Photo: Author/Depositphotos
Η προσπάθεια άσκησης υπερβολικού ελέγχου μειώνει την αίσθηση ικανοποίησης από τη ζωή και συνδέεται με υψηλό άγχος. Ο ελεγκτικός αναλώνεται κυριολεκτικά στην προσπάθεια – νοητική και πραγματική – να επιφέρει τόσο συγκεκριμένα αποτελέσματα στη ζωή του που στην κυριολεξία φθείρεται από αυτό αλλά φθείρει και τους ανθρώπους γύρω του. Ο έλεγχος μπορεί να συζητηθεί με βάση δύο άξονες: την προσπάθεια ελέγχου των άλλων και την προσπάθεια ελέγχου των καταστάσεων.
Advertisment
Συμπληρώστε το παρακάτω ερωτηματολόγιο σύμφωνα με το πώς αισθάνεστε σε αυτή τη φάση της ζωής σας και έπειτα διαβάστε παρακάτω.
[viralQuiz id=132]
Προσωπικότητες τύπου Α και τοξικά χαρακτηριστικά
Ο ψυχολόγος καθηγητής και οι συνάδελφοί του από το Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα δημιούργησαν αυτή την κλίμακα (Way Of Life Scale) για να μάθουν περισσότερα για τον τύπο προσωπικότητας Α. Οι τύποι προσωπικότητας Α περιγράφονται ως φιλόδοξοι, ανυπόμονοι, κυκλοθυμικοί και πολλές φορές εχθρικοί. Αυτός ο τύπος προσωπικότητας έγινε γνωστός πριν από μισό αιώνα περίπου όταν ερευνητές αποκάλυψαν ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ πιο πιθανό να υποφέρουν από στεφανιαία νόσο. Μπορείτε να δείτε εάν ανήκετε στον τύπο προσωπικότητας Α ή Β εδώ.
Advertisment
Ο Wright και οι συνάδελφοί του πρόσεξαν ότι ενώ η προσωπικότητα Α αποτελείται από πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά που τη συνθέτουν, εντούτοις δεν είναι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά αρνητικά ή τοξικά όπως τα χαρακτηρίζουν οι ίδιοι. Μάλιστα, οι άνθρωποι με τύπο προσωπικότητας Α τείνουν να είναι πιο επιτυχημένοι στην επαγγελματική και ακαδημαϊκή τους καριέρα. Επιπλέον οι τύποι Α αναγνωρίζουν πιο εύκολα καταστάσεις που δεν μπορούν να κερδίσουν τις οποίες και τελικά αποφεύγουν πριν καταπιαστούν με αυτές. Έχει πολλά θετικά το να είναι κανείς τύπος Α αλλά είναι δύσκολο γι αυτούς τους ανθρώπους να διατηρήσουν τα καλά καθώς συναντούν τις τοξικές πλευρές της προσωπικότητάς τους.
Η ανάγκη για έλεγχο και η στεφανιαία νόσος
Τα περασμένα λίγα χρόνια, ερευνητές έχουν συγκεντρώσει εντυπωσιακές αποδείξεις ότι ο θυμός και η εχθρότητα είναι τα κύρια τοξικά συστατικά του τύπου Α. Ο Wright και οι συνάδελφοί του αναρωτήθηκαν εάν η υπερβολική ανάγκη για κοινωνικό έλεγχο μπορεί να αποτελούσε άλλο ένα τοξικό χαρακτηριστικό. Για να το διαπιστώσουν, ανέπτυξαν το τεστ που μόλις κάνατε παραπάνω. Η φιλοσοφία αυτού του τεστ είναι ενδιαφέρουσα. Από τις 28 ερωτήσεις που απαντήσατε, κάποιες από αυτές είναι άσχετες και δεν προσδίδουν καμία αξία στο τεστ. Αποσπούν την προσοχή του αναγνώστη ώστε να κάνουν λιγότερο προφανές το ζητούμενο.
Ο Wright βρήκε πως το ερωτηματολόγιο υποδείκνυε ξεκάθαρα τη σχέση μεταξύ των ανθρώπων με τύπο προσωπικότητας Α και της ανάγκης για έλεγχο. Αν και ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι χρειάζεται ακόμα περισσότερη έρευνα για να υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία, εντούτοις βρήκε ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για έλεγχο, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.
Ανάγκη για έλεγχο και σχέσεις
Είναι εντυπωσιακό πως πολλοί άνθρωποι περιγράφουν τον εαυτό τους ως εξαιρετικά ελεγκτικό και παραδέχονται πολλές φορές ότι αυτό το χαρακτηριστικό τους δημιουργεί πολλά προβλήματα στο γάμο και στις σχέσεις τους. Είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι που έχουν υψηλό σκορ σε αυτό το τεστ, είναι πολύ πιθανό να έχουν δυσαρεστημένους συντρόφους, Όχι μόνο επιθυμούν να παίρνουν όλες τις μεγάλες αποφάσεις, όπως για το που θα ζήσουν και πως θα πειθαρχήσουν τα παιδιά αλλά θέλουν να έχουν και τον τελευταίο λόγο σε θέματα καθημερινότητας – τι ταινία θα δουν, τι γεύμα θα φάνε, πως θα γίνει η διαχείριση των οικονομικών. Όταν εργάζονται πάνω σε μια εργασία, οι ελεγκτικοί άνθρωποι διστάζουν να αφήσουν κάποιον άλλον να ηγείται, ακόμα κι αν ο άλλος διαπιστωμένα μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα.
Το τεστ ελεγκτικότητας
Το τεστ δημοσιεύτηκε με τον τίτλο ” Exaggerated Social Control and it’s relationship to the type A behaviour pattern” στο Journal of Research in Personality 24, 238-69.
Εάν πετύχατε υψηλό σκορ στο τεστ, τότε το πιο πιθανό είναι ότι έχετε έναν σύντροφο που δυσανασχετεί με την ανάγκη σας να γίνονται όλα έτσι όπως εσείς τα θέλετε. Και αν δεν αλλάξετε κάτι, τότε σίγουρα η σχέση σας περνάει ή θα περάσει σοβαρές τρικυμίες. Παρόλο που έχουμε πολλά να μάθουμε ακόμα για αυτό το χαρακτηριστικό, οι σχέσεις με τους φίλους και τους συναδέλφους σας μπορεί επίσης να βλάπτονται. Όσοι αποκτούν υψηλό σκορ στο τεστ έχουν την διακαή ανάγκη να έχουν τα πάντα υπό έλεγχο και πολλές φορές αυτή η ιδιότητα τους κάνει λιγότερο ευαίσθητους προς τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων.
Οι άνθρωποι που επιθυμούν να ελέγχουν δεν είναι όμως ψυχροί και άκαρδοι. Απεναντίας, πολλές φορές είναι πρόθυμοι να παραχωρήσουν τα πάντα, ζεστασιά, αγάπη, φροντίδα με ένα τίμημα όμως, να έχουν πάντα αυτοί τον έλεγχο.
Εάν είστε έντονα αλεγκτικοί δεν θα είναι εύκολο για εσάς να αλλάξετε τους τρόπους σας. Ακόμα και όσοι έχουν βιώσει την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου δυσκολεύονται να αλλάξουν ριζικά την προσωπικότητά τους, ακόμα κι όταν γνωρίζουν ότι είναι μια απόφαση ζωής και θανάτου.
Πως να γίνετε λιγότερο ελεγκτικοί
Το πρώτο βήμα είναι να κατανοήσετε την έκταση της ανάγκης σας για έλεγχο και πως εκείνη επιδρά στις σχέσεις σας. Μιλήστε ανοικτά με τον σύντροφό σας και τους φίλους σας, Καλέστε τους να μοιραστούν μαζί σας τα συναισθήματά τους για τη συμπεριφορά σας. Θα πρέπει να αναμένετε ότι θα είναι διστακτικοί γιατί πιθανόν να πιστεύουν ότι θα θυμώσετε μαζί τους. Κατανοήστε ότι η κριτική που θα σας ασκήσουν θα πυροδοτήσει μέσα σας την ανάγκη να δικαιολογήσετε τις πράξεις σας. Μείνετε ήρεμοι και κάντε υπομονή μέχρι να πουν ό,τι θέλουν να πουν.
Όταν θα είστε έτοιμοι να κάνετε αλλαγές, ξεκινήστε με τα μικρά πράγματα. Αναθέστε σε άλλους ευθύνες και τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις χωρίς να παρεμβαίνετε. Ζητήστε από τους άλλους να αποφασίσουν εκείνοι που θα δειπνίσετε για ένα βράδυ. Μην ασκήσετε κριτική στις επιλογές τους. Προσπαθήστε έστω για ένα απόγευμα μόνο να μην ασκήσετε κριτική και να παραδώσετε πλήρως τον έλεγχο.
Φυσικά, να θυμάστε ότι θα υπάρχουν καταστάσεις που θα είναι αδύνατον να παραδώσετε πλήρως τον έλεγχο. Δηλαδή, μην σχεδιάσετε με τον σύντροφό σας να φυτέψετε γκαζόν στον κήπο σας εάν γνωρίζετε ότι θα σας είναι αδύνατο να μην γίνει με τον τρόπο σας.
Η αλλαγή θα είναι δύσκολη και θα χρειαστεί τεράστια προσπάθεια αυτοπειθαρχίας, αλλά η ανταμοιβή είναι σπουδαία. Όχι μόνο θα αυξήσετε τις πιθανότητές σας να ζήσετε μια μακρά και υγιή ζωή, αλλά θα ανακαλύψετε επίσης τον πλούτο των ανθρώπινων σχέσεων όταν βασίζονται στην αμοιβαιότητα και στον σεβασμό. Μην τα παρατήσετε!
