Το άγχος σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Η λέξη από τη φύση της πρωτοχρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει την αντοχή υλικών στην πίεση. Εφτά δεκαετίες όμως μετά η έννοια έχει επεκταθεί και περιγράφει την αντίδρασή και την προσαρμοστικότητά μας σε καταστάσεις όπως: ένα απαιτητικό αφεντικό, απώλεια κάποιου αγαπημένου, οικονομικές δυσκολίες και γενικά αλλαγές. Θα αρχίσω με τον κινέζικο ορισμό της λέξης στρες που είναι δύο χαρακτήρες: ο ένας περιγράφει τον «κίνδυνο» και ο άλλος την «ευκαιρία».
Η αλήθεια είναι ότι ο μηχανισμός στο σώμα μας που απαντά στο άγχος είναι ορμονικά ακριβώς ο ίδιος με αυτόν που είχαν οι πρωτόγονοι πρόγονοί μας. Αντιδρούν τα επινεφρίδια (δύο αδένες στο μέγεθος του μπιζελιού, πάνω από τα νεφρά μας) εκκρίνοντας αδρεναλίνη και κορτιζόλη. Αυτή είναι η σωματική βιοχημική αντίδραση που ονομάζεται: flight or fight response. Βλέπεις, για τον πρωτόγονο, το άγχος ήταν μεταφρασμένο σε αληθινό κίνδυνο, ήταν θέμα ζωής και θανάτου: τον κυνηγούσαν ως θήραμα άγριοι θηρευτές και έτσι η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη που παραγόταν τον βοηθούσε να αυξήσει την εγρήγορσή του, να τρέξει πιο γρήγορα, να παλέψει πιο δυνατά. Όταν η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη εκκριθούν στο σώμα μας: αυξάνονται οι καρδιακοί παλμοί, αυξάνεται η αρτηριακή πίεση, το αίμα από το κέντρο πηγαίνει περιφερειακά και αναστέλλονται λειτουργίες του σώματος, που δεν είναι ζωτικής σημασίας, όπως η αναπαραγωγή, η πέψη και η ανάπτυξη.
Advertisment
Στο παρακάτω βίντεο θα δείτε ακριβώς το φαινόμενο του fight – flight και πως λειτουργεί στον σύγχρονο πολιτισμό μας:
Αυτός όμως ο μηχανισμός είναι φτιαγμένος για να λειτουργεί στιγμιαία ή για κάποια ώρα μέσα στην ημέρα. Και τότε συνέβαινε ένα από τα δύο (για τον πρωτόγονο): ή τον έτρωγαν και τελείωνε ή σωνόταν, επέστρεφε στη σπηλιά του και ηρεμούσε σε ασφάλεια. Σε αυτόν τον μηχανισμό οφείλουμε εν μέρει την επιβίωσή μας ως είδος. Αυτός όμως είναι ακριβώς ο ίδιος μηχανισμός που στη σύγχρονη εποχή ευθύνεται για το 80% της συνολικής θνησιμότητας(!). Γιατί η αντίδραση είναι βιοχημικά ακριβώς η ίδια, το περιβάλλον του σύγχρονου με τον πρωτόγονο άνθρωπο είναι εντελώς διαφορετικό.
Advertisment
Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έρχεται αντιμέτωπος με τίγρεις και αρκούδες, αλλά έχει μεταφράσει ως πραγματική απειλή πράγματα όπως: ξαφνικά γεγονότα, αλλαγές, αντίληψη ότι δεν θα τα καταφέρουμε σε κάτι, καταστάσεις που θεωρούμε ότι δεν ελέγχουμε, τη ματαίωση των προσδοκιών μας, τον ανταγωνισμό, τους χρονικούς περιορισμοί, οικονομικές δυσκολίες, προβλήματα σχέσεων, «απαιτήσεις» των άλλων & του εαυτού μας, την μοναξιά και πολλά άλλα που μας… αγχώνουν.
Αποτέλεσμα είναι να έχουμε «τερματίσει» τον μηχανισμό, που αντί να λειτουργεί λίγες ώρες μέσα στην ημέρα, λειτουργεί κάθε μέρα… όλη μέρα! Αποτέλεσμα: δυσκολίες στον ύπνο -ξυπνάμε κουρασμένοι, διακοπτόμενος ύπνος-, χρόνια κόπωση, συσσώρευση του βάρους, γύρω από τον κορμό του σώματος, αύξηση του σπλαχνικού λίπους, έλλειψη ενέργειας, ανάγκη για καφέ ή διεγερτικά για αφύπνιση, λαχτάρα για αλμυρά φαγητά, φλεγμονές ή αυτοάνοσες καταστάσεις (αρθρίτιδα, κολίτιδα, αλλεργίες, άσθμα κα), δυσκολία να εκτελέστουν καθημερινές εργασίες, μειωμένη αντοχή σε καταστάσεις άγχους , μειωμένη παραγωγικότητα, μειωμένη σεξουαλικότητα, αυξημένος χρόνος που απαιτείται για ανάρρωση από ασθένεια ή τραυματισμό, ήπια κατάθλιψη, ασθενής μνήμη …και δεν συνεχίζω άλλο.
Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα και ο εγκέφαλος δεν καταλαβαίνει τη διαφορά αν η τίγρης είναι πραγματική απειλή ή είναι η δόση της εφορίας. Το μόνο σημαντικό είναι να σε προστατέψει για να επιβιώσεις εσύ (και κατά συνέπεια τα γονίδιά σου). Έτσι ενεργοποιεί τον μηχανισμό. Το πρόβλημα δεν είναι ο μηχανισμός, δεν μπορούμε να τα βάλουμε με τα γονίδια μας. Το πρόβλημα είναι ότι ξεχνάμε να τον «σβήσουμε». Αγνοώντας αυτά τα σήματα και ειδικά τα συναισθήματά μας, είναι πιθανόν να εξοικειωθούμε τόσο με το στρες και τη συνεχή πίεση που θα φαίνεται φυσιολογικό. Είναι ολόκληρη η κουλτούρα μας που απαιτεί υψηλή απόδοση. Και η λύση βρίσκεται ακριβώς εκεί. Είναι σημαντικό για όλους μας να μπορούμε να ηρεμούμε (να επιστρέφουμε στην σπηλιά μας).
Όταν γυρίζουμε από μια αγχωτική μέρα στη δουλειά και καθίσουμε στον καναπέ να δούμε ειδήσεις στην τηλεόραση, αυτό ισοδυναμεί με αυτοκτονία. Χρειάζεται να φροντίζουμε το σώμα μας, φροντίζοντας τη διατροφή μας, τον ύπνο μας, να ασκούμαστε. Χρειάζεται να φροντίσουμε το συναίσθημά μας και να ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση και με ανθρώπους που αγαπάμε και εκτιμούμε. Χρειάζεται να φροντίσουμε να αναπνέουμε, να κινούμαστε, να φροντίσουμε την προσωπική μας ανάπτυξη, να παίζουμε και να εκφραζόμαστε.
Νέες έρευνες και επιστημονικές προσεγγίσεις του ερευνητικού Ινστιτούτου HeartMath δείχνουν ότι μπορούμε να «παγώσουμε» το στρες και να πετύχουμε με απλές τεχνικές μια κατάσταση συνεκτικότητας, στην οποία η καρδιά, ο νους και τα συναισθήματα λειτουργούν συγχρονισμένα και ισορροπημένα. Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση συνεκτικότητας, αυξάνεται η ικανότητα ελέγχου του εαυτού μας. Είμαστε πιο ήρεμοι, αυξάνεται η νοητική και συναισθηματική μας ευελιξία και βελτιώνεται η νοητική απόδοση. Έχουμε πιο καθαρή σκέψη και επικοινωνούμε πιο σωστά με το περιβάλλον μας.
Είναι σημαντικό να μάθουμε τρόπους διαχείρισης του στρες ούτως ώστε να μην υποβάλλουμε το σώμα και τον ψυχισμό μας σε μια διαρκή και επίπονη δοκιμασία που αποτελεί αιτία πολλών προβλημάτων υγείας. Ας επιστρέψουμε στον κινέζικο ορισμό του άγχους: κίνδυνος αλλά και ευκαιρία… εσύ πως επιλέγεις να το δεις;
Photo: Author/Depositphotos
- Η τέλεια μέρα να ξεκινήσεις δίαιτα είναι Ποτέ | Άρθρο της διατροφολόγου Μυρτώς Μαρίας Μυλωνά - 17 Ιουνίου 2021
- Όταν κάτι είναι μπροστά μας αλλά δεν το βλέπουμε, το μόνο που χρειάζεται είναι φως! - 17 Φεβρουαρίου 2020
- Κανένας δεν επιλέγει να είναι παχύσαρκος - 1 Φεβρουαρίου 2018
