Συνέντευξη του ψυχολόγου Νικολάου Βακόνδιου στο boro.gr
Τι σας λέει ο περισσότερος κόσμος που είναι μόνος; Ποια είναι η αιτία σύμφωνα με αυτόν;
Advertisment
Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι νιώθουν πολύ μοναξιά και ότι το κρύβουν από τους άλλους σίγουρα. Η άρνηση είναι μία πρόχειρη άμυνα του μυαλού μας για να αντιμετωπίσει έναν φόβο και να του μειώσει την ένταση. Αρνούμαστε ότι υπάρχει ο φόβος. Όμως έτσι δεν τον αντιμετωπίζουμε ποτέ αλλά μας ενοχλεί γιατί τον διαισθανόμαστε συνέχεια από το ασυνείδητο να υπάρχει και να μας ενοχλεί… Χαίρομαι επομένως όταν ακούω έναν άνθρωπο με θάρρος να λέει ότι φοβάται την μοναξιά. Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσεις έναν φόβο είναι να τον παραδεχθείς ότι υπάρχει.
Ας σκεφτούμε όμως τί περιμένει η φύση από εμάς… Να συνεχίίσουμε να υπάρχουμε ως είδος, γι αυτό ζούμε σε κοινωνίες. Η ανθρώπινη επαφή προκαλεί τόσες “καλές” χημικές ουσίες να κυκλοφορήσουν στο μυαλό μας, που μόνο τυχαίο δεν θα μπορούσε να είναι. Επομένως είναι σχεδιασμένο από την φύση να χρειαζόμαστε την ανθρώπινη επαφή… Επειδή κάποιοι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται σε αυτήν, είτε από ασυνείδητες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, είτε από τον σύγχρονο τρόπο ζωής, βλέπεις κάποιες φορές να εκθειάζονται οι αρετές της μοναξιάς..
Νιώθω ότι γράφονται από ανθρώπους που νιώθουν πολλοί μόνοι και γράφουν έτσι για να πείσουν τον εαυτό τους ότι κάνουν το σωστό γιατί φοβούνται, νομίζουν λανθασμένα, ότι αυτό δεν αλλάζει. Μέσα από την δουλειά μας όμως βλέπεις συχνά έναν άνθρωπο μοναχικό να διώχνει διάφορους προσωπικούς φόβους του και να απολαμβάνει την ανθρώπινη επαφή… «να εξημερώνεται» με την καλή έννοια, μια και η μοναξια αγριεύει τον άνθρωπο
Advertisment
Ζούμε μία έντονη σύγκρουση μεταξύ ενστίκτων και τρόπου ζωής…
Το ένστικτο μας λέει ότι χρειάζεσαι κάποιον για να μην φοβάσαι τον θάνατο και την μοναξιά που συμβολίζει αυτόν… Χρειαζόμαστε τον σύντροφο, που σε ένα μικρό βαθμό, είναι και συμβολικός πατέρας ή μητέρα…
Όμως δεν έχουμε χρόνο να τον ψάξουμε, ή έστω υποκρινόμαστε στον εαυτό μας ότι δεν έχουμε χρόνο. Ή τον δίνουμε σε τεχνητά «πρέπει»
Μας βολεύει λίγο να μην βάλουμε προεραιότητα το να σταματήσουμε την μοναξιά. Το να τρέχουμε και να λέμε ότι δεν έχουμε χρόνο. Νομίζουμε ότι έτσι θα κοιμίσουμε το ασυνείδητο που μας τσιγκλάει με τις ανάγκες του. Το μόνο που καταφέρνουμε όμως είναι να μας ενοχλεί από ο ασυνείδητο η μοναξιά, να υπάρχει στο παρασκήνιο τ σκέψης μας…
Μία τέτοια άμυνα είναι και το να δημιουργούμε ένα ιδανικό, ένα πρόσωπο που θα λατρέψει τις δικές μας ατέλειες. Αυτό σημαίνει ότι διαισθανόμαστε ότι έχουμε κάποιες ατέλειες, αλλά νομίζουμε ίσως ότι δεν μπορούμε να τις αλλάξουμε. Οπότε αποφεύγουμε να τις συνειδητοποιήσουμε. Το να περιμένουμε ένα ιδανικό πρόσωπο είναι η τέλεια δικαιολογία για αναβολή να αλλάξουμε στον εαυτό μας. Περίεργο, μα δεν θα έρθει ποτέ. Ουσιαστικά εξυπηρετεί την αναβλητικότητά μας να ασχοληθούμε με το θέμα της μοναξιάς και τελικά με τον εαυτό μας. Ρίχνουμε την ευθύνη προς τα έξω και όχι σε εμάς. Ζούμε σε μια δύσκολη εποχή, όμως ένας άνθρωπος που ξέρει τον εαυτό του, μπορεί να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον του.
Θυμάμαι μία φίλη που αναγνώριζε μόνη της ότι είχε φόβο με την δέσμευση, μέσα από το οικογενειακό περιβάλλον που μεγάλωσε… Έλεγε ότι στον χρόνο της μοναξιάς της είχε την ευκαιρία να εξελιχθεί, γίνει καλύτερος άνθρωπος… μα ακόμη φοβόταν γιατί έλεγε ότι ζητούσε πολλά από τον άλλον…Όμως στην ουσία φοβόταν πολύ το αν θα ανταποκρινόταν σε ότι θα ζητούσε ένας σύντροφος από εκείνη.
Ένας σύντροφος, ακόμη και στην αρχή μιας σχέσης δεν σε κουράζει μόνο, με τις ατέλειές του…Σου δείχνει και τις δικές σου ατέλειες αν είσαι έτοιμος να τις ψάξεις και να τις συνειδητοποιήσεις προκειμένου να τις αλλάξεις… Είναι μία ευκαιρία και πολλοί άνθρωποι την φοβούνται…
Ίσως τελικά να φοβούνται την αλλαγή του ίδιου τους του εαυτού που μπορεί να χρειαστεί για μια συνύπαρξη με βάθος… Ακόμη και οι σχέσεις που τελειώνουν, μας εξελίσσουν και μας προετοιμάζουν, για μία πολύ καλύτερη σχέση στο μέλλον… Το ιδανικό φτιάχνεται λοιπόν. Άνδρες και γυναίκες , μόνοι, επιβαρυμένοι από την καθημερινότητα, προσπαθούν συνεχώς να διατηρήσουν ή να μην χάσουν την ποιότητα της ζωής τους. Είμαστε σε ένα διαρκές άγχος διεκδικώντας την ποιότητα ζωής. Πολύ συχνά ο φόβος υπάρχει σε κινδύνους που δεν απειλούν τη ζωή μας, αλλά το να πονέσουμε συναισθηματικά. Η πληγωμένη αυτοεικόνα από την απόρριψη κάποιου που επιθυμούμε ως σύντροφο στην πραγματικότητα δεν είναι κάτι δραματικό. Όταν όμως είμαστε ήδη επιβαρυμένοι, συμβολικά σημαίνει πολύ περισσότερα. Η απόρριψη του άλλου είναι απλά μια σταγόνα που μπορεί να ξεχυλήσει το ποτήρι.
Επίσης, οι απαιτήσεις μιας σχέσης μπορεί να φαντάζουν στο μυαλό μας σαν πίεση. Πολλοί άνθρωποι λένε «φοβάμαι μήπως χάσω την ασφάλεια της ηρεμίας μου, εκτός κι αν ο έρωτας μου εμφανιστεί τροπαιούχος σαν ένα όραμα αποκάλυψης». Σα να λέμε ο έρωτας θα μου χτυπήσει την πόρτα παρότι εγώ αλλάζω συνεχώς το διαμέρισμα που μένω…Φοβόμαστε να επενδύσουμε συναισθηματικά και φοβόμαστε τις απαιτήσεις του άλλου γιατί μπορεί να μας επιβαρύνουν συναισθηματικά. Θα έχουμε να ικανοποιήσουμε και κάποιον άλλον εκτός από τον εαυτό μας. Όμως το να θυσιάζεις κάποια δική σου επιθυμία, αυτό δεν είναι αγάπη; Μήπως μιλάμε πολύ για το τυφλό πάθος του έρωτα και όχι την αγάπη;
Είμαστε ανοιχτοί στο να ερωτευτούμε;
Το μυαλό μας μας ξεγελά πολύ εύκολα χωρίς να το καταλάβουμε. Μια καλή μου φίλη, έλεγε ότι απολαμβάνει τη μοναξιά της και ότι έχει την ελευθερία να κάνει ό,τι επιθυμεί. Είχε τόσο πολύ γεμάτο τον χρόνο της που έλεγε ότι δεν προλαβαίνει να σκεφθεί το θέμα της μοναξιάς, δεν έχει χρόνο να βγει έξω λόγω της δουλειάς της, να σχετιστεί με άλλους ανθρώπους. Κάποια στιγμή παραδέχθηκε ότι δεν έκανε ό,τι επιθυμούσε, απλά γέμιζε το χρόνο της με δουλειά για να μην σκέφτεται τη μοναξιά της. Το μυαλό μας μπορεί να μας πείσει ότι η ρουτίνα της ηρεμίας μας είναι πιο ασφαλής από το να διεκδικήσουμε το καλύτερο, το να αγαπήσουμε. Το δεύτερο έχει το ρίσκο του να μην μας ταιριάζει, να έχει ατέλειες με τις οποίες θα πρέπει να προσαρμοστούμε.
Ο έρωτας είναι θέμα πιθανοτήτων και τύχης;
Έχει σημασία να διακρίνουμε τον έρωτα από την αγάπη. Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα που μας τυφλώνει όπου δεν μπορούμε να δούμε τις ατέλειες του άλλου. Πολλές φορές οι άνθρωποι αναφέρουν στην προσωπική τους ιστορία έναν έρωτα του παρελθόντος εξιδανικευμένο. Έναν έρωτα μπροστά στον οποίο αμφισβητείται αν θα μπορούσε να προκύψει κάτι νέο και το ίδιο ωραίο στο μέλλον. Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον είναι το γιατί εξιδανικεύθηκε αυτός ο έρωτας. Συνήθως πρόκειται για έναν άνθρωπο, ο οποίος μείωνε ή αμφισβητούσε την αξία μας κι εμείς νοιώθαμε ότι θα αναγνωριστεί η αξία μας κατακτώντας τον ολοκληρωτικά.
Στο πέρασμα του χρόνου αναγνωρίζουμε τις ατέλειες του ανθρώπου αυτού και ότι δεν θα μπορούσαμε να συμβιώσουμε μαζί του. Όμως αυτό που υπερισχύει στην ανάμνηση του, είναι η ένταση του πάθους που ζήσαμε. Αυτή η εξιδανίκευση του παρελθόντος μας κάνει να συγκρίνουμε και να βλέπουμε κυρίως τις ατέλειες σε ανθρώπους από την στιγμή που τους γνωρίζουμε.
Αυτό που αλλάζει τις πιθανότητες είναι το πώς νιώθουμε με τον εαυτό μας. Όταν ένας άνθρωπος λέει ότι αγαπά την μοναξιά του, ότι έτσι είναι ελεύθερος να κάνει ότι θέλει, διώχνει με αυτή την άρνηση τον φόβο του να μη μείνει μόνος, από το συνειδητό του μυαλό μόνο βέβαια…Οπότε δεν δίνει συχνές ευκαιρίες να γνωρίσει ανθρώπους. Και αν τυχόν γνωρίσει, πιθανά να εκπέμπει μία δυσπιστία προς αυτούς. Όταν όμως σε κάποιον δείχνουμε μια κλειστή συμπεριφορά, το πιθανότερο είναι ότι θα προκαλέσουμε την ίδια συμπεριφορά.
Εάν δεν παραδεχθούμε στον εαυτό μας ότι η μοναξιά μας προκαλεί μία μέτρια δυσφορία, δεν πρόκειται να κινηθούμε να επιδιώξουμε το τέλος της μοναξιάς. Δεν θα δίνουμε έτσι πιθανότητες στην τύχη να μας βρει ο έρωτας. Η μόνη λύση είναι κατ αρχήν να αντιπαθήσουμε την αδράνεια και την ρουτίνα μιας μοναχικής καθημερινότητας. Όχι με οίκτο προς τον εαυτό μας αλλά σαν μια ήρεμη παραδοχή στον εαυτό μας.
Στην πραγματικότητα ένας άνθρωπος είναι συμβατός άς πούμε με άλλους χίλιους και είναι το σεξουαλικό μας ένστικτο το οποίο επενδύεται σε έναν άνθρωπο και μας κάνει να τον βλέπουμε τόσο ξεχωριστό. Τα συναισθήματα που νιώθουμε γι αυτόν τον άνθρωπο τα νιώθουμε γιατί έχουμε την φυσική ανάγκη να τα νιώσουμε για κάποιον. Το να τα στερούμε από τον εαυτό μας σημαίνει ότι καταπιέζουμε την φύση μας και γι αυτό η μοναξιά συνοδεύεται από μια όχι και τόσο καλή διάθεση. Η συγκίνηση του έρωτα μας κάνει να βλέπουμε τον άλλον όπως θα θέλαμε να είναι… Αυτό που μας κάνει να βλέπουμε τον άλλον όπως είναι και ίσως να αγαπήσουμε τις ατέλειές του, είναι η αφιέρωση του πολύτιμου χρόνου μας, συνειδητά, στο να έχουμε δίπλα μας έναν σύντροφο.
Πρέπει να ξέρουμε ότι ο φόβος της μοναξιάς που δεν αντιμετωπίζεται είναι χειρότερος από την απογοήτευση να υπάρξουν αποτυχημένες προσπάθειες. Τότε μπορούμε να πάρουμε το ρίσκο να πονέσουμε από ατυχείς επιλογές. Όταν καθυστερείς για να σκεφτείς, από φόβο μήπως κάνεις λάθη, αυξάνεις την πιθανότητα να κάνεις μεγαλύτερα και καθυστερημένα σκεπτόμενα λάθη..
Ο τρόπος ζωής και οι συναναστροφές μας τι ρόλο παίζουν στον έρωτα;
Ακόμη και η παρουσία ανθρώπων στον ίδιο χώρο χωρίς να μιλάνε, σε ένα σινεμά για παράδειγμα, θεωρείται ανθρώπινη επικοινωνία καθώς η παρουσία των άλλων, επηρεάζει την συμπεριφορά μας. Μπορεί να μην θέλουμε μια αίθουσα ασφυκτικά γεμάτη, όχι όμως και τελείως άδεια… Δεν είναι τυχαίο ότι σε ξένες κωμικές σειρές ακούγεται το γέλιο ενός κοινού, για να μας τονίσει το ευχάριστο μιας αστείας σκηνής.
Εμείς τι κάναμε; Δεχτήκαμε να έχουμε τεράστιες οθόνες στο σπίτι μας για να μην κουραζόμαστε να βγαίνουμε έξω. Μόνο που εκεί είμαστε παθητικοί δέκτες.
Στερούμε από τον εαυτό μας την ιεροτελεστία, όπως αναφέρει ο Σαιντ Εξυπερύ…Την διαδικασία του να περιμένεις κάθε μέρα κάτι ευχάριστο… ακόμη και το να ετοιμαστείς να πας σινεμά. Δεν μας είναι εύκολο να καταλάβουμε ότι το διάλλειμα στην ταινία έχει το νόημα του, να μιλήσουμε για αυτήν, να δούμε τον κόσμο τριγύρω μας… Υπάρχει η αντίληψη ότι οι καλοκαιρινές διακοπές αποφορτίζουν το μυαλό. Στην πραγματικότητα αυτό διαρκεί για λίγο και το «σοκ» της επαναφοράς στην πραγματικότητα είναι πιο ισχυρό αν ξεκουράζεσαι μία φορά τον χρόνο.
Το μυαλό χρειάζεται καθημερινές «διακοπές» η καθημερινότητα πρέπει να έχει κάτι που περιμένουμε, και όπου χρησιμοποιούμε όχι μόνο την αίσθηση της όρασης, αλλά και την ακοή, την όσφρηση… τότε ζούμε και αποτυπώνεται μια ωραία στιγμή ως καλή ανάμνηση
Όταν ξεσυνηθίζουμε την ανθρώπινη επαφή, δείχνει κάπως απότομο να φλερτάρουμε με κάποιον άγνωστο…
Σήμερα, εκτός από την εργασία του όπου θεωρείται όμως υποχρεωτικό, ένας άνθρωπος μπορεί να περάσει όλη του την ημέρα χωρίς να μιλήσει ουσιαστικά, χρησιμοποιώντας το χρώμα της φωνής μας, με κάποιον άγνωστο… Λέμε ότι γλυτώνουμε χρόνο μη περιμένοντας σε μία ουρά, όμως τελικά τι τον κάνουμε; Τον ξοδεύουμε σε οθόνες μπροστά… Κυνηγάμε μια ποιότητας ζωής υλική, την οποία για να διατηρήσουμε θυσιάζουμε όλον τον πολύτιμό μας χρόνο σε αυτή. Περιμένουμε τον έρωτα απλά σαν έκπληξη αν και η ανάγκη του δεν σταματάει να σιγοκαίει στο υποσυνείδητό μας.
Ας φανταστούμε το παρακάτω παράδειγμα: Ένας άνθρωπος του οποίου το εισόδημα μειώνεται, αρχίζει να δουλεύει περισσότερο χρόνο για να διατηρήσει την ποιότητα ζωής του. Αυτό έχει ως συνέπεια να μειώσει τον χρόνο που περνάει με φίλους και σε ευχάριστες δραστηριότητες μαζί τους. Αυτές όμως οι δραστηριότητες είναι απαραίτητες καθώς οδηγούν το μυαλό μας να παράγει τις χημικές ουσίες υπεύθυνες για την καλή μας συναισθηματική διάθεση. Ο έρωτας δεν είναι πλέον προτεραιότητά για τον χρόνο μας, για τον οργανισμό μας όμως είναι προτεραιότητα καθώς είναι ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό.
Είναι καλό να συνηθίζουμε την μοναξιά;
Σίγουρα θα έχει τύχει να επισκεφθείτε με την παρέα σας ένα εστιατόριο, ένα μπαρ το οποίο έτυχε να μην έχει καθόλου κόσμο και κάποιος από την παρέα σας να είπε, «είναι άδειο, πάμε κάπου αλλού»… Κάποιες φορές το λέμε, άλλες θέλουμε ησυχία… Κάτι μας λέει όμως αυτό… Χρειαζόμαστε τους άλλους, Σαν φυσική παρουσία έστω Αν δούμε σε ένα εστιατόριο πολύ κόσμο, συνήθως, νιώθουμε ασφάλεια υποθέτοντας ότι το φαγητό θα είναι καλό.
Όχι, δεν είναι καλό να συνηθίζουμε την μοναξιά… ο άνθρωπος αγριεύει, παραξενεύει, μαθαίνει να μην προσπαθεί να δέχεται τα λάθη του άλλου αλλά μόνο τα δικά του, να μιλάει μέσα από οθόνες όπου δέχεται μόνο την θετική επιβράβευση ότι αρέσουν οι φωτογραφίες του και ότι δημοσιοποιεί στο διαδίκτυο…Όμως αυτή η επιβράβευση είναι κούφια και καλλιεργεί με άσχημο τρόπο την ματαιοδοξία μας…Μειώνει επίσης την ανεκτικότητά μας στους άλλους ανθρώπους…
Υπάρχουν άνθρωποι που φοβούνται περισσότερο την μοναξιά και διεκδικούν να είναι συνεχώς σε κάποια σχέση;
Δεν υπάρχει περίπτωση να είμαστε τέλειοι γιατί οι γονείς μας αποκλείεται να ήταν τέλειοι η αλάνθαστοι… Δεν υπάρχει ο τέλειος άνθρωπος. Οδεύουμε προς την τελειότητα όταν γνωρίζουμε τις αδυναμίες και προσπαθούμε να τις βελτιώσουμε, όχι όταν αρνούμαστε ότι υπάρχουν. Κάποιοι μας φαίνονται τέλειοι κοιτώντας τους απέξω.
Το να μην μπορεί κάποιος καθόλου την μοναξιά μπορεί να σημαίνει ότι έχει ανάγκη να παίρνει αξία συνεχώς “από κάποιον άλλο άνθρωπο ” γιατί ο ίδιος δεν βλέπει αξία στον εαυτό του… Κάτι που συχνά έχει να κάνει με το πώς μας συμπεριφερόντουσαν οι γονείς μας. Είναι κάτι που μπορούμε να το αλλάξουμε, μέσα από δουλειά κατά την οποία «φέρνουμε μια τέτοια ανάμνηση» στο συνειδητό μας. Ένας τέτοιος άνθρωπος όμως μπορεί να εξελιχθεί σε έναν πιο τρυφερό και ευαισθητοποιημένο σύντροφο, μετατρέποντας το έλλειμμα του, αυτό που δεν πήρε από τους γονείς του, σε προτέρημα… Η ευαισθησία είναι δύναμη…
Κι όμως, μια σχέση θα μπορούσε να εξελίξει και αυτόν τον άνθρωπο… Ξέρετε, συχνά άνδρες δέχονται να επισκεφθούν έναν ψυχολόγο διότι η σύντροφος τους τους το ζήτησε και το κάνουν για χάρη της.. Και μέσω ακόμη μιας τέτοιας παρακίνησης, μια γυναίκα πχ εξελίσσει τον σύντροφό της. Σήμερα όμως στην εποχή του ατομισμού έχουμε το σοβαρότερο πρόβλημα της δικαιολόγηση της μοναξιάς. Η μοναξιά έχει ένα “αρνητικό πλεονέκτημα”… Επειδή δεν “χτυπάμε σε τοίχο” ώστε να πονέσουµε πολύ, δεν βλέπουμε τα δικά μας ελαττώματα… Και έτσι αποφεύγουμε ασυνείδητα να τα αλλάξουμε.
Η μοναξιά κάνει πολλούς ανθρώπους να βλέπουν τις σχέσεις ως πρόβλημα και να εστιάζουν κυρίως στα ελαττώματα των άλλων.
Εμένα με προβληματίζουν οι άνθρωποι που λένε ότι πρώτα εξελίσσουμε τον εαυτό μας μόνοι μας…και μετά κάνουμε σχέσεις… Αλήθεια πιστεύουμε ότι είμαστε αντικειμενικοί στο να δούμε τα ελαττώματά μας;
Μοιάζει σαν μια γυναίκα συγγραφέας να νιώθει μόνη στη ζωή και επειδή φοβάται να κάνει κάτι γι αυτό, να γράφει βιβλία που να παινεύουν τις αρετές τις μοναξιάς…Να εκλογικεύει και να αρνείται δηλαδή το άσχημο συναίσθημα που νιώθει από την μοναξιά.
Είναι δύσκολο να αλλάξουμε μία κατάσταση όταν αρνούμαστε τα δυσάρεστα συναισθήματα που μας δημιουργεί. Το να γυρίσουμε την πλάτη στην μοναξιά δεν είναι ο τρόπος να την διώξουμε. Μας κρατάει τον ώμο παρότι δεν την κοιτάμε στο πρόσωπο… Πρέπει να της θυμώσουμε λίγο για να την σταματήσουμε…Δεν λέω να την σκεφτόμαστε αρνητικά αλλά δυναμικά… σα να λέμε μέσα μας «Θα την αλλάξω»…
Στην καθημερινή πράξη το βλέπεις συνέχεια στους ανθρώπους… Στη μοναξιά και στον έρωτα, αρκεί απλά να διορθώσουμε τα δικά μας λάθη, για να αλλάξει αυτό που εκπέμπουμε… Τα γεγονότα, ακολουθούν μετά το ένα το άλλο, σαν ντόμινο…
- Μάρκος Αυρήλιος: «Η Ευτυχία εξαρτάται από την ποιότητα των σκέψεών μας» - 6 Μαρτίου 2020
- Οι πολλαπλές αποχρώσεις της Αυτοεκτίμησης (Τα βασικά βήματα προς την επίτευξή της) - 12 Μαρτίου 2019
- Η καλή διάθεση είναι επιλογή - 1 Ιουλίου 2017
