Η μουσική μας ανεβάζει το ηθικό. Αποτελεί πραγματικά μια παγκόσμια γλώσσα, όπως και πνευματική. Μπορούμε να το νιώσουμε διαισθητικά, χωρίς να ξέρουμε την επιστήμη πίσω από αυτό. Βάζουμε το αγαπημένο μας κομμάτι στο κινητό μας τηλέφωνο και ένα μειδίαμα ικανοποίησης διαγράφεται στο πρόσωπό μας. Αλλά ακόμα και με την τόσο εμφανή επίδραση πάνω μας, μπορεί να μην συνειδητοποιούμε ότι η μουσική αναδιοργανώνει τον εγκέφαλό μας, όπως μια συνεδρία διαλογισμού ή ένα προσαρμογόνο βότανο.
Τα προσαμοργόνα βότανα μπορούν να αναδιοργανώσουν τα κύτταρα στον οργανισμό μας. Προσαρμόζονται στις σπουδαιότερες ανάγκες μας, είτε αυτές είναι η μείωση του στρες ή η τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Φαίνεται όμως ότι και η μουσική μπορεί να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα.
Advertisment
Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι η μουσική εφευρέθηκε για την ανθρώπινη απόλαυση κατά την Παλαιολιθική εποχή, αλλά η μουσική του Σύμπαντος, αυτό που οι Πυθαγόρειοι ονόμαζαν «μουσική των σφαιρών» είναι πιθανότατα τόσο παλιά όσο και το ίδιο το Σύμπαν. Η NASA έχει μάλιστα καταγράψει το «τραγούδι» της γης και κάθε πλανήτης λέγεται ότι έχει τη δική του μουσική δόνηση.
Ομοίως, οι αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να κατανοούν τα θεραπευτικά οφέλη της μουσικής, κάτι που ενισχύθηκε και από την επιρροή των Αιγυπτίων. Οι Κινέζοι, Θιβετιανοί, Ινδουιστές, Πέρσες, αλλά και άλλοι πολιτισμοί, όλοι γνώριζαν μουσικές κλίμακες, οι οποίες προκαλούσαν υπναγωγικές παραισθήσεις- αλλά δεν γνωρίζουμε πραγματικά από πόσο παλιά ξεκινά η χρήση της μουσικής στην ανθρώπινη ιστορία. Ακόμα και οι Νεάντερνταλ μπορούσαν να τραγουδήσουν κατά κάποιο τρόπο. Αναμφίβολα, η μουσική έχει υπάρξει ένα σημαντικό εξελικτικό εργαλείο. Αλλά πώς ακριβώς αναζωογονεί και επαναπρογραμματίζει τον εγκέφαλό σας;
Σε πρόσφατη έρευνα, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τεχνολογία fMRI (λειτουργική μαγνητική τομογραφία), για να παρακολουθήσουν τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, καθώς οι συμμετέχοντες άκουγαν το αγαπημένο τους τραγούδι.
Advertisment
Βρήκαν ότι όταν τα υποκείμενα άκουγαν τραγούδια από τα αγαπημένα τους μουσικά είδη, επεδείκνυαν ενισχυμένα επίπεδα εγκεφαλικής συνοχής. Αυτή η εγκεφαλική κατάσταση -που ονομάζεται πλήρη λειτουργική επεξεργασία- επιτρέπει βαθύτερα επίπεδα δημιουργικότητας, αίσθησης χαράς και αυξημένων γνωστικών λειτουργιών.
Η έρευνα αναφέρει ότι η μεγαλύτερη αλλαγή που εμπνέει η μουσική παρατηρήθηκε στο νευρωνικό σύστημα της κατάστασης χαλάρωσης, που σχετίζεται φυσικά με την εσωτερική γαλήνη ή «τις ενδοσκοπικές και προσαρμοστικές ψυχικές δραστηριότητες, στις οποίες οι άνθρωποι αυθόρμητα αφοσιώνονται κάθε μέρα».
Αυτή η εγκεφαλική περιοχή μας επιτρέπει να ονειρευόμαστε μέσα στη μέρα δια της φαντασίας, να χρησιμοποιούμε τη δημιουργικότητα του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου, για να επιλύουμε προβλήματα του αριστερού ημισφαιρίου και να αναπτύσσουμε περισσότερη ενσυναίσθηση και αυτογνωσία.
Μια άλλη έρευνα ισχυρίζεται ότι αυτή η εγκεφαλική περιοχή που ονομάζεται δίκτυο αυτόματης λειτουργίας (DMN- default mode network) είναι σαν «ένας διακόπτης on/off ανάμεσα σε καταστάσεις του νου που εστιάζουν στο εξωτερικό περιβάλλον και στην εσωτερική ή υποκειμενική αίσθηση εαυτού· αυτό το δίκτυο φαίνεται να περιλαμβάνει εμπειρίες περιπλάνησης του νου, όπως φαντασιώσεις για το μέλλον, την ανακάλυψη νέων πιθανοτήτων (ελπίδες) και τη συναισθηματική σημασία των φιλοδοξιών ή των ονείρων», ασχέτως των μουσικών μας προτιμήσεων, είτε ακούμε Μπετόβεν, είτε Black Sabbath, αν πρόκειται για τη μουσική που αγαπάμε, αυτή θα αναζωογονήσει με έναν ξεχωριστό τρόπο τον εγκέφαλό μας.
Επιπλέον, το αγαπημένο μας κομμάτι ή γενικά η αγαπημένη μας μουσική μας επιτρέπει να επεξεργαστούμε τις ψυχοκοινωνικές αλληλεπιδράσεις και να χρησιμοποιήσουμε την αποκλίνουσα σκέψη, την κατάσταση εκείνη του νου, κατά την οποία μπορούμε να παράγουμε μια δέσμη πιθανών λύσεων σε ένα δεδομένο πρόβλημα.
Κάτι ακόμα πιο συναρπαστικό είναι ότι η μουσική θεραπεία, δηλαδή η απλή ακρόαση ευεργετικών ηχητικών κυμάτων μπορεί να αναζωογονήσει τον εγκέφαλο, βελτιώνοντας τη μνήμη και δρώντας ως τονωτικό γι’ αυτόν , ακόμη και στα μωρά. Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η μουσική ρυθμίζει την έκκριση στεροειδών ορμονών, οι οποίες προκαλούν την επιδιόρθωση και αναγέννηση εγκεφαλικών νευρών.
Τέλος, η αγαπημένη μας μουσική επιτρέπει μεγαλύτερη νευρωνική πλαστικότητα. Η πλαστικότητα αυτή επιτρέπει στον εγκέφαλο να προσαρμόζεται εύκολα και να βελτιστοποιεί τη διαδικασία σκέψης με έναν τρόπο που να αντανακλά τις περιβαλλοντικές και συμπεριφορικές απαιτήσεις. Όσο περισσότερη πλαστικότητα διαθέτει ο εγκέφαλός μας, τόσο πιο άνετα μπορούμε να προσαρμοστούμε σε στρεσογόνους παράγοντες της καθημερινότητας.
Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο το γεγονός ότι αγαπάμε τη μουσική όσο θυμόμαστε τον εαυτό μας και ότι ακόμα και η κυτταρική μας μνήμη μας ωθεί στο να ακούμε ξανά και ξανά το αγαπημένο μας τραγούδι. Τώρα, η έρευνα πίσω από την επίδραση της μουσικής στον εγκέφαλό μας κάνει ακόμα πιο διασκεδαστικό το να ακούμε στη διαπασών και στο αυτοκίνητό μας το «One Love» του Bob Marley.
Photo: Author/Depositphotos
