Γράφει η Καλυψώ Τόττη
Είναι δυο λέξεις που μας προκαλούν και μας προσκαλούν να κάνουμε συζητήσεις, καμιά φορά γιατί τυχαίνει και άλλες στιγμές γιατί έχει συμβεί ένα συγκεκριμένο γεγονός που έχει πυροδοτήσει το θέμα. Ένα συναίσθημα και μια κατάσταση που δεν τα αποδεχόμαστε εύκολα- μάλλον τα αρνούμαστε ή τα διώχνουμε μακριά ως δαίμονες. Μα αυτά επιστρέφουν δριμύτερα. Υπάρχουν κάποιοι που προσποιούνται ότι αυτά τα δυο δεν τους αφορούν, πιστεύοντας ότι έτσι θα νικήσουν τους φόβους τους. Κι όμως μας ανησυχούν όλους.
Advertisment
Η ζήλια και ο ανταγωνισμός αναδύονται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας, στην επαγγελματική, προσωπική, διαπροσωπική, ερωτική, φιλική, ακόμα και εθνικό επίπεδο. Το ερώτημα είναι: Έχουν να κάνουν με εμάς και την σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας ή αφορούν την ποιότητα μιας σχέσης με κάτι/κάποιον άλλον; Ή και τα δυο;
Η ζήλια και ο ανταγωνισμός αποτελούν μια μορφή απειλής για τον ψυχικό μας κόσμο. Αυτή η απειλή λειτουργεί σαν ένα κόκκινο λαμπάκι συναγερμού με άμεση επίδραση στο σώμα μας (στέρνο και κεφάλι) όπου η ζήλια γεννά τον ανταγωνισμό (σε αντίθεση με την ευγενή άμιλλα) και ο ανταγωνισμός τροφοδοτεί την ζήλια. Αυτό γίνεται μηχανικά και αυτόματα. Συμβαίνει όταν αισθανόμαστε αποκομμένοι από αυτά που οραματιστήκαμε, όταν οι συνθήκες δεν μας επιτρέπουν να εκφράσουμε ελεύθερα τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Και τότε η ζήλια και ο ανταγωνισμός γίνονται θηλιά που μας σφίγγει μέχρι το σημείο να μας πνίξει.
Η ζήλια, ωστόσο, μπορεί να είναι απελευθερωτική όταν προκύπτει από τον θαυμασμό. Θαυμάζω την προσωπικότητα, τις δεξιότητες, τα χαρακτηριστικά του άλλου και δεν κάνω σύνδεση με την δική μου αδυναμία. Πόσο διαφορετικό μοιάζει από την ζήλια που θολώνει τα νερά; Δηλαδή μισώ τον άλλον που τα καταφέρνει (με ή χωρίς εμένα) και ταυτόχρονα θυμώνω με τον εαυτό μου που δεν μπορώ να είμαι ο άλλος. Τα όρια στην πρώτη περίπτωση είναι διακριτά ενώ στην δεύτερη είναι συγκεχυμένα.
Advertisment
Ο ανταγωνισμός ετυμολογικά εμπεριέχει το ρήμα «αγωνίζομαι». Αγωνίζομαι για ποιόν σκοπό; Αν αυτός ο σκοπός αφορά μόνο την ανάγκη μου να ξεπεράσω κάποιον άλλον τότε μετατρέπεται σε μια ψευδαίσθηση και όχι σε έναν προορισμό που θα με κάνει πλουσιότερο σε εμπειρίες. Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε πάντα σε επίπεδο σχέσεων και όχι επίδοσης και απόδοσης. Θέλω να φτάσω κάπου επειδή ΠΡΕΠΕΙ να γίνω ή να κάνω κάτι για να είμαι κάποιος. Για ποιόν; Μάλλον υπόδουλος σε κοινωνικές προσταγές επιτυχίας και άναρχης επιβίωσης και ενός εθνικού μηνύματος «είμαστε μοναδικοί». Και πάλι εδώ αν ο ανταγωνισμός εμπεριέχει την αξία του άλλου και της επιθυμίας «αγωνίζομαι για να γίνω αυτό που θέλω ή αυτό που θαυμάζω» τότε σε αυτήν την περίπτωση βάζω τα θεμέλια της βελτίωσης μου, βλέποντας τα τρωτά και δυνατά σημεία μου.
Ο ανταγωνισμός μπορεί να είναι παραγωγικός και εποικοδομητικός και η ζήλια αντάξια του θαυμασμού όταν μπορούμε να περάσουμε από το τυφλό σημείο του εαυτού μας στην αιτία των πραγμάτων. Όταν είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και να μην είμαστε επικριτικοί μαζί του. Δεν είναι ο σκοπός να νιώσουμε καλά ή καλύτερα. Αυτό το εγχειρίδιο είναι πια ξεπερασμένο γιατί ο κόσμος αλλάζει. Μπορεί να γίνει η ζήλια και ο ανταγωνισμός μια ευκαιρία σκέψης και ενδοσκόπησης ή μας φτάνει που τα βαπτίζουμε «αρνητικά συναισθήματα» και τα θάβουμε;
Όταν ο καθένας μας μπορέσει και καταφέρει να δει πίσω από το τυφλό αυτό σημείο – σε προσωπικό και εθνικό επίπεδο – τότε θα πάψουμε να είμαστε αγνώμονες και ισχυρογνώμονες, θα μετατρέψουμε την ζήλια σε δημιουργία και τον ανταγωνισμό κοινό σχέδιο σκέψης και δράσης. Πόσο αντέχουμε λοιπόν;
- Η μόρφωση ως το αντίδοτο σε μια κοινωνική στάση αφορισμού - 22 Μαρτίου 2017
- Ταυτότητες σε έναν συν-λογικό τόπο - 3 Οκτωβρίου 2016
- Ζήλια και ανταγωνισμός: Πόσο αντέχουμε; - 2 Μαρτίου 2016
