χωρίς τη συνειδητή αντίληψη.
Advertisment
Για να εκτιμηθεί ο ρόλος του συγκεκριμένου μέρους του εγκεφάλου στην πραγματοποίηση αυτών των εκτιμήσεων, οι συντάκτες της μελέτης έκαναν πειράματα στα οποία παρακολουθούσαν τη δραστηριότητα της αμυγδαλής ενώ ταυτοχρόνως παρουσίαζαν στους συμμετέχοντες μια σειρά από εικόνες διαφόρων προσώπων.
Αυτές οι εικόνες περιελάμβαναν τόσο τυποποιημένες φωτογραφίες αγνώστων προσώπων όσο και πρόσωπα που είχαν δημιουργηθεί τεχνητά και των οποίων τα χαρακτηριστικά που υποδήλωναν αξιοπιστία μπορούσαν να παραποιηθούν, ενώ όλα τα άλλα χαρακτηριστικά του προσώπου ήταν ελεγχόμενα. Τα πρόσωπα που είχαν δημιουργηθεί τεχνητά προέρχονταν από υπολογιστή που τα είχε συνθέσει με βάση προηγούμενες έρευνες οι οποίες έδειξαν ότι χαρακτηριστικά όπως το υψηλό εσωτερικό των φρυδιών και τα προτεταμένα ζυγωματικά θεωρούνται δείγματα αξιοπιστίας ενώ το αντίθετο συμβαίνει με το χαμηλό εσωτερικό των φρυδιών και τα επίπεδα ζυγωματικά.
Πριν από την έναρξη αυτών των πειραμάτων, μια άλλη ομάδα ατόμων εξέτασε όλα τα πραγματικά πρόσωπα αλλά και όσα προέρχονταν από υπολογιστή και βαθμολόγησε το ποσοστό αξιοπιστίας ή αναξιοπιστίας που εμφάνιζαν. Όπως έδειξαν παλαιότερες μελέτες, οι συμμετέχοντες συμφώνησαν όσον αφορά το επίπεδο αξιοπιστίας του κάθε προσώπου.
Στα πειράματα, μια καινούρια ομάδα είδε τα ίδια πρόσωπα μέσα από αξονικές τομογραφίες, αλλά η έκθεσή της σε αυτές ήταν πολύ σύντομη – για λίγα μόνο χιλιοστά του δευτερολέπτου. Αυτή η γρήγορη έκθεση μαζί με μια άλλη τεχνική γνωστή ως «ενεργειακή συγκάλυψη» (backward masking) εμπόδιζε τους συμμετέχοντες από το να βλέπουν τα πρόσωπα με συνειδητό τρόπο. Η ενεργειακή συγκάλυψη είναι η παρουσίαση μιας άσχετης εικόνας συγκάλυψης η οποία ακολουθείται αμέσως μετά από μια εξαιρετικά σύντομη έκθεση σε ένα πρόσωπο. Αυτό πιστεύεται ότι εμποδίζει την ικανότητα του εγκεφάλου να επεξεργάζεται περαιτέρω το πρόσωπο και να αποκτά συνειδητή άποψη. Στο πρώτο πείραμα, οι ερευνητές εξέτασαν τη δραστηριότητα της αμυγδαλής σε σχέση με τα τρία επίπεδα αξιοπιστίας ενός προσώπου: χαμηλό, μεσαίο και υψηλό. Στο δεύτερο πείραμα, αξιολόγησαν τη δραστηριότητα της αμυγδαλής σε σχέση με το πλήρως συνεχές φάσμα αξιοπιστίας.
Με τα δύο αυτά πειράματα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι συγκεκριμένες περιοχές στο εσωτερικό της αμυγδαλής παρουσίασαν δραστηριότητα όπως η εκτίμηση του ποσοστού αναξιοπιστίας ενός πρόσωπου, κι άλλες περιοχές της συνολικής ισχύος της αναξιοπιστίας ή αξιοπιστίας ακόμα κι αν οι συμμετέχοντες δεν μπορούσαν να δουν συνειδητά κανένα πρόσωπο.
Ο Freeman παρατηρεί τα εξής: «Τα ευρήματα αυτά παρέχουν ενδείξεις ότι η ασυνείδητη επεξεργασία των κοινωνικών χαρακτηριστικών από την αμυγδαλή μπορεί να είναι πιο εκτεταμένη απ’ όσο νομίζαμε παλαιότερα. Η αμυγδαλή είναι σε θέση να κάνει εκτιμήσεις για την αξιοπιστία του προσώπου ενός ατόμου χωρίς αυτό να γίνεται συνειδητά αντιληπτό».
