Φοβία δέσμευσης και «άγχος σχέσης»:
Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται
Άρθρο του John M. Grohol, Psy. D.
Advertisment
Για τους περισσότερους ανθρώπους, οι σχέσεις αποτελούν εύκολη υπόθεση. Κυλούν φυσικά στην ζωή τους όπως η αναπνοή ή η προετοιμασία του φαγητού. Για ορισμένους, ωστόσο, οι σχέσεις δεν είναι τόσο εύκολες. Στην πραγματικότητα, παρουσιάζουν μια τέτοια πρόκληση για το άτομο, που μπορεί να εμφανίσει άγχος σχέσης, φόβο για αυτές ή να υποφέρει από «φοβία δέσμευσης».
Τα ζητήματα δέσμευσης στις σχέσεις δεν αποτελούν κάτι καινούριο. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η κατανόησή μας για το πόσο ο φόβος δέσμευσης μπορεί να παραλύσει ορισμένα άτομα. Και αν και δεν θα βρείτε τον όρο «φοβία δέσμευσης» σε κανένα διαγνωστικό εγχειρίδιο, αποτελεί μια πολύ πραγματική εμπειρία άγχους και φόβου.
Στοιχεία σχετικά με την φοβία δέσμευσης και το άγχος σχέσης
Άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ζητήματα δέσμευσης, φοβία δέσμευσης ή άγχος σχέσης (εδώ οι όροι εναλλάσσονται), έχουν σε γενικά πλαίσια σοβαρή δυσκολία στο να μείνουν σε μια μακροχρόνια σχέση. Ενώ βιώνουν την αγάπη όπως όλοι, τα συναισθήματα μπορεί να είναι πιο έντονα και τρομακτικά απ’ ότι για τους περισσότερους ανθρώπους. Αυτά τα συναισθήματα οδηγούν σε αυξημένο άγχος, το οποίο διογκώνεται και πολλαπλασιάζεται όσο η σχέση αναπτύσσεται- και οι προσδοκίες από μια δέσμευση αυξάνονται απειλητικά (ανησυχητικά).
Advertisment
Διαβάστε: H επίδραση των πρώιμων εμπειριών στη μετέπειτα δημιουργία σχέσεων
Οι άνθρωποι με φοβία δέσμευσης προσδοκούν και επιθυμούν μια μακροχρόνια σύνδεση με ένα άλλο άτομο, αλλά το ακατανίκητο άγχος τους εμποδίζει από το να μείνουν σε οποιαδήποτε σχέση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν πιεστούν για μια δέσμευση, είναι ακόμα πιο πιθανό να αφήσουν την σχέση από το να προχωρήσουν τελικά σε αυτή. Ή πιθανώς να συμφωνήσουν αρχικά στην δέσμευση, αλλά να υποχωρήσουν μέρες ή εβδομάδες αργότερα, εξαιτίας του έντονου φόβου και άγχους.
Ορισμένα άτομα με άγχος σχέσης μπορεί να μπερδέψουν τα θετικά συναισθήματα ή τον ενθουσιασμό και την πιθανότητα σχέσης με ένα άλλο άτομο, με τα συναισθήματα του άγχους. Για παράδειγμα, τα φυσιολογικά συναισθήματα της ανυπομονησίας μπορεί να γίνουν αντιληπτά (να μεταφραστούν) από το άτομο είτε ως μια αντίδραση πανικού είτε ως γενικευμένο αρνητικό στρες. Άλλα άτομα μπορεί επίσης να δυσκολεύονται στην επίλυση συνηθισμένων συγκρούσεων που είναι μέρος των ερωτικών σχέσεων- όπως η λαχτάρα για περισσότερη οικειότητα που έρχεται σε σύγκρουση με την ανάγκη ατομικότητας και ελευθερίας.
Τα ζητήματα δέσμευσης δεν εμφανίζονται μόνο σε έναν τύπο ανθρώπου και οι συμπεριφορές μπορεί να διαφέρουν. Κάποιοι αρνούνται να μείνουν σε οποιαδήποτε σοβαρή ή μακροχρόνια σχέση για περισσότερο από μια εβδομάδα ή ένα μήνα, εξαιτίας των φόβων τους. Άλλοι πιθανώς να σχετιστούν με ένα άτομο για λίγους μήνες, αλλά όσο η σχέση μεταμορφώνεται σε κάτι πιο σοβαρό και βαθύ, οι παλιοί φόβοι τους αναδύονται ξανά, απομακρύνοντας τους από το άτομο. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες μπορεί να υποφέρουν από άγχος σχέσης και από φοβία δέσμευσης, παρότι παραδοσιακά θεωρούνταν (λανθασμένα) ως ένα ανδρικό πρόβλημα.
Τα αίτια της φοβίας δέσμευσης
Οι λόγοι της φοβίας δέσμευσης ποικίλλουν τόσο όσο και οι άνθρωποι που υποφέρουν από αυτή. Τυπικά, ωστόσο, ορισμένα άτομα με ζητήματα δέσμευσης έχουν παραπονεθεί ότι βιώνουν ανεπαρκείς ερωτικές σχέσεις, είτε άμεσα και προσωπικά είτε μέσω παρατήρησης άλλων (όπως άσχημες σχέσεις ανάμεσα σε γονείς ή διαζύγιο γονέων σε μεταγενέστερη ηλικία). Άλλες κοινές αιτίες της φοβίας δέσμευσης μπορεί να περιλαμβάνουν:
• Φόβο ότι η σχέση θα τερματιστεί χωρίς προειδοποίηση ή σημάδια
• Φόβο ότι δεν βρίσκονται στην «σωστή» σχέση
• Φόβο ότι βρίσκονται σε μια μη υγιή σχέση (που χαρακτηρίζεται από εγκατάλειψη, απιστία, κακοποίηση κλπ.)
• Ζητήματα εμπιστοσύνης λόγω ανάλογων περιπτώσεων που πληγώθηκαν στο περιβάλλον του ατόμου
• Παιδικό τραύμα ή κακοποίηση
• Ανικανοποίητες παιδικές ανάγκες ή ζητήματα εξάρτησης
• Ταραγμένες οικογενειακές σχέσεις κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης
Πώς να βοηθήσεις κάποιον με Φόβο σχέσης
Ανεξάρτητα από τις αιτίες της φοβίας δέσμευσης, το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ένα άτομο που υποφέρει από άγχος σχέσης δεν είναι καταδικασμένο να υποφέρει από αυτό σε όλη του τη ζωή. Υπάρχει βοήθεια, αλλά το άτομο χρειάζεται να θέλει να αλλάξει και να βρει τον τρόπο να ξεπεράσει τον φόβο του. Η αλλαγή δεν μπορεί να επιτελεστεί από τους άλλους.
Υπάρχουν πολλές στρατηγικές για να βοηθηθεί κάποιος, ανάλογα και με την σοβαρότητα του άγχους. Αν είναι τόσο σοβαρό που να εμποδίζει κάποιον ακόμα και από το να σκεφτεί την πιθανότητα να βγει ραντεβού, πόσο μάλλον να βρει το άτομο που ονειρεύεται, τότε ίσως είναι η στιγμή να αναζητήσει ψυχοθεραπεία. Ένας εκπαιδευμένος θεραπευτής που έχει εμπειρία στην δουλειά με άτομα που αντιμετωπίζουν ανάλογα ζητήματα μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των γνωστικών τους διαστρεβλώσεων και πώς να τις αλλάξουν.
Η συμβουλευτική μπορεί επίσης να είναι κατάλληλη για κάποιον που έχει κάνει σοβαρές σχέσεις, αλλά τις έχει τερματίσει όταν ήρθε η ώρα για το επόμενο βήμα. Ένας θεραπευτής θα βοηθήσει το άτομο να αντιληφθεί ότι δεν υπάρχει η «τέλεια» σχέση, και ότι όλες οι σχέσεις χρειάζονται προσπάθεια, φροντίδα και συνεχή προσοχή. Ένα άτομο μπορεί επίσης να μάθει κατά τη διάρκεια της θεραπείας ότι οι ανοιχτή επικοινωνία με τον σύντροφο τους θα μειώσει την πιθανότητα να υπάρξουν μελλοντικές εκπλήξεις ή ζητήματα εμπιστοσύνης.
Ο φόβος δέσμευσης μπορεί να ξεπεραστεί. Το πρώτο βήμα είναι να είσαι ανοιχτός στην αλλαγή και να θες να κάνεις τις αλλαγές στη ζωή σου και στην σκέψη σου, αλλαγές που μπορεί να σε βοηθήσουν να νιώθεις λιγότερο αγχώδης στις μελλοντικές σου σχέσεις.
