Το σαφράν (ή αλλιώς Κρόκος), γνωστός στην Ελλάδα και ως Κρόκος Κοζάνης, έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία περισσότερων από 90 ασθενειών για πάνω από 4.000 χρόνια. Παρακάτω περιγράφονται μόλις 8 λόγοι για να χρησιμοποιείτε πιο συχνά το σαφράν.
Σύμφωνα με τη Μυθολογία, όταν οι θεοί Δίας και Ήρα έκαναν έρωτα, η γη γέμιζε με ανθισμένους Κρόκους. Παρ’ όλο που ο Κρόκος (Crocus sativus) έχει εκτιμηθεί ως πολύχρωμος προάγγελος της άνοιξης, οι μυθικές ιδιότητές του προέρχονται από τα φύλλα ή κλωστές σαφράν. Προϊστορικά σπήλαια στο Ιράκ είναι διακοσμημένα με έργα ζωγραφικής ηλικίας 50.000 ετών που φτιάχτηκαν με χρωστικές από σαφράν.
Advertisment
Ο Μέγας Αλέξανδρος έκανε ζεστά λουτρά με σαφράν προκειμένου να επουλωθούν οι πληγές από τη μάχη. Το μπαχαρικό αυτό, το 1374 έγινε αιτία ακόμη και έναν πόλεμο που διήρκεσε 14 εβδομάδες εξαιτίας μιας πειρατείας σε φορτίο βάρους 362 κιλών.
Γραπτά που χρονολογούνται από την εποχή του Ιπποκράτη αποκαλύπτουν τη χρήση του σαφράν ως μέσο θεραπείας για περισσότερες από 90 ασθένειες για πάνω από 4.000 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της επιδημίας πανώλης, η ζήτηση για το φαρμακευτικό σαφράν είχε εκτιναχθεί στα ύψη. Αυτό το εξωτικό μπαχαρικό έχει χρησιμοποιηθεί για τον βήχα, τα κρυολογήματα, τις παθήσεις του στομάχου, την αϋπνία, την αιμορραγία της μήτρας, την οστρακιά, τα προβλήματα στην καρδιά και τον μετεωρισμό. Είναι όλα αυτά απλώς ένας μύθος;
Όχι βέβαια. Σύγχρονες έρευνες υποστηρίζουν την αρχαία σοφία. Το σαφράν έχει αποδειχτεί ότι διαμορφώνει τουλάχιστον 22 βιολογικά μονοπάτια. Διαβάστε παρακάτω μερικά μόνο από τα αποδεδειγμένα θεραπευτικά οφέλη του.
Advertisment
Διαβάστε αναλυτικά τις ιδιότητες του πολύτιμου μπαχαρικού εδώ: Σαφράν ή Κρόκος: Οι ανεκτίμητες ιδιότητες του χρυσού μπαχαρικού
1. Κατάθλιψη και Κρόκος
Το σαφράν ανακουφίζει από πολλές ψυχιατρικές παθήσεις. Οι γιατροί της περσικής παραδοσιακής ιατρικής το χρησιμοποιούν για τη θεραπεία της κατάθλιψης ενώ διάφορες μελέτες επιβεβαιώνουν την πρακτική αυτή.
Σε μια διπλά τυφλή τυχαιοποιημένη μελέτη διάρκειας 6 εβδομάδων έγινε σύγκριση του σαφράν με το φάρμακο φλουοξετίνη (Prozac). Οι ερευνητές επέλεξαν τυχαία 40 ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη και τους χορήγησαν είτε 30 mg σαφράν καθημερινά είτε 20 mg Prozac. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το σαφράν ήταν εξίσου αποτελεσματικό με το Prozac στην ήπια ως μέτρια κατάθλιψη.
Σε μια άλλη διπλά τυφλή μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Progress in Neuropsychopharmacology and Biological Psychiatry» αποδείχτηκε ότι το σαφράν ήταν εξίσου αποτελεσματικό με το Prozac στη θεραπεία της κατάθλιψης. Σε αυτή δοκιμή διάρκειας 8 εβδομάδων, 40 ασθενείς λάμβαναν τυχαία 15 mg σαφράν ή 10 mg Prozac 2 φορές την ημέρα. Οι θεραπείες έδωσαν παρόμοια αποτελέσματα και οι 2 οδήγησαν σε ύφεση σε ποσοστό 25%.
Το σαφράν έχει επίσης αποδειχτεί ότι είναι εξίσου αποτελεσματικό με το φάρμακο για την κατάθλιψη ιμιπραμίνη (Trafanil) στην ήπια ως μέτρια κατάθλιψη και με λιγότερες παρενέργειες. Σε μια μετα-ανάλυση 5 τυχαιοποιημένων μελετών βρέθηκε ότι το σαφράν είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία των μειζόνων καταθλιπτικών διαταραχών σε σύγκριση με ένα εικονικό φάρμακο.
Διαβάστε επίσης:
Κατάθλιψη, το πρόβλημα τελικά δεν είναι η σεροτονίνη
2. Σεξουαλική δυσλειτουργία και σαφράν
Στην αρχαία Αίγυπτο, η Κλεοπάτρα χρησιμοποιούσε ένα τέταρτο του φλιτζανιού σαφράν στα θερμά λουτρά της πριν βρεθεί με άντρες. Λέγεται ότι πίστευε πως το σαφράν έκανε τον έρωτα πιο ευχάριστο. Ίσως να είχε δίκιο.
Μελέτες δείχνουν ότι είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας. Σε μια μελέτη, 20 ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία λάμβαναν 1 κάψουλα των 200 mg κάθε πρωί. Μετά από μόλις 10 ημέρες, η ακαμψία και η διόγκωση των γεννητικών οργάνων ήταν σημαντικά υψηλότερες ενώ οι στύσεις αυξήθηκαν σε συχνότητα και διάρκεια.
Σε μια άλλη μελέτη στην οποία συμμετείχαν 50 άντρες με διαβήτη, στη μία ομάδα χορηγήθηκε τοπική θεραπεία με σαφράν και στην άλλη ένα τοπικό εικονικό φάρμακο. Τα αποτελέσματα έδειξαν το τζελ με σαφράν βελτίωσε σημαντικά τη στυτική δυσλειτουργία και οι ερευνητές πρότειναν να θεωρηθεί ως μια θεραπευτική επιλογή για τη συγκεκριμένη πάθηση.
Το σαφράν μπορεί να μετριάσει τη σεξουαλική δυσλειτουργία που προκαλείται από το Prozac. Σε μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή κι ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη, 36 άντρες που λάμβαναν Prozac έλαβαν επίσης είτε 15 mg σαφράν είτε εικονικό φάρμακο 2 φορές την ημέρα. Μετά από 4 εβδομάδες, η ομάδα που έλαβε το σαφράν παρουσίασε σημαντικά μεγαλύτερη βελτίωση στη στυτική δυσλειτουργία και τη σεξουαλική ικανοποίηση. Το 60% της ομάδας παρουσίασε ποσοστά φυσιολογικής στυτικής λειτουργίας.
Επίσης, βελτιώνει τα σεξουαλικά προβλήματα που προκαλεί το Prozac και στις γυναίκες. Σε μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή κι ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη, 38 γυναίκες που λάμβαναν Prozac παραπονιόνταν για σεξουαλική δυσλειτουργία. Υποβλήθηκαν σε αγωγή είτε με ένα εικονικό φάρμακο είτε με 30 mg σαφράν καθημερινά. Μετά από 4 εβδομάδες, η ομάδα που λάμβανε σαφράν σημείωσε σημαντικά υψηλότερες επιδόσεις στη σεξουαλική λειτουργία, όπως τη διέγερση, τη λίπανση και τον πόνο.
3. Παγκρεατικά καρκινικά βλαστοκύτταρα και Σαφράν
Το σαφράν περιέχει ένα καροτενοειδές που ονομάζεται κροκετίνη. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Oncotarget», οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το κροκετινικό οξύ, μια καθαρή ένωση που προέρχεται από την κροκετίνη, αναστέλλει την ανάπτυξη των ανθρώπινων παγκρεατικών καρκινικών κυττάρων είτε στον δοκιμαστικό σωλήνα του εργαστηρίου είτε σε όγκους κάτω από το δέρμα των ποντικών. [I]
Το κροκετινικό οξύ μείωσε σημαντικά την ανάπτυξη του όγκου κατά 75% σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου των ποντικών που παρουσίασε άνοδο 250% στην ανάπτυξη του όγκου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ήταν τόσο αποτελεσματικό διότι στόχευσε τα παγκρεατικά καρκινικά βλαστοκύτταρα που συνήθως αντιστέκονται στις συμβατικές θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η δόση του κροκετινικού οξέος που χρειάζεται για να επιτευχθούν τα αποτελέσματα δεν ήταν καθόλου τοξική για τα φυσιολογικά ανθρώπινα κύτταρα και δήλωσαν ότι τα καροτενοειδή είναι ανεκτά σε υψηλές δόσεις. Πολυάριθμες μελέτες υποστήριξαν τη χρήση τους στη χημειοπρόληψη και τη χημειοθεραπεία.
Διαβάστε επίσης
Συνταγή για την ανάπλαση του παγκρέατος
4. Κρόκος & Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (AMD)
Μια μελέτη από την Αυστραλία και Ιταλοί ερευνητές απέδειξαν ότι το σαφράν βοηθά στην επιβράδυνση της εξέλιξης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που οφείλεται στην ηλικία (AMD) και βελτιώνει την όραση.
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή κι ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη σε άτομα με πρώιμη εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Στη μια ομάδα που συμμετείχε στη μελέτη χορηγούνταν συμπλήρωμα σαφράν των 20 mg καθημερινά. Μετά από μόλις 90 ημέρες, οι ερευνητές παρατήρησαν σημαντική βελτίωση στην ομάδα. [ii]
Στη συνέχεια, οι ερευνητές εξέτασαν μια ομάδα 29 ασθενών ηλικίας από 55 ως 85 ετών σε πρώιμο στάδιο AMD. Οι ασθενείς λάμβαναν 20 mg σαφράν κάθε μέρα ως συμπλήρωμα για περίπου 14 μήνες. [iii] Οι ερευνητές παρατήρησαν βελτίωση στις κλινικές μετρήσεις της νόσου μετά τα συμπληρώματα. Επιπλέον, όλοι οι ασθενείς ανέφεραν βελτίωση στην ποιότητα της όρασής τους. Παρατήρησαν βελτίωση στην αντίθεση και την αντίληψη των χρωμάτων, την ικανότητα ανάγνωσης και την όραση σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Όλα αυτά προστέθηκαν στη σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι το σαφράν περιέχει κροκίνη και κροκετίνη, 2 αντιοξειδωτικά παράγωγα των καροτενοειδών. Η κροκίνη προστατεύει τους φωτοϋποδοχείς από την καταστροφή που προκαλείται από το φως, ενώ η κροκετίνη αυξάνει τη διαθεσιμότητα του οξυγόνου στα κύτταρα.
5. Νόσος Αλτσχάιμερ και Κρόκος
Το σαφράν είναι ασφαλές και αποτελεσματικό στη θεραπεία της ήπιας ως μέτριας νόσου του Αλτσχάιμερ. Σε μια τυχαιοποιημένη κι ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη, 46 ασθενείς με πιθανή εμφάνιση Αλτσχάιμερ λάμβαναν είτε εικονικό φάρμακο είτε 15 mg σαφράν 2 φορές την ημέρα. Μετά από 16 εβδομάδες, η δεύτερη ομάδα παρουσίασε σημαντικά καλύτερη γνωστική λειτουργία από την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Στην πραγματικότητα, το σαφράν είναι εξίσου αποτελεσματικό με το φάρμακο δονεπεζίλη κατά της νόσου (Aricept). Σε μια πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη και διπλά τυφλή ελεγχόμενη μελέτη, 54 ασθενείς με Αλτσχάιμερ λάμβαναν είτε 30 mg σαφράν την ημέρα είτε 10 mg Aricept. Μετά από 22 εβδομάδες, η ομάδα που έλαβε σαφράν είχε τα ίδια αποτελέσματα με την ομάδα που έλαβε Aricept με λιγότερες παρενέργειες.
Διαβάστε επίσης
Οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι για την πρόληψη του Αλτσχάιμερ και της άνοιας
6. Μεταβολικό Σύνδρομο
Το σαφράν μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα του μεταβολικού συνδρόμου. Ερευνητές από τη Μέση Ανατολή μέτρησαν τις «πρωτεΐνες θερμικού σοκ» (HSP) σε 105 ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο. Τα υψηλά επίπεδα των HSP συνδέονται με μεγαλύτερη φλεγμονή και υψηλότερο κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη, παχυσαρκία και καρδιοπάθειες. Οι ασθενείς λάμβαναν είτε 100 mg την ημέρα σαφράν είτε ένα εικονικό φάρμακο. Μετά από 3 μήνες, ορισμένες HSP μειώθηκαν σημαντικά σε όσους έλαβαν σαφράν.
7. Το Σαφράν βοηθά και στην Απώλεια βάρους
Το σαφράν μπορεί να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος. Σε μια γαλλική μελέτη, οι ερευνητές δοκίμασαν να χορηγήσουν εκχύλισμα σαφράν σε 60 ελαφρώς υπέρβαρες γυναίκες. Οι γυναίκες λάμβαναν είτε εικονικό φάρμακο είτε 176,5 mg εκχυλίσματος 2 φορές την ημέρα. Μετά από ένα χρονικό διάστημα 8 εβδομάδων η θερμιδική πρόσληψη αφέθηκε χωρίς περιορισμούς. Στο τέλος της μελέτης, η ομάδα που λάμβανε το εκχύλισμα παρουσίασε σημαντικά μεγαλύτερη μείωση του σωματικού βάρους από την ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Οι γυναίκες που λάμβαναν σαφράν μείωσαν επίσης την κατανάλωση σνακ και είχαν μεγαλύτερη αίσθηση κορεσμού.
8. Πόνοι περιόδου
Σε μια διπλά τυφλή και ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη διαπιστώθηκε ότι το σαφράν ανακουφίζει από τα συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (PMS). Οι γυναίκες με PMS λάμβαναν είτε ένα εικονικό φάρμακο είτε 30 mg σαφράν κάθε μέρα για 2 μήνες. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σαφράν ήταν αποτελεσματικό στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του PMS.
Διαβάστε επίσης
Τι δείχνει η έμμηνος ρύση για την υγεία σας
Χρησιμοποιήστε σαφράν στο σπίτι
Το σαφράν είναι γνωστό ως το πιο πολύτιμο μπαχαρικό στον κόσμο. Η τιμή του κυμαίνεται από 1.000 ως 5.000 δολάρια ανά μισό κιλό. Το κόστος είναι υψηλό, διότι χρειάζονται περίπου 15.000 λουλούδια για να φτιαχτεί μόλις 1 κιλό αποξηραμένες κλωστές σαφράν, ενώ η συγκομιδή είναι επίπονη. Πρέπει να γίνει εξ ολοκλήρου με το χέρι κατά τη διάρκεια μόλις 1 εβδομάδας τον χρόνο.
Ευτυχώς, το σαφράν είναι ισχυρό και δεν χρειάζεστε μεγάλη δόση. Μια πρέζα μόνο – περίπου 20 κλωστές – είναι όσο χρειάζεστε στα περισσότερα πιάτα σας. Στην πραγματικότητα, αν χρησιμοποιείτε πάρα πολύ μεγάλη ποσότητα, ίσως σας φανεί πικρό.
Αποφύγετε το συγκεκριμένο μπαχαρικό σε μορφή σκόνης. Αντιθέτως, ψάξτε να βρείτε κλωστές ή ολόκληρα στίγματα του άνθους. Η σκόνη συχνά αραιώνεται με κακής ποιότητας ή λιγότερο ακριβά μπαχαρικά, όπως η κουρκούμη.
Μουλιάστε τις κλωστές σε ζεστό νερό ή ζωμό από κόκαλα για 5 ως 20 λεπτά. Έτσι, θα απελευθερωθούν τα έλαια και το άρωμά τους. Οι κλωστές θα συνεχίσουν να απελευθερώνουν χρώμα και γεύση για 24 ώρες. Μετά το μούλιασμα, μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε στη συνταγή σας.
Προσθέστε το σαφράν σε ριζότο ή άλλα πιάτα με ρύζι. Ταιριάζει επίσης και σε πιάτα με θαλασσινά, όπως η μπουγιαμπέσα ή η παέγια, σε μοσχαράκι βραστό ή σάλτσες ντομάτας.
Αποθηκεύστε τις κλωστές σαφράν σε ένα αεροστεγές δοχείο μακριά από το φως του ήλιου. Με αυτό τον τρόπο θα διαρκέσουν για πολλά χρόνια.
[toggle title="Πηγές"]
[i] Parthasarathy Rangarajan, Dharmalingam Subramaniam, Santanu Paul, Deep Kwatra, Kanagaraj Palaniyandi, Shamima Islam, Sitaram Harihar, Satish Ramalinagam, William Gutheil, Sandeep Putty, Rohan Pradhan, Subhash Padhye, Danny R. Welch, Shrikant Anant, Animesh Dhar. Crocetinic acid inhibits hedgehog signaling to inhibit pancreatic cancer stem cells. Oncotarget, 2015; 6 (29): 27661 DOI: 10.18632/oncotarget.4871
[ii] Age-Related Eye Disease Study Research Group, “A randomized, placebo-controlled, clinical trial of high-dose supplementation with vitamins C and E, beta carotene, and zinc for age-related macular degeneration and vision loss: AREDS report no. 8,” Archives of Ophthalmology, vol. 119, pp. 1417–1436, 2001.
[iii] Benedetto Falsini et al, “Influence of saffron supplementation on retinal flicker sensitivity in early age-related macular degeneration.” Invest Ophthalmol Vis Sci. 2010;51(12):6118-24. Epub 2010 Aug 4. PMID: 20688744
[/toggle]
