Ο εγκέφαλος είναι το πιο περίπλοκο όργανο του ανθρώπινου σώματος. Πολλοί πιστεύουν ότι οι άνθρωποι καταφέρνουμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο το 10% των δυνατοτήτων του εγκεφάλου μας. Αληθεύει τελικά αυτό ή όχι;
Ο εγκέφαλός μας είναι αυτός που καθορίζει πώς βιώνουμε τον κόσμο γύρω μας. Ο εγκέφαλος ζυγίζει περίπου 1.3 κιλά και περιέχει περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες- κύτταρα που μεταφέρουν πληροφορίες. Στο παρόν άρθρο, εξερευνούμε πόσο ποσοστό τελικά του εγκεφάλου χρησιμοποιούμε. Ξεχωρίζουμε επίσης κάποιους αρκετά διαδεδομένους μύθους και αποκαλύπτουμε ενδιαφέροντα στοιχεία γι’ αυτόν.
Advertisment
Πόσο ποσοστό του εγκεφάλου μας χρησιμοποιούμε;
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2013, το 65% των Αμερικάνων πιστεύουν ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας. Αλλά αυτό πρόκειται απλά για έναν μύθο, σύμφωνα με συνέντευξη του νευρολόγου Barry Gordon στο Scientific American. Εξήγησε ότι το μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου είναι σχεδόν πάντα ενεργό. Ο ίδιος αυτός μύθος αποκαλύφθηκε σε δημοσιευμένη έρευνα στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Human Neuroscience.
Μια απλή τεχνική νευροαπεικόνισης του εγκεφάλου (fMRI) μπορεί να μετρήσει τη δραστηριότητα στον εγκέφαλο, ενώ ένα άτομο εκτελεί παράλληλα διάφορες δραστηριότητες. Χρησιμοποιώντας αυτή και άλλες παρόμοιες μεθόδους, οι ερευνητές δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου μας βρίσκεται τον περισσότερο καιρό σε λειτουργία, ακόμα και όταν ένας άνθρωπος εκτελεί μια πολύ απλή πράξη.
Ένα μεγάλο μέρος του εγκεφάλου είναι ενεργό ακόμα και όταν χαλαρώνουμε πολύ ή κοιμόμαστε. Το ποσοστό χρήσης του σε κάθε δεδομένη στιγμή ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Επίσης, εξαρτάται από τι κάνει ή σκέφτεται.
Advertisment
Από πού προέρχεται ο μύθος του 10%;
Δεν είναι ξεκάθαρο το πώς ξεκίνησε αυτός ο μύθος, αλλά υπάρχουν διάφορες πιθανές πηγές. Σε άρθρο του 1907 του περιοδικού Science, ο ψυχολόγος και συγγραφέας William James υποστήριξε ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μόνο μέρος των νοητικών τους πόρων. Εντούτοις, δεν συγκεκριμενοποίησε το ποσοστό.
Το νούμερο αυτό αναφέρεται στο βιβλίο του 1936 του Dale Carnegie (How to Win Friends and Influence People).
Ο μύθος αναφέρθηκε ως κάτι που ένας συνάδελφός του καθηγητής συνήθιζε να λέει. Υπάρχει επίσης μια πεποίθηση ανάμεσα στους επιστήμονες ότι οι νευρώνες αποτελούν περίπου το 10% των εγκεφαλικών κυττάρων. Ίσως αυτό να συνεισέφερε στο χτίσιμο του μύθου. Ο μύθος έχει επαναληφθεί και μεταφερθεί σε άρθρα, τηλεοπτικά προγράμματα και ταινίες, κάτι που μας βοηθά να εξηγήσουμε το γιατί είναι τόσο ευρέως διαδεδομένος.
Βελτιώνοντας την εγκεφαλική λειτουργία
Όπως κάθε άλλο όργανο, έτσι και ο εγκέφαλος επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής του ανθρώπου, τη διατροφή και την άσκηση. Για να βελτιώσετε την υγεία και λειτουργία του εγκεφάλου σας, μπορείτε να ακολουθήσετε τα ακόλουθα βήματα:
Επιλέξτε μια ισορροπημένη διατροφή
Η σωστή διατροφή βελτιώνει τη συνολική υγεία και ευεξία. Μειώνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης προβλημάτων υγείας, που μπορεί να οδηγήσουν και σε άνοια, που συμπεριλαμβάνουν:
• καρδιαγγειακές νόσους
• παχυσαρκία μέσης ηλικίας
• διαβήτη τύπου 2
Οι ακόλουθες τροφές προωθούν την εγκεφαλική υγεία:
• Φρούτα και λαχανικά με σκούρα φλούδα. Κάποια είναι πλούσια σε βιταμίνη Ε, όπως το σπανάκι, το μπρόκολο και το μύρτιλο. Άλλα είναι πλούσια σε βήτα καροτίνη, συμπεριλαμβανομένων των κόκκινων πιπεριών και της γλυκοπατάτας. Η βιταμίνη Ε και η βήτα καροτίνη ενισχύουν την εγκεφαλική υγεία.
• Λιπαρά ψάρια. Αυτά τα είδη ψαριών, όπως ο τόνος, ο σολομός και το σκουμπρί είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που ενισχύουν την γνωστική λειτουργία.
• Καρύδια και πεκάν. Πλούσια σε αντιοξειδωτικά, που επίσης ενισχύουν την υγεία του εγκεφάλου.
Γυμναστείτε τακτικά
Η συχνή άσκηση επίσης μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων υγείας, που στη συνέχεια μπορεί να οδηγήσουν σε άνοια. Καρδιαγγειακές δραστηριότητες, όπως το γρήγορο βάδην για 30 λεπτά την ημέρα μπορεί να είναι αρκετό για να μειώσει τον κίνδυνο εξασθένισης της εγκεφαλικής λειτουργίας.
Άλλες προσβάσιμες και μη ακριβές επιλογές περιλαμβάνουν:
• ποδηλασία
• jogging
• κολύμβηση
Διατηρήστε τον εγκέφαλο δραστήριο
Όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε τον εγκέφαλό μας, τόσο καλύτερες οι νοητικές μας λειτουργίες. Γι’ αυτό το λόγο, υπάρχουν ασκήσεις «εκγύμνασης» του εγκεφάλου μας. Μια πρόσφατη έρευνα που διεξαγόταν για πάνω από 10 χρόνια βρήκε ότι οι συμμετέχοντες που ακολουθούσαν τις συγκεκριμένες ασκήσεις μείωσαν τον κίνδυνο άνοιας κατά 29%. Η πιο αποτελεσματική προπόνηση εστίαζε στην αύξηση της ταχύτητας και ικανότητας του εγκεφάλου να επεξεργάζεται σύνθετες πληροφορίες.
Άλλοι μύθοι για τον εγκέφαλο
Υπάρχουν κι άλλοι διαδεδομένοι μύθοι για τον εγκέφαλο. Εδώ, παρουσιάζουμε μερικούς από αυτούς:
Αριστερό ημισφαίριο vs δεξί ημισφαίριο
Πολλοί πιστεύουν ότι ένας άνθρωπος χρησιμοποιεί περισσότερο είτε το αριστερό, είτε το δεξί του ημισφαίριο· όσοι χρησιμοποιούν το δεξί λέγεται ότι είναι πιο δημιουργικοί, ενώ εκείνοι που χρησιμοποιούν το αριστερό είναι πιο λογικοί. Ωστόσο, οι έρευνες υποδεικνύουν ότι πρόκειται για ένα μύθο, καθώς δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο εγκεφαλικό ημισφαίριο που λειτουργεί περισσότερο από το άλλο. Ένας υγιής άνθρωπος χρησιμοποιεί και τα δύο συνεχώς. Είναι αλήθεια βέβαια ότι το κάθε ημισφαίριο έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, μια έρευνα, δημοσιευμένη στο PLOS Biology, αποκάλυψε το ποσοστό στο οποίο το αριστερό ημισφαίριο εμπλέκεται στην επεξεργασία της γλώσσας, ενώ το δεξί στην επεξεργασία των συναισθημάτων.
Αλκοόλ και εγκέφαλος
Ο αλκοολισμός μπορεί να προκαλέσει έναν μεγάλο αριθμό προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων και των εγκεφαλικών βλαβών. Η εξήγηση δεν είναι όμως ότι το αλκοόλ σκοτώνει τα εγκεφαλικά κύτταρα, όπως έχει επικρατήσει να λέμε. Ο λόγος είναι πιο περίπλοκος. Αν μια γυναίκα καταναλώνει αρκετό αλκοόλ, όσο είναι έγκυος, μπορεί αυτό να επιδράσει στην εγκεφαλική ανάπτυξη του εμβρύου και να προκαλέσει μέχρι και εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο. Ο εγκέφαλος αυτών των μωρών είναι μικρότερος και περιλαμβάνει λιγότερα κύτταρα, κάτι που οδηγεί σε δυσλειτουργίες τόσο στη μάθηση, όσο και στη συμπεριφορά.
Υποσυνείδητα μηνύματα
Οι έρευνες υποστηρίζουν ότι τα υποσυνείδητα μηνύματα μπορούν να προκαλέσουν μια ορισμένη συναισθηματική απόκριση, την οποία οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται συνειδητά. Αλλά μπορούν τα υποσυνείδητα μηνύματα να βοηθήσουν στη διαδικασία μάθησης; Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications απέδειξε ότι η ακρόαση ηχογραφήσεων λεξιλογικών μαθημάτων κατά τη διάρκεια του ύπνου μπορούσε να βελτιώσει την ικανότητα ενός ατόμου να ανακαλεί λέξεις. Αυτό όμως ίσχυε μόνο στις περιπτώσεις που τα άτομα είχαν ήδη μελετήσει αυτά τα μαθήματα. Οι ερευνητές τόνισαν ότι οι ακουστικές πληροφορίες κατά τη διάρκεια του ύπνου δεν μπορούν να μάθουν νέα πράγματα στους ανθρώπους, αλλά να βελτιώσουν την ανάκληση των πληροφοριών που ήδη έχουν μαθευτεί και επεξεργαστεί νωρίτερα.
Οι «ρυτίδες» του εγκεφάλου
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι καλυμμένος από ζάρες. Οι λακκούβες σε κάθε δίπλωση ονομάζονται αύλακες και το ψηλότερο σημείο των διπλώσεων έλικα. Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι μια τέτοια ζάρα δημιουργείται κάθε φορά που μαθαίνουν κάτι καινούριο. Αυτό όμως δεν ισχύει. Ο εγκέφαλος αρχίζει να αναπτύσσει αυλακώσεις πριν ακόμα γεννηθεί και αυτή η διαδικασία συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Ο εγκέφαλος συνεχώς δημιουργεί νέες συνδέσεις και διασπά τις παλιές, ακόμα και στην ενήλικη ζωή.
Στοιχεία για τον εγκέφαλο
Τώρα που έχουμε πια αποκαλύψει κάποιους γνωστούς μύθους, ας εστιάσουμε και σε κάποια ενδιαφέρονται στοιχεία για τον εγκέφαλό μας.
Χρήση ενέργειας
Ο εγκέφαλος αποτελεί περίπου το 2% του συνολικού μας βάρους, αλλά χρησιμοποιεί το 20% των συνολικών αποθεμάτων ενέργειας και θερμίδων.
Ενυδάτωση
Επιβεβαιωμένο ήδη από το 1945, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι ο εγκέφαλος αποτελείται από περίπου 73% νερό. Συνεπώς, η ενυδάτωσή του είναι σημαντική. Η αφυδάτωση ακόμα και μόνο κατά 2% μπορεί να επιβαρύνει την ικανότητα του ατόμου να εκτελεί δραστηριότητες που εμπλέκουν την προσοχή, τη μνήμη και τις κινητικές δεξιότητες.
Χοληστερόλη
Η χοληστερόλη είναι μια μορφή λίπους που οι άνθρωποι συνήθως θεωρούν κακή για την υγεία τους. Είναι αλήθεια ότι οι μεγάλες ποσότητες καταστρέφουν την υγεία της καρδιάς. Εντούτοις, πολλοί είναι εκείνοι που δεν γνωρίζουν ότι η χοληστερόλη παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην εγκεφαλική μας λειτουργία. Χωρίς αυτή, τα κύτταρα του εγκεφάλου μας δεν μπορούν να επιβιώσουν. Το 25% περίπου της συνολικής ποσότητας χοληστερόλης στο σώμα μας περιέχεται στο εσωτερικό των εγκεφαλικών κυττάρων.
Συμπέρασμα
Εξαιτίας της πολυπλοκότητας αυτού του ιδιαίτερα μαγικού οργάνου, οι επιστήμονες έχουν ακόμα πολλά να μάθουν για τον εγκέφαλο. Όμως, αν και οι έρευνες συνεχίζονται, η επιστήμη είναι εδώ και συνεχίζει να απομυθοποιεί εκείνα τα στοιχεία που ενώ διαδίδονται με ταχύτατους ρυθμούς, δεν ισχύουν.
Photo: Author/Depositphotos
[toggle title="Πηγές"]
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2776484/
https://www.scientificamerican.com/article/do-people-only-use-10-percent-of-their-brains/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2776484/
https://atvb.ahajournals.org/content/24/5/806.full
https://www.jbc.org/content/158/3/625.full.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22855911
https://www.nature.com/articles/ncomms9729
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5404140/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352873717300598
https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.1001767
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0071275
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2776484/
https://science.sciencemag.org/content/25/635/321
[/toggle]
