Σακχαρώδης Διαβήτης: Η πιο πικρή γλυκιά… απειλή της σύγχρονης κοινωνίας
Όταν ο Αρεταίος ο Καππαδόκης περιέγραφε τον 1ο μ Χ αιώνα, για πρώτη φορά σε γραπτό κείμενο στην Ευρώπη, τον σακχαρώδη διαβήτη, σίγουρα δεν φανταζόταν πόσο επίκαιρος θα παρέμενε 20 αιώνες μετά…
Advertisment
Σύμφωνα με τον διάσημο Έλληνα γιατρό της αρχαιότητας «ο διαβήτης είναι φοβερή ασθένεια, όχι αρκετά συνηθισμένη ανάμεσα στους ανθρώπους, αφού αποτελεί τη φθορά της σάρκας και των μελών του σώματος, που μετατρέπονται σε ούρα». Σχετικά με την ονομασία της νόσου, αναφέρει: «γι’ αυτόν τον λόγο νομίζω πως ονομάστηκε διαβήτης η πάθηση, επειδή μοιάζει με διαβήτη, αφού τα υγρά δεν παραμένουν στο σώμα, παρά χρησιμοποιούν το ανθρώπινο σώμα ως διαβάθρη (σκάλα) μέσω της οποίας εξέρχονται».
Διαβήτης: Σύγχρονη μάστιγα για την κοινωνία
Σήμερα ο διαβήτης αποτελεί σύγχρονη μάστιγα για την παγκόσμια κοινότητα, ενώ οι προβλέψεις δεν είναι καθόλου αισιόδοξες, καθώς η ασθένεια συνδέεται σε μεγάλο ποσοστό με τον τρόπο ζωής μας. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι το 2030 περισσότερα από 300 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν εκδηλώσει σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ.
Στη χώρα μας, σύμφωνα με την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης –ΗΔΙΚΑ- υπολογίζεται ότι περίπου 850.0000 έως 1.000.000 άτομα πάσχουν από διαβήτη, ενώ ανησυχητικό είναι και το εκτιμώμενο ποσοστό των αδιάγνωστων περιπτώσεων. Σύμφωνα με την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία, για κάθε νέα περίπτωση διαβήτη που διαγιγνώσκεται, υπάρχει μία ακόμη που παραμένει αδιάγνωστη… Η νόσος παρουσιάζει υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στο δυτικό κόσμο (ιδιαίτερα ο διαβήτης τύπου ΙΙ) και αυτό αποτελεί μια σαφή ένδειξη για τη συσχέτιση της νόσου με το σύγχρονο τρόπο ζωής, τις διατροφικές μας συνήθειες και την έλλειψη σωματικής άσκησης.
Advertisment
«Μου ανέβηκε το ζάχαρο….»
Ο όρος «σακχαρώδης διαβήτης» αναφέρεται σε μια διαταραχή του μεταβολισμού που χαρακτηρίζεται από αύξηση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα, δηλαδή υπεργλυκαιμία, και οφείλεται σε απόλυτη ή σχετική έλλειψη ινσουλίνης ή/και μειονεκτική δράση της.
Για να καταλάβουμε καλύτερα πώς εμφανίζεται ο σακχαρώδης διαβήτης πρέπει να δούμε τι συμβαίνει στον οργανισμό μας κάθε φορά που τρώμε. Μεγάλο μέρος από το φαγητό που τρώμε, διασπάται στο στομάχι και στο έντερο σε σάκχαρο, το οποίο στη συνέχεια απορροφάται και κυκλοφορεί στο αίμα. Όταν αυξάνεται το σάκχαρο στο αίμα, το πάγκρεας που βρίσκεται πίσω από το στομάχι, απελευθερώνει μια ουσία που ονομάζεται ινσουλίνη Η ινσουλίνη είναι άκρως απαραίτητη προκειμένου να μπορέσει το σάκχαρο που είναι η βασικότερη τροφή των κυττάρων μας να μπει μέσα σε αυτά. Αν ο οργανισμός μας δεν μπορεί να απελευθερώσει την απαραίτητη ποσότητα ινσουλίνης ή αν η ινσουλίνη που παράγουμε δεν μπορεί να συνεργαστεί σωστά με τα κύτταρά μας, τότε το σάκχαρο δεν μπορεί να περάσει όλο μέσα σε αυτά και συσσωρεύεται στο αίμα.
Αυτή η κατάσταση ονομάζεται σακχαρώδης διαβήτης Εκτός όμως από το σάκχαρο που προέρχεται απευθείας από την απορρόφηση της τροφής, σάκχαρο παράγει και το συκώτι με μια διαδικασία που ρυθμίζεται από την ινσουλίνη. Όταν, λοιπόν, δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη τότε δεν ελέγχεται σωστά η παραγωγή σακχάρου από το ήπαρ με αποτέλεσμα την επιδείνωση της υπεργλυκαιμίας (ιδίως της πρωινής).
Είδη σακχαρώδη διαβήτη
Οι κυριότεροι τύποι σακχαρώδη διαβήτη είναι οι εξής δύο:
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
Παλαιότερα ονομαζόταν ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός. Οφείλεται σε πλήρη αδυναμία του παγκρέατος να παραγάγει ινσουλίνη εξαιτίας της καταστροφής των ειδικών κυττάρων που την παράγουν λόγω ανοσολογικού μηχανισμού. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η διάγνωση γίνεται πριν την ηλικία των 30 ετών, ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Σε αυτήν την περίπτωση η έλλειψη ινσουλίνης είναι απόλυτη και ο ασθενής είναι απαραίτητο να κάνει ενέσεις ινσουλίνης για να επιβιώσει.
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
Είναι πιο συχνός στους ενήλικες και για αυτό παλαιότερα ονομαζόταν «σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων». Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται και σε νεότερες ηλικίες ακόμα και σε παιδιά. Οφείλεται σε μειονεκτική δράση της ινσουλίνης και σε αδυναμία του παγκρέατος να παραγάγει την απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης για να διατηρηθεί το σάκχαρο σε φυσιολογικά επίπεδα. Σχετίζεται με την παχυσαρκία, την πλούσια σε λίπη διατροφή και την έλλειψη σωματικής άσκησης. Για την αντιμετώπισή του είναι απαραίτητη η διαρκής προσήλωση σε κανόνες και συνήθειες υγιεινής διατροφής και τακτικής σωματικής άσκησης.
Αυτά τα δύο σε συνεργασία με τον κατάλληλο συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής (χάπια ή/και ινσουλίνη) θα επιτύχουν την όσο το δυνατόν καλύτερη ρύθμιση. Άλλοι τύποι διαβήτη είναι: Ο διαβήτης κύησης, ο οποίος εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κυρίως ως αποτέλεσμα των ορμονικών μεταβολών που συμβαίνουν κατά την περίοδο αυτή. Πρόσθετοι επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται η κληρονομικότητα, η προϋπάρχουσα παχυσαρκία και η μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους κατά την εγκυμοσύνη.
Ακόμη, στα είδη του διαβήτη καταγράφεται ο διαβήτης ως συνέπεια άλλων παθήσεων, όπως οι παθήσεις του παγκρέατος και ορισμένες ενδοκρινοπάθειες (π.χ. ο υπερθυρεοειδισμός) μετά από λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. κορτιζόνη, διουρητικά) σε άτομα με προδιάθεση για διαβήτη. Άλλες, σπάνιες μορφές διαβήτη, οφείλονται σε κληρονομικά νοσήματα και γονιδιακές διαταραχές.
Ένα «γλυκό» παιδί μιλά για τον διαβήτη του!
Κι αν εμείς οι μεγάλοι τα χάνουμε, πανικοβαλλόμαστε στο άκουσμα και μόνο μιας ιατρικής διάγνωσης, τα παιδιά φαίνεται ότι έχουν τη δύναμη, το θάρρος και τον αυθορμητισμό να βάζουν τη θέλησή τους πάνω από την ιατρική ορολογία και να προχωρούν, μπροστά στη ζωή τους, μη χάνοντας κυριολεκτικά, ούτε λεπτό από όσα έχει να τους δώσει.
Η Άννα Μάλλιου, 9 ετών είναι ένα «γλυκό» παιδί, ιατρικά, μεταφορικά και κυριολεκτικά, που ζει με τον διαβήτη εδώ και επτά χρόνια. Άνθρωποι που τη γνωρίζουν τη χαρακτηρίζουν ως τη «χαρά της ζωής». Είναι αξιαγάπητη, δυναμική, έξυπνη, άριστη μαθήτρια, με ιδιαίτερη αγάπη προς τα μαθηματικά, μαθαίνει ξένες γλώσσες και χορό, ενώ κατά καιρούς έχει ασχοληθεί με το βόλεϊ, την κολύμβηση και την ιππασία… Συμμετείχε με επιτυχία, μάλιστα, και στον μικρό μαραθώνιο της Αθήνας. Α! και η μητέρα της, η κυρία Αδαμαντία που, φυσικά την λατρεύει, την… κυνηγάει συνεχώς για να μην πέσει με την καινούργια της αγάπη τα ρόλερ…
Φύλακες-άγγελοι της Άννας της από την ηλικία των 21 μηνών, οπότε διαγνώσθηκε ο διαβήτης τύπου 1 στο μωρό τους, οι γονείς της, ο Ανδρέας και η Αδαμαντία. Η Αδαμαντία έχει πλέον μεγάλη εμπειρία σε μετρήσεις, δοσολογίες, υδατάνθρακες, μερίδες, γλυκά, αλλά και ινσουλίνη, καθώς ο διαβήτης χρειάζεται εκπαίδευση και πειθαρχία.
Παράλληλα με την φαρμακευτική αγωγή η άθληση αλλά και η μεσογειακή διατροφή βοηθούν πολύ στην ρύθμιση του σακχάρου και η Αδαμαντία είναι πολύ ενθουσιασμένη που στην Άννα αρέσουν τα φρούτα και τα λαχανικά, Η διατροφή που πρέπει να κάνουν οι διαβητικοί είναι η διατροφή που πρέπει να κάνουμε όλοι μας, μας λέει χαρακτηριστικά, λέγοντας αυτό που «φωνάζουν» σε όλους μας σήμερα οι γιατροί όλων των ειδικοτήτων, για την αξία της μεσογειακής διατροφής.
Άννα: Διαβήτης ο… συγκάτοικός μου
Η εκπληκτική ωριμότητα των παιδιών είναι πολλές φορές και συγκινητική. Η 9χρονη Άννα με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη τον περασμένο Νοέμβριο, έγινε τιμώμενο πρόσωπο στο τμήμα της στην Γ’ τάξη του 4ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου, όπου έκανε μόνη της την παρουσίαση της νόσου στους συμμαθητές της και στη δασκάλα της τάξης την κυρία Αργυρώ. Όλοι φόρεσαν κάτι μπλε και την άκουσαν προσεκτικά.
Όπως είπε, λοιπόν, διαβάζοντας την γραπτή της παρουσίαση, «ο διαβήτης δεν είναι κάτι κακό, δεν είναι αρρώστια». Όλων το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη, η οποία δεν είναι φάρμακο αλλά ορμόνη εξηγεί και προσθέτει: «Όμως, το δικό μου πάγκρεας δεν παράγει ινσουλίνη, όπως και χιλιάδων άλλων παιδιών. Γι’ αυτό κι εμείς οι διαβητικοί βάζουμε μόνοι μας στο σώμα μας την ινσουλίνη. Εγώ από 21 μηνών έχω διαβήτη και μετριέμαι στο χέρι κάθε μέρα», είπε με φυσικότητα απευθυνόμενη προς τους συμμαθητές της η Άννα.
Σε άλλο σημείο, η Άννα έδωσε ξεκάθαρη την εικόνα για το πώς αντιμετωπίζει τον διαβήτη λέγοντας: «Όλοι νομίζετε ότι πονάω, αλλά δεν είναι έτσι. Ούτε θα ήθελα να υπάρχει κάτι που να μπορεί να γιατρέψει τον συγκάτοικό μου. Γιατί χάρη σε αυτόν συμμετέχω σε χορευτικά, σε εκδρομές, κι έχω πολλούς φίλους, τον Αγαπάω! Εδώ κι επτά χρόνια ζω με τον διαβήτη». Η Άννα αναφέρεται στις εκδηλώσεις που διοργανώνει η Πανελλήνια Ένωση Αγώνος Κατά του Νεανικού Διαβήτη-ΠΕΑΔΝ, ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο με 4.600 και πλέον μέλη παιδιά και γονείς με διαβήτη, το οποίο προσφέρει ουσιαστική στήριξη σε πολλά επίπεδα σε όλους όσοι δίνουν τον αγώνα τους με τον διαβήτη.
Κάποια παιδιά που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα την έχουν βοηθήσει, αναφέρει χαρακτηριστικά η Άννα, όπως και οι περισσότεροι συμμαθητές της. Κλείνοντας η Άννα περιγράφει τι νιώθει κανείς όταν αντιμετωπίσει υπογλυκαιμία ή υπεργλυκαιμία και δίνει οδηγίες προς… ναυτιλομένους. «Όταν με πιάνει η υπογλυκαιμία νιώθω, ζαλάδα, ιδρώτα, τρέμουλο και μπορεί ακόμη να έχω νεύρα… Εσείς, απλά για το καλό όλων μας δώστε μου μια καραμέλα, μη με δείτε στο πάτωμα… Όταν έχω υπεργλυκαιμία διψάω πολύ, πονάει η κοιλιά μου και πάλι μπορεί να έχω λίγα νεύρα. Μην με παρεξηγήστε, θα κάνω ινσουλίνη και θα μου περάσει». Τα λόγια περιττεύουν. Τα είπε όλα η Άννα!
Πρόγραμμα και σύνεση στην καθημερινότητα με τον διαβήτη
Η διαχείριση του διαβήτη απαιτεί συνειδητοποίηση. Μάθετε τι κάνει το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας να αυξάνεται και να πέφτει και πώς να ελέγχετε αυτούς τους καθημερινούς παράγοντες
Η διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σας μέσα στο εύρος που συνιστά ο γιατρός σας μπορεί να μην είναι εύκολη υπόθεση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί παράγοντες κάνουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα να αλλάζουν, μερικές φορές απροσδόκητα. Οι επιστήμονες της Mayo Clinic δίνουν μερικές συμβουλές που χτίζουν έναν νέο τρόπο ζωής, ο οποίος περιλαμβάνει και τον διαβήτη…
Διαβήτης: Αρχή πάντων η υγιεινή διατροφή
Η υγιεινή διατροφή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της υγιεινής διαβίωσης – με ή χωρίς διαβήτη. Αλλά εάν έχετε διαβήτη, πρέπει να ξέρετε πώς τα τρόφιμα επηρεάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας. Πρέπει να προσέχετε τον τύπος φαγητού που τρώτε, καθώς επίσης και πόσο τρώτε αλλά και τους συνδυασμούς τύπων τροφίμων που καταναλώνετε.
Τι πρέπει να κάνω
Μάθετε σχετικά με την καταμέτρηση των υδατανθράκων και τα μεγέθη των μερίδων
Ένα κλειδί για πολλούς τρόπους διαχείρισης διαβήτη είναι η εκπαίδευση μέτρησης των υδατανθράκων. Οι υδατάνθρακες είναι τα τρόφιμα που έχουν συχνά τη μεγαλύτερη επίδραση στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας. Και για τους ανθρώπους που παίρνουν ινσουλίνη γεύματος, είναι σημαντικό να γνωρίζουν την ποσότητα των υδατανθράκων στο φαγητό, έτσι ώστε να λαμβάνουν τη σωστή δόση ινσουλίνης.
Μάθετε ποιο μέγεθος μερίδας είναι κατάλληλο για κάθε είδος τροφίμων
Απλοποιήστε τον σχεδιασμό των γευμάτων σας γράφοντας μερίδες για τα τρόφιμα που τρώτε συχνά. Χρησιμοποιήστε κάποια μονάδα μέτρησης ή κλίμακα για να εξασφαλίσετε το σωστό μέγεθος μερίδας και έναν ακριβή αριθμό υδατανθράκων.
Κάνετε κάθε γεύμα ισορροπημένο
Σχεδιάστε για κάθε γεύμα ένα καλό συνδυασμό αμύλων, φρούτων και λαχανικών, πρωτεϊνών και λιπών. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δώσετε προσοχή στους τύπους υδατανθράκων που επιλέγετε. Μερικοί υδατάνθρακες, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως, είναι καλύτερα για εσάς από ό, τι άλλοι. Αυτά τα τρόφιμα είναι χαμηλά σε υδατάνθρακες και περιέχουν ίνες που βοηθούν να διατηρήσετε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας πιο σταθερά. Συζητήστε με το γιατρό, τη νοσοκόμα ή τον διαιτολόγο σας σχετικά με τις καλύτερες επιλογές τροφίμων και την κατάλληλη ισορροπία των τύπων τροφίμων.
Συντονίστε τα γεύματα και τα φάρμακά σας
Πολύ λίγο φαγητό, ανάλογα με τα φάρμακα για το διαβήτη – ειδικά για την ινσουλίνη – μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα (υπογλυκαιμία). Αντίθετα, πολύ φαγητό μπορεί να προκαλέσει υπερβολική αύξηση του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία).
Αποφύγετε τα ποτά με ζάχαρη
Τα ζαχαρούχα γλυκά ποτά – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν υποστεί γλύκανση με σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη ή σακχαρόζη – τείνουν να είναι υψηλά σε θερμίδες και να μην προσφέρουν τρόπους διατροφής. Και επειδή προκαλούν γρήγορη αύξηση του σακχάρου στο αίμα, είναι καλύτερα να αποφύγετε αυτούς τους τύπους ποτών εάν έχετε διαβήτη. Η εξαίρεση είναι εάν αντιμετωπίζετε χαμηλό επίπεδο σακχάρου στο αίμα. Τα ποτά με ζάχαρη, όπως η σόδα, ο χυμός και τα αθλητικά ποτά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποτελεσματική θεραπεία για την ταχεία αύξηση της γλυκόζης στο αίμα.
Η άσκηση «όπλο» στην αντιμετώπιση του διαβήτη
Η σωματική δραστηριότητα είναι ένα ακόμη σημαντικό μέρος του σχεδίου διαχείρισης του διαβήτη σας. Όταν ασκείστε, οι μύες σας χρησιμοποιούν τη ζάχαρη (γλυκόζη) για ενέργεια. Η τακτική σωματική άσκηση βοηθάει επίσης το σώμα σας να χρησιμοποιεί την ινσουλίνη πιο αποτελεσματικά. Αυτοί οι παράγοντες συνεργάζονται για να μειώσουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας. Όσο πιο έντονη είναι η προπόνησή σας, τόσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της επίδρασης. Αλλά ακόμη και πιο απλές καθημερινές δραστηριότητες όπως οι οικιακές εργασίες, η κηπουρική ή ακόμη και η ορθοστασία για παρατεταμένες περιόδους – μπορούν να βελτιώσουν το σάκχαρο του αίματός σας.
Τι να κάνω
Συζητήστε με τον γιατρό σας για το είδος άσκησης που σας αρμόζει
Γενικά, οι περισσότεροι ενήλικες πρέπει να ασκούνται τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Εάν έχετε παραμείνει ανενεργός για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο γιατρός σας μπορεί να θέλει να ελέγξει τη γενική κατάσταση της υγείας σας προτού σας συμβουλεύσει. Επίσης μπορεί να υποδείξει τη σωστή ισορροπία αερόβιας άσκησης και μυϊκής άσκησης.
Διατηρείτε ένα πρόγραμμα άσκησης
Συζητήστε με το γιατρό σας για την καλύτερη ώρα της ημέρας για να ασκηθείτε έτσι ώστε η ρουτίνα της προπόνησής σας να συντονίζεται με τα γεύματά σας και την φαρμακευτική σας αγωγή.
Γνωρίστε τις μετρήσεις σας
Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα που είναι κατάλληλα για σας πριν αρχίσετε να ασκείστε.
Ελέγξτε το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση
Ειδικά εάν παίρνετε ινσουλίνη ή φάρμακα που μειώνουν τη γλυκόζη του αίματος. Η άσκηση μπορεί να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας ακόμη και μια ημέρα αργότερα, ειδικά εάν η δραστηριότητα είναι νέα για εσάς ή αν ασκείτε σε εντατικότερο επίπεδο. Να έχετε επίγνωση των προειδοποιητικών σημείων χαμηλού σακχάρου στο αίμα, όπως αίσθημα τρεμούλας, αδυναμία, κούραση, πείνα, εκνευρισμός, άγχος ή σύγχυση.
Μείνετε ενυδατωμένοι
Πίνετε άφθονο νερό ή άλλα υγρά ενώ ασκείστε, επειδή η αφυδάτωση μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Προετοιμαστείτε
Πάντα να έχετε ένα μικρό σνακ ή δισκία γλυκόζης μαζί σας κατά τη διάρκεια της άσκησης σε περίπτωση που το επίπεδο σακχάρου στο αίμα πέσει πολύ χαμηλά. Φορέστε ένα βραχιόλι ιατρικής ταυτοποίησης όταν ασκείστε.
Ένα βιβλίο για το διαβήτη που αξίζει να διαβάσετε
Στο βιβλίο του «Προλάβετε τον διαβήτη και ρυθμίστε το σάκχαρό σας σε 8 εβδομάδες», ο πολυβραβευμένος συγγραφέας, Δρ Μάικλ Μόσλι, προτείνει έναν πρωτοποριακό τρόπο να αντιμετωπίσουμε αυξημένο σάκχαρο. Ο Δρ Μόσλι μας εξηγεί με απλό και εμπεριστατωμένο τρόπο γιατί συσσωρεύουμε επικίνδυνο κοιλιακό λίπος και πώς να απαλλαγούμε από αυτό. Βασισμένος σε έγκυρες επιστημονικές μελέτες, καταρρίπτει πολλές διαδεδομένες πεποιθήσεις, όπως ότι η αργή και σταθερή απώλεια βάρους είναι προτιμότερη από τη γρήγορη. Μας βοηθά να προλάβουμε το σάκχαρο, αλλά και να αναστρέψουμε πολλά από τα προβλήματα που προκαλεί στην υγεία μας. Βρείτε το βιβλίο εδώ
Από το φαρμακείο της Φύσης για τον διαβήτη
Σύμμαχος στην αντιμετώπιση του διαβήτη φαίνεται να είναι η φύση και τα προϊόντα της. Η διαχείριση των μακροπρόθεσμων συνεπειών και των επιπλοκών του διαβήτη είναι μια μεγάλη πρόκληση. Ειδικά για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2, φαίνεται την φαρμακευτική αγωγή μπορούν να συνδράμουν ή να ανακουφίσουν τους ασθενείς, βότανα, συμπληρώματα διατροφής ακόμη και εναλλακτικές θεραπείες, πάντα, όμως, υπό ιατρική επίβλεψη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα τελευταία χρόνια περισσότεροι από το ένα τρίτο των ασθενών με διαβήτη χρησιμοποιούν και κάποιο είδος συμπληρωματικής και εναλλακτικής ιατρικής (Complementary and Alternative Medicine).
Μια εκτενής ιατρική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο American Diabetes Association, εξέτασε και συνόψισε, βάσει επιστημονικών ερευνών, τις κυριότερες συμπληρωματικές-εναλλακτικές επιλογές για την αντιμετώπιση του διαβήτη, παράλληλα με την φαρμακευτική αγωγή.
Βότανα στη «μάχη» εναντίον του διαβήτη
Allium sativum (σκόρδο)
Το συναντάμε σε πολλές κουζίνες, με περίοπτη θέση στην ελληνική. Το allium sativum –το γνωστό μας σκόρδο –έχει χρησιμοποιηθεί για ιατρικούς σκοπούς σε όλο τον κόσμο. Η σύγχρονη ιατρική για τη χρήση και η έρευνα για το σκόρδο έχει επικεντρωθεί στη θεραπεία ασθενειών που σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα. Περιορισμένες μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι τα χημικά συστατικά του σκόρδου μπορεί να αυξήσουν την έκκριση ινσουλίνης ή να μειώσουν την αποικοδόμηση. Οι κλινικές δοκιμές λήψης σκόρδου από το στόμα σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 δεν έχουν δείξει ωστόσο, σημαντικές μεταβολές στα επίπεδα γλυκόζης αίματος ή ινσουλίνης.
Αλόη
Η Αλόη αποτελεί πραγματικό «εργοστάσιο» φυσικών φαρμάκων, φαίνεται ότι έχει θετική επίδραση και στη ρύθμιση του σακχάρου. Στην αραβική χερσόνησο, τμήματα του φυτού αλόης έχουν χρησιμοποιηθεί ως παραδοσιακή θεραπεία –από το στόμα-για την αντιμετώπιση του διαβήτη. Το ζελ που προέρχεται από τον πολτό του φύλλου και λαμβάνεται από το στόμα, μπορεί να παράγει υπογλυκαιμικά αποτελέσματα μέσω διέγερσης β-κυττάρων. Ωστόσο, η μελέτη δεν κρίνει τις σχετικές έρευνες επαρκείς και τα στοιχεία σαφή.
Coccinia indica (κισσός)
Η Αγιουρβέδα είναι ένα παραδοσιακό ιατρικό σύστημα από την ινδική υποήπειρο που συχνά χρησιμοποιεί βότανα για θεραπεία. Το φυτό coccinia indica είναι συνταγογραφούμενο στην Αγιουρβέδα για τη θεραπεία του διαβήτη. Το Coccinia μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία σε ένα μηχανισμό παρόμοιο με την ινσουλίνη. Δύο τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες δοκιμές και μία ελεγχόμενη, μη τυχαία δοκιμασμένη δοκιμή πρότειναν μειώσεις στη γλυκόζη αίματος νηστείας χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες μεταξύ ασθενών με διαβήτη τύπου 2 μετά από χορήγηση κοκκινίας.
Σε μία από αυτές τις μελέτες, 60 άτομα υποβλήθηκαν τυχαία σε κοκκινία ή σε εικονικό φάρμακο. Οι ασθενείς που έλαβαν το βότανο είχαν μείωση κατά 16% στη γλυκόζη αίματος νηστείας. Αν και τα δεδομένα υποδηλώνουν θεραπευτικό αποτέλεσμα για την κοκκινία, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον προσδιορισμό των βέλτιστων παρασκευασμάτων, δόσεων, μηχανισμών και ασφάλειας.
Gymnema sylvestre (gymnema)
Αυτό το βότανο έχει χρησιμοποιηθεί για δύο αιώνες στην Αγιουρβέδα για τη θεραπεία του διαβήτη. Παραδοσιακά, τα φύλλα του φυτού μασιούνται, γεγονός που μπορεί να καταστείλει τη γλυκιά αίσθηση γεύσης, Το όνομά του σημαίνει “καταστροφική ζάχαρη”. Επιπλέον, το βότανο, εκτός του ότι επηρεάζει τη γεύση, έχει επιδείξει και υπογλυκαιμικές επιδράσεις σε μελέτες σε ζώα και ανθρώπους, ενώ ίσως λειτουργεί και ως εκκριταγωγός ινσουλίνης.
Momordica charantia (πικρό πεπόνι)
Αυτό το τροπικό λαχανικό, που καλλιεργείται στην Αφρική, την Ασία και τη Νότια Αμερική, είναι γνωστό ως πικρό πεπόνι ή «φυτική ινσουλίνη». Φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει τη γλυκόζη αίματος σε ασθενείς με διαβήτη. Οι πιθανοί μηχανισμοί δράσης για το πικρό πεπόνι είναι η μειωμένη ηπατική γλυκόζη αυξημένη σύνθεση ηπατικού γλυκογόνουκαι μυϊκή δραστηριότητα ινσουλίνης. Οι περισσότερες κλινικές δοκιμές του πικρού πεπόνι σε ασθενείς με διαβήτη δεν έχουν επαρκή σχεδίαση για τον προσδιορισμό της κλινικής αποτελεσματικότητας.
Opuntia streptacantha (κάκτος φραγκοσυκιών, nopal)
Βρίσκεται στις έρημες περιοχές της Βόρειας Αμερικής, το nopal χρησιμοποιείται στη μεξικάνικη κουζίνα και την ιθαγενή ιατρική. Μεξικανο-Αμερικανοί ασθενείς με διαβήτη έχουν αναφέρει τη χρήση του nopal για τον έλεγχο της γλυκόζης.
Panex ginseng, Ρ. Quiquefolius (ginseng)
Το γένος panex περιέχει πολλαπλά είδη που περιγράφονται ως ginseng, με δύο συχνότερα χρησιμοποιούμενες και μελετημένες ποικιλίες: panex ginseng (ασιατικό ginseng, κινέζικο ginseng, κορεσμένο ginseng) και panex quinquefolius (αμερικάνικο ginseng). Το Ginseng έχει πολλά προτεινόμενα οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της γενικής ευεξίας, της αυξημένης συγκέντρωσης και της θεραπείας των καρδιαγγειακών παθήσεων και του διαβήτη (το panex είναι συγγενές με την πανάκεια). Το τζίνσενγκ μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία, ίσως μέσω δραστηριότητας παρόμοιας με την ινσουλίνη ή μεταβάλλοντας τον μεταβολισμό της ηπατικής γλυκόζης.
Trigonella foenum graecum (fenugreek)
Το Fenugreek καλλιεργείται στη Βόρεια Αμερική και την Ασία και συχνά γεύεται ινδική τροφή. Έχει χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο για τον διαβήτη στην Ινδία και την Κίνα. Οι μηχανισμοί που προτείνονται για το fenugreek στον διαβήτη είναι η μειωμένη απορρόφηση υδατανθράκων και η αυξημένη έκκριση ινσουλίνης. Αρκετές κλινικές δοκιμές μεταξύ ασθενών με διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 υποδηλώνουν πιθανό αποτέλεσμα, αλλά μέχρι στιγμής οι μελέτες δεν έχουν επαρκή ποιότητα.
Η περίπτωση της κανέλλας
Το αν η κανέλα μπορεί να μειώσει το σάκχαρο του αίματος είναι θέμα συζήτησης, ωστόσο έρευνες δείχνουν ότι η κανέλα μπορεί να είναι χρήσιμη ως συμπλήρωμα της τακτικής θεραπείας του διαβήτη σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.
Σύμφωνα με το επιστημονικό προσωπικό της Mayo Clinic, επισκόπηση πολλών πρόσφατων μελετών για το 2012 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση της κανέλας είχε δυνητικά ευεργετική επίδραση στον γλυκαιμικό έλεγχο. Μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2009 διαπίστωσε ότι μια κάψουλα κανέλας 500 mg που λαμβάνεται δύο φορές την ημέρα για 90 ημέρες βελτίωσε τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης A1C – μια αντανάκλαση του μέσου επιπέδου σακχάρου στο αίμα τους τελευταίους δύο έως τρεις μήνες – σε άτομα με κακώς ελεγχόμενο διαβήτη τύπου 2 (αιμοσφαιρίνη Επίπεδα ΑΙC μεγαλύτερα από 7 τοις εκατό).
Απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να επιβεβαιωθούν αυτά τα ευρήματα και να καθοριστεί πώς η συμπλήρωση της κανέλας θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτά τα οφέλη, τονίζουν οι ίδιοι επιστήμονες.
Διαβήτης και συμπληρώματα διατροφής
Αλφα-λιποϊκό οξύ (ALA)
Το ALA είναι μια χημική ένωση που βρίσκεται στα τρόφιμα (ειδικά σε σπανάκι, μπρόκολο και ντομάτες), παράγεται ενδογενώς και πωλείται ως συμπλήρωμα διατροφής. Ως αντιοξειδωτικό, το ALA μπορεί να μετριάσει υψηλά επίπεδα οξειδωτικού στρες, τα οποία σε ασθενείς με διαβήτη συνεισφέρουν στην αντίσταση στην ινσουλίνη και σε δευτερογενείς επιπλοκές όπως η διαβητική νευροπάθεια.
Χρώμιο
Ως βασικό μεταλλικό άλας, το χρώμιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση του μεταβολισμού της γλυκόζης. Δημητριακά ολικής αλέσεως, κρόκοι αυγών, το μπρόκολο, και μαγιά μπύρας έχουν υψηλές ποσότητες χρωμίου. Το χρώμιο φαίνεται ότι επάγει την έκκριση ινσουλίνης ή σε κάποιες περιπτώσεις συμβάλλει στην πρόληψη της εμφάνισης διαβήτη. Αυτές οι παρατηρήσεις έχουν τροφοδοτήσει την εμπορία του χρωμίου για τα άτομα με διαβήτη οι οποίοι δεν είναι αναγκαστικά ανεπαρκείς στο χρώμιο για να αυξήσουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
Μαγνήσιο
Το μαγνήσιο είναι ένα άφθονο ορυκτό στο ανθρώπινο σώμα που συμμετέχει σε πολλές βιοχημικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένου του μεταβολισμού της γλυκόζης. Οι διαιτητικές πηγές μαγνησίου περιλαμβάνουν δημητριακά ολικής αλέσεως, φασόλια, ξηρούς καρπούς και πράσινα, φυλλώδη λαχανικά. Η έλλειψη μαγνησίου συνδέεται με τον κακό έλεγχο της γλυκόζης σε ασθενείς με διαβήτη. Ωστόσο, σε κλινικές δοκιμές, η συμπλήρωση μαγνησίου δεν απέδωσε σαφή μακροπρόθεσμα θετικά οφέλη στον διαβήτη τύπου 2.
Βανάδιο
Το βανάδιο αποτελεί χημικό στοιχείο χωρίς γνωστή βιολογική σημασία ή ανεπάρκεια σχετιζόμενη με την εμφάνιση κάποιας ασθένειας. Ωστόσο, τρεις ελεγχόμενες μελέτες του βαναδίου για τον διαβήτη τύπου 2 ανέφεραν σημαντικές μειώσεις στα επίπεδα γλυκόζης αίματος νηστείας.
Γιόγκα και Τάι Τσι εναντίον διαβήτη…
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη θεραπείες μυαλού-σώματος (body-mind medicine) έχουν θετική επίδραση στους ασθενείς με διαβήτη, όχι ως προς τον έλεγχο του γλυκαιμικού δείκτη, αλλά ως μέσο ψυχολογικής υποστήριξης.
Οι χρόνιες παθήσεις, όπως ο διαβήτης, συνδέονται με μειωμένη ποιότητα ζωής και ψυχολογική κατάθλιψη και άγχος. Οι θεραπείες μυαλού-σώματος έχουν αποτελέσματα σε επίπεδο ψυχολογίας και συμπεριφοράς, που μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν τις ασθένειες και να βελτιώσουν τη διάθεση και την ποιότητα ζωής. Μεταξύ των ασθενών με διαβήτη, οι κλινικές δοκιμές έχουν δείξει βελτίωση στα μέτρα ποιότητας ζωής και άγχος με την πρακτική γιόγκα και tai chi.
Οι κίνδυνοι άσκησης της ιατρικής νου-σώματος είναι ελάχιστοι και οι πρακτικές που βασίζονται στην κίνηση όπως η Tai Chi και η γιόγκα πιθανότατα έχουν ισοδύναμο κίνδυνο για τη συμβατική άσκηση.
Στα συμπεράσματά της η έρευνα επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι οι βιολογικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων των βοτάνων και των συμπληρωμάτων διατροφής, μπορούν, πράγματι, να επηρεάσουν τον μεταβολισμό της γλυκόζης, αλλά τα στοιχεία για την κλινική τους χρήση σε ασθενείς με διαβήτη είναι σπάνια. Σε ότι αφορά στις πρακτικές του μυαλού-σώματος αναφέρει, ότι μπορούν να προσφέρουν μια υγιή αλλαγή τρόπου ζωής για τους ασθενείς με διαβήτη, αλλά οι μακροχρόνιες βελτιώσεις στον γλυκαιμικό έλεγχο δεν έχουν αποδειχθεί σε κλινικές δοκιμές.
Tips
– Για πολλά χρόνια τα γλυκά ήταν απαγορευμένος καρπός για τους διαβητικούς. Σήμερα οι επιστήμονες υποστηρίζουν το γνωστό «παν μέτρον άριστον» και τονίζουν ότι εκείνο που έχει σημασία είναι το σύνολο των υδατανθράκων που ο λαμβάνει το άτομο με διαβήτη. Συνεπώς και ένα γλυκό μπορεί να αποτελέσει μέρος ενός ισορροπημένου γεύματος.
– Μια vegeterian διατροφή πιθανότατα δεν θα θεραπεύσει τον διαβήτη σας λένε οι επιστήμονες της Mayo Clinic, επισημαίνοντας όμως ότι, μπορεί να προσφέρει κάποια πλεονεκτήματα σε σχέση με μια μη χορτοφαγική δίαιτα , όπως να συμβάλλει στον καλύτερο έλεγχο του βάρους σας, μειώνοντας τον κίνδυνο ορισμένων επιπλοκών που σχετίζονται με το διαβήτη και ίσως ακόμη και καθιστώντας το σώμα σας πιο ευαίσθητο στην ινσουλίνη.
– Η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει την ανάγκη για θεραπεία στον διαβήτη τύπου 2. Πράγματι, πολλοί υπέρβαροι ή παχύσαρκοι αναπτύσσουν διαβήτη τύπου 2. Συχνά, οι άνθρωποι βρίσκουν ότι η απώλεια ακόμη και μέτριας ποσότητας βάρους μειώνει την ανάγκη για θεραπεία – και σε σπάνιες περιπτώσεις μερικές φορές ακόμη και εξαλείφει – τον διαβήτη τους.
– Φυσικά και θα βγείτε έξω για φαγητό. Σημειώστε, ωστόσο, ότι τα εστιατόρια τείνουν να σερβίρουν μεγάλες μερίδες, ενδεχομένως διπλή ή ακόμη περισσότερη ποσότητα ό, τι συνήθως τρώτε. Προσπαθήστε να καταναλώσετε τα ίδια μεγέθη μερίδων με εκείνα που θα καταναλώνατε στο σπίτι κάνοντας τα εξής:
• Επιλέγοντας το μικρότερο μέγεθος γεύματος, εάν το εστιατόριο προσφέρει αυτού του είδους τις επιλογές
• Μοιραστείτε το γεύμα σας με έναν σύντροφο ή δύο άτομα.
• Επιλέξτε ένα γεύμα από μια σαλάτα ή σούπα και ένα ορεκτικό.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία
Την οικογένεια του κ. Ανδρέα Μάλλιου, την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία-Πανελλήνια Ένωση Ενδοκρινολόγων και τον πρόεδρό της Δρ. Ζαδάλλα Μούσλεχ, Πανεπιστημιακό Υπότροφο Α΄ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ και την Πανελλήνια Ένωση Αγώνα κατά του Νεανικού Διαβήτη.
Ντίνα Διονυσοπούλου / Δημοσιογράφος-μέλος της ΕΣΗΕΑ
