Υπάρχει ένα μωρό σε κάθε οικογένεια. Μερικές φορές είναι ένα πραγματικό μωρό, λίγων μηνών, αλλά συχνά πρόκειται για την ιδέα ενός μωρού. Τα μέλη της μπορεί να έχουν μεγαλώσει, μπορεί να είναι παιδιά, έφηβοι ή ενήλικοι. Αλλά το «μωρό» είναι ακόμα παρόν μέσα στον οικογενειακό ψυχικό κόσμο -κλαίγοντας ακόμα, όντας ανίκανο να λάβει την ευθύνη για τον εαυτό του και γίνεται αντιληπτό ως κίνδυνος ή ως χαρά. Μερικές φορές λοιπόν ένα από τα ενήλικα μέλη- όχι απαραίτητα το νεότερο- αναλαμβάνει το ρόλο του μωρού, είτε εξαγριωμένο και γκρινιάρικο είτε γλυκό και τρυφερό, με στόχο να ικανοποιήσει κάποια προσωπική ανάγκη ή επειδή αναγκάζεται να πάρει αυτό το ρόλο από κάποιον άλλο στην οικογένεια. Ακόμα και ένας γονιός παίρνει το ρόλο αβοήθητος, εκνευριστικός, πληγωμένος, με ανάγκη για φροντίδα, εφησυχασμό ή παρηγοριά.
Σε οικογένειες και οργανισμούς (οι οποίοι λειτουργούν σαν οικογένειες), είναι σαν να χρειάζεται αυτός ο ρόλος, σαν το μωρό να αναπαριστά το συλλογικό μας χάος -την αδυναμία και την ανάγκη μας- όπως επίσης και τη δυνατότητα να νοηματοδοτήσουμε αυτό το χάος. Αναθέτοντας το ρόλο σε κάποιον άλλο, «Γιατί δε μεγαλώνεις επιτέλους; Πότε θα σταματήσεις να φέρεσαι σαν μωρό;», αποφεύγουμε να αναγνωρίσουμε τις δικές μας «παιδιάστικες» τάσεις, επειδή κάποιος άλλος τις εκφράζει άθελα του για εμάς. Μπορούμε τότε να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε το να το μαλώνουμε ή να περιορίσουμε τις καταστροφικές του τάσεις.
Advertisment
Γιατί τα μωρά είναι χρήσιμα. Η ιδέα ενός μωρού μας συνδέει με το παρελθόν, με τα χρόνια όπου υπήρχε πραγματικά ένα μωρό στην οικογένειά μας ή όταν το να συμπεριφερόμαστε σαν μωρά ήταν το φυσιολογικό. Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να σκέφτονται εκείνη την εποχή νοσταλγικά ή ως μια ταραχώδης περίοδος της οποίας οι πληγές παραμένουν ανοιχτές. Το μωρό μπορεί να λειτουργεί σαν υπενθύμιση για την περίοδο που οι γονείς χώρισαν, όταν κάποιος έφυγε απ’ τη ζωή ή όταν κάτι σημαντικό ανέκυψε στις σχέσεις μεταξύ των μελών. Και τώρα η ιδέα του μωρού επανέρχεται ασυνείδητα σε μια έμμεση προσπάθεια τα μέλη να προχωρήσουν, να αντιμετωπίσουν τα παλιά, ανεπίλυτα άγχη. Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε αυτό το μωρό που ήρθε στην επιφάνεια; Πώς μπορούμε να ηρεμήσουμε την οργή του; Να το κάνουμε να χαμογελάσει; Να το κάνουμε χαρούμενο;
Οι άλλοι άνθρωποι έχουν ισχυρά αμφιλεγόμενα συναισθήματα για τα μωρά -λειτουργούν προστατευτικά απέναντί τους κάποιες φορές και περιφρονητικά τις άλλες. Νιώθουν τόσο έντονα, επειδή είναι διχασμένοι και μέσα τους για το μωρό, βλέποντας στην οικογένεια ή στο μωρό τον δικό τους πανικό, χάος, επιρρέπεια, σύγχυση και ανυπομονησία, όπως επίσης και τη δυνατότητά τους να είναι καλοί και να κάνουν καλές πράξεις.
Στις οικογένειες, στους οργανισμούς και στην πολιτική ζωή, δημιουργούμε και συντηρούμε την ιδέα ενός μωρού -μια ιδέα πολύ πιο ισχυρή από εκείνη της πραγματικής ύπαρξης του μωρού- επειδή τα μωρά εμπεριέχουν τις ελπίδες και τους φόβους μας. Όταν η επικρατούσα πολιτική κατάσταση είναι σκοτεινή, όταν ο κόσμος φαίνεται αδύνατο να καταλάβει, γεμάτος συγκρούσεις και χάος, ιστορίες για μωρά κάνουν την εμφάνισή τους στον τύπο- ένα εγκαταλελειμμένο μωρό, ένα μωρό που χρειάζεται μεταμόσχευση, ένα μωρό που πεθαίνει από καρκίνο, ένα μωρό που χάθηκε ή βρέθηκε.
Advertisment
Τα άγχη μας συνενώνονται γύρω από την ιδέα ενός μωρού. Μαζί ανησυχούμε για το πώς είναι καλύτερο να φροντίζουμε και να αγαπάμε ένα μωρό και πώς να διορθώσουμε τις δυσκολίες τους, ελπίζοντας ότι οι προσπάθειές μας θα βελτιώσουν τα πράγματα. Τα μωρά δίνουν νόημα στη ζωή μας, ακόμα και αν μας απογοητεύουν ή μας φοβίζουν.
Nick Luxmoore, σύμβουλος ψυχικής υγείας
