Όταν, κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, οι θεραπευόμενοι αναρωτιούνται αν οι ναρκισσιστές πρώην τους θα επιστρέψουν, μπορώ να τους διαβεβαιώσω ότι υπάρχει ένας τύπος ναρκισσιστή που σχεδόν πάντα επιστρέφει, τον οποίο συνηθίζω να ονομάζω «ανακυκλωτή».
Οι ανακυκλωτές μπορεί να είναι και άντρες και γυναίκες. Αυτό που έχουν κοινό είναι η τάση τους να ανακυκλώνουν την ίδια σειρά εραστών και συντρόφων ξανά και ξανά. Σε αντίθεση με πολλούς ναρκισσιστές, οι άνθρωποι με τέτοιο μοτίβο αγάπης τείνουν να αποφεύγουν την αντιπαράθεση και προτιμούν περισσότερο να είναι με ένα προβλέψιμο άτομο από το να προσπαθούν για μια νέα κατάκτηση. Θα τους προσδιόριζα σαν «διαδοχικούς μονογαμικούς».
Advertisment
Όταν είναι με ένα άτομο, παραμένουν πιστοί· αλλά μόλις βαρεθούν ή πληγωθούν ναρκισσιστικά, προχωρούν στο επόμενο διαθέσιμο άτομο της λίστας τους. Με τον καιρό, συγκεντρώνουν μια συλλογή μη απαιτητικών εραστών, που είναι πρόθυμοι να τους δεχτούν πίσω κάθε φορά. Αν κανένας από τους δύο δεν εγκαταλείψει, αυτό το μοτίβο μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον. Συνήθως, οι περισσότεροι εραστές συνειδητοποιούν ότι είναι μέρος μιας λίστας και έτσι είτε αποχωρούν, είτε παραμένουν στην κατάσταση για δικούς τους λόγους.
Το παράδειγμα του «Robby»
Ο Robby είχε μια ενδιαφέρουσα συλλογή γυναικών: Οι τρεις δεν είχαν ποτέ παντρευτεί, μία ήταν διαζευγμένη και η άλλη ζούσε με έναν, όπως εκείνη περιέγραφε, βαρετό, μεγαλύτερό της σύζυγο. Σε αντίθεση με τους περισσότερους ναρκισσιστές, ο Robby προτιμούσε γυναίκες κοντά στη δική του ηλικία και απολάμβανε την παρέα τους. Οι γυναίκες εκείνες ήθελαν τον Robby επειδή εκείνος τις προτιμούσε και επίσης επειδή ήταν περιπετειώδης και εξίταρε τις ζωές τους.
Εκείνος τις προτιμούσε, επειδή ήταν προβλέψιμες και δεκτικές και προτιμούσε η ζωή του να μένει ανολοκλήρωτη και αυθόρμητη. Αποφάσιζε ξαφνικά να περάσουν ένα σαββατοκύριακο στο Las Vegas, αγόραζε τα εισιτήρια αμέσως και τις τραβούσε σε περιπέτειες. Και αν βαριόταν εκείνο το μέρος, κανόνιζε να πάει αλλού. Ο Robby ανακύκλωνε μέρη με τον ίδιο τρόπο που ανακύκλωνε γυναίκες. Δεν νοιαζόταν ιδιαίτερα για το ποια γυναίκα τον συνόδευε, όσο εκείνος απολάμβανε απλά την εμπειρία.
Advertisment
Γιατί οι ανακυκλωτές προχωρούν όμως;
Αν οι ανακυκλωτές εκτιμούν την προβλεψιμότητα και προτιμούν τη μονογαμία, θα αναρωτιέστε γιατί τελικά προχωρούν και αλλάζουν σχέσεις. Η απάντηση είναι ότι ταλαιπωρούνται από τα ίδια ζητήματα, όπως και άλλα άτομα με διαταραχές ναρκισσιστικής προσωπικότητας:
1. Οι ναρκισσιστές δεν διαθέτουν «σταθερότητα αντικειμένου»
Η σταθερότητα αντικειμένου είναι ένας ψυχολογικός όρος για να περιγράψει την ικανότητα να διατηρούμε τα θετικά μας συναισθήματα για ένα άτομο, συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μας, ενώ παράλληλα νιώθουμε πληγωμένοι, δυσαρεστημένοι, θυμωμένοι από το άτομο εκείνο. Περιλαμβάνει επίσης την ικανότητα να διατηρούμε τη συναισθηματική σύνδεση με ένα άτομο, όταν δεν είναι σωματικά παρόν. Η έλλειψη σταθερότητας αντικειμένου θεωρείται ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της διαταραχής προσωπικότητας.
Καθώς οι «ανακυκλωτές» εμφανίζουν έλλειψη σταθερότητας αντικειμένου, όταν πληγώνονται ναρκισσιστικά από τον εραστή τους, χάνουν όλα τα θετικά συναισθήματα προς εκείνον. Αντί να παραμείνουν στη σχέση και να το δουλέψουν, απλά φεύγουν και προχωρούν στο επόμενο άτομο της λίστας τους. Και καθώς ο κάθε σύντροφος, με τη σειρά του, θα απογοητεύσει, συνεχίζουν τη λίστα.
2. Οι άνθρωποι είναι εναλλάξιμοι
Οι ναρκισσιστές συχνά αντιλαμβάνονται τους ανθρώπους, ακόμα και εκείνους που ισχυρίζονται ότι αγαπούν, ως εναλλάξιμους. Όπως μια θεραπευόμενή μου είχε δηλώσει : «Αν δεν μου δώσει αυτό που θέλω, μπορώ πάντα να βρω τον επόμενο που θα μπορεί». Ένας άλλος άνδρας μου είπε πολύ ειλικρινά ότι «ότι άνθρωποι είναι σαν τα burger ή τα χαρτομάντιλα για εμένα. Τους χρειάζομαι γι’ αυτό που μπορούν να κάνουν για μένα. Το περισσότερο μέρος από αυτό που οι άνθρωποι αναφέρουν ως αγάπη, είναι για μένα βολή και ευκολία».
3. Διαθέτουν χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης
Ο λόγος που οι «ανακυκλωτές» μπορούν να προχωρήσουν τόσο εύκολα είναι ότι δεν τους απασχολούν ιδιαίτερα τα συναισθήματα των άλλων ατόμων, με τα οποία εμπλέκονται. Δεν αντιλαμβάνονται τον πόνο του άλλου, παρά μόνο τον δικό τους. Αν καλοσκεφτούν μια τέτοια κατάσταση, συνήθως λένε: «Αν νοιάζονταν πραγματικά να μείνω, δεν θα το έκαναν αυτό» ή «Το άξιζαν».
4. Αν το status τους αλλάξει, μπορεί να αποφασίσουν «αναβάθμιση» των συντρόφων τους
Αφού οι άνθρωποι είναι εναλλάξιμοι για τους ναρκισσιστές και δεν διαθέτουν ενσυναίσθηση, κάποιοι μπορεί να επιλέξουν μια νέα ομάδα συντρόφων, όταν το στάτους τους αλλάξει προς το καλύτερο. Θέλουν κάποιον που να αντανακλά αυτή την αλλαγή.
Αν ένας ναρκισσιστής πρώην σύντροφος επιμένει να επιστρέφει μόνο για να ξαναφύγει αργότερα, ίσως είναι η στιγμή να αναρωτηθείτε αν θέλετε να είστε μαζί του/της υπό αυτούς τους όρους. Είναι στο χέρι σας να αποχωρήσετε από αυτό τον φαύλο κύκλο, τώρα που γνωρίζετε ότι η σειρά σας διαρκεί για όσο εκείνοι είναι απόλυτα ευχαριστημένοι μαζί σας.
Elinor Greenberg, Ph.D., ψυχοθεραπεύτρια gestalt
