Οι πρόσφατες αναφορές των μαζικών μέσων ενημέρωσης και μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε περιστατικά αυτοκτονιών (τόσο στη χώρα μας, όσο και διάφορων προσωπικοτήτων του κινηματογράφου, της μουσικής κλπ.) γεννούν πολλά συναισθήματα. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν το πένθος, τη θλίψη, τη σύγχυση και την αναστάτωση. Συχνά, τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις μας αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, αναμιγνύονται και γίνονται περίπλοκα.
Αν είστε γονείς ή κηδεμόνες και έχετε ακούσει για κάποια αυτοκτονία που έχει σοκάρει τον κόσμο, το πιθανότερο είναι ο έφηβος γιος ή η έφηβη κόρη σας να έχει ακούσει επίσης αυτή την είδηση. Οι έφηβοι έχουν τα δικά τους μοναδικά συναισθήματα και αντιδράσεις. Με μικρότερη εμπειρία από τους ενήλικες στη λήψη και επεξεργασία θλιβερών ειδήσεων, οι έφηβοι χρειάζονται βοήθεια από έναν ενημερωμένο και υπεύθυνο γονέα.
Advertisment
Ξεκινώντας μια συζήτηση με το παιδί σας μετά από ένα σοκαριστικό περιστατικό αυτοκτονίας, έχετε μια μοναδική ευκαιρία. Αν και δεν χρειάζεται να περιμένετε κάποια τραγική είδηση για να κάνετε μια σοβαρή συζήτηση, αυτά τα ατυχή γεγονότα παρέχουν μια μοναδική ευκαιρία για να δημιουργήσετε κάτι ουσιαστικό και ελπιδοφόρο μέσα από μια απώλεια. Για να το κάνουμε αυτό, χρειάζεται να αποτίσουμε φόρο τιμής στον εκλιπόντα/ εκλιπούσα.
Μιλώντας στους εφήβους για την αυτοκτονία
Το ότι μιλάμε για την αυτοκτονία δεν σημαίνει και αυτόματα ότι έχουμε αυτοκτονικούς ιδεασμούς. Αυτό είναι μια κοινή παρανόηση και κάνει πολλούς γονείς να αποφεύγουν να μιλήσουν γι’ αυτό. Είναι σημαντικό λοιπόν να γνωρίζουν οι γονείς ότι το ένα δεν οδηγεί απαραιτήτως στο άλλο και να αφήσουν πίσω τους αυτό το ταμπού.
Παρ’ όλα αυτά, μια συζήτηση θα παρέχει στους εφήβους τη γνώση που χρειάζονται για τη δημιουργία ενός κατάλληλου σχεδίου βοήθειας. Και δηλώνει στα παιδιά ότι είστε και θα είστε διαθέσιμοι στο μέλλον για τέτοια ζητήματα. Συζητώντας ανοιχτά τις δικές σας συναισθηματικές αντιδράσεις και δείχνοντας ότι νιώθετε άνετα με αυτά τα συναισθήματα, τα παιδιά σας θα εσωτερικεύσουν και θα υιοθετήσουν αυτό τον τρόπο σκέψης.
Advertisment
Όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι γονείς, πολλοί έφηβοι απομακρύνουν τους γονείς τους όταν είναι να κάνουν κοινές συζητήσεις, πόσο μάλλον όταν τα θέματα είναι σοβαρότερα. Πρόκειται για μια φυσιολογική διαδικασία ανάπτυξης καθώς οι έφηβοι προσπαθούν να βρουν ένα υγιές επίπεδο ανεξαρτησίας και να αποχωριστούν φυσιολογικά τους γονείς τους.
Συχνά, οι έφηβοι προβάλλουν μια ψευδή αίσθηση ανεξαρτησία για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από την ανάγκη της παρουσίας των γονέων. Είναι εύκολο λοιπόν οι γονείς να νιώσουν απόρριψη και να πιστέψουν ότι τα παιδιά τους θέλουν χρόνο και απόσταση. Αυτός ο «χορός» ανάμεσα στον γονέα και στον έφηβο μπορεί να δυσκολέψει τους γονείς να πλησιάσουν τα παιδιά τους για μια τέτοια συζήτηση.
Στην περίπτωση των πρόσφατων αυτοκτονιών, οι έφηβοι μπορεί να μειώσουν τη σημασία τους ή να υποτιμήσουν προσπάθειες για προσέγγιση. Αν μπορείτε να αντέξετε αυτή την αντίδραση χωρίς να πληγωθείτε και να δείξετε τη συνεχή σας παρουσία σε αυτούς και τη δεκτικότητά σας, θα ανοίξετε την πόρτα για να μπορέσετε σύντομα να συζητήσετε δύσκολα θέματα και να παρέχετε βοήθεια και στήριξη σε περίπτωση που κάποια στιγμή αυτές οι ανησυχίες γίνουν μια προσωπική πραγματικότητα για τα παιδιά σας. Παρακάτω, δίνονται ορισμένες συμβουλές για το πώς να ξεκινήσετε μια συζήτηση με τους εφήβους πάνω σε αυτό το δύσκολο θέμα:
– Άκουσες τα νέα για την αυτοκτονία αυτού του μαθητή; Είπαν ότι αντιμετώπιζε καθημερινά περιστατικά bullying από συμμαθητές του. Τι πιστεύεις γι΄ αυτό; Τι νιώθεις; (Μοιραστείτε συναισθήματα για να ενθαρρύνετε και το παιδί σας να μοιραστεί και αυτό μαζί σας).
– Πώς ένιωσες όταν το έμαθες; Μίλησαν καθόλου γι’ αυτό στο σχολείο σήμερα; Δυσκολεύτηκε κανείς με αυτή την είδηση; (Οι έφηβοι ορισμένες φορές προτιμούν να μιλούν μέσω της μετάθεσης: προτιμούν να μεταφέρουν τα συναισθήματά τους ή τις σκέψεις τους στο πρόσωπο κάποιου άλλου, σαν να μην είναι δικά τους).
– Πολλές φορές, κάποια άτομα ταλαιπωρούνται για χρόνια από κάποια διαταραχή διάθεσης όπως κατάθλιψη ή δεν έχουν καταφέρει να έχουν αίσθηση του ανήκειν. Υπάρχει κάτι από αυτά με τα οποία πιστεύεις ότι δυσκολεύεσαι και εσύ; (Στρέψτε τη συζήτηση από την αυτοκτονία στους υποβόσκοντες παράγοντες επικινδυνότητας).
– Θέλω να ξέρεις ότι είμαι πάντα εδώ για εσένα, αν θελήσεις να μιλήσεις. Υπόσχομαι να ακούσω με ανοιχτό νου και καρδιά. Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για εσένα; (Δηλώστε την παρουσία σας)
– Έχεις ποτέ σκεφτεί την αυτοκτονία; Μπορείς να μου πεις και να το συζητήσουμε (Ρωτήστε άμεσα και ξεκάθαρα, δείχνοντας ότι δεν φοβάστε).
Πώς να απαντήσετε σε έναν έφηβο αν σας εκμυστηρευτεί ότι έχει σκεφτεί/σκέψτεται την αυτοκτονία
Αρχικά, είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι η σκέψη και μόνο της αυτοκτονίας δεν είναι απαραίτητα επικίνδυνη. Πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι άνθρωποι, θα σκεφτούν σε κάποια φάση της ζωής τους κάτι παρόμοιο. Ωστόσο, αν εντοπίσετε την ύπαρξη τέτοιων σκέψεων, είναι καλύτερα να διασφαλίσετε ότι το παιδί σας θα λάβει την κατάλληλη βοήθεια.
Αν ο έφηβος γιος ή η έφηβη κόρη σας αναφέρει ότι έχει σκεφτεί την αυτοκτονία, είναι η κατάλληλη ευκαιρία να «σκάψετε» βαθύτερα, κάνοντας γενικές σκέψεις για το τι συνέβη ή για το τι νιώθουν και οδηγήθηκαν σε αυτή τη σκέψη ή πώς νιώθουν αυτή τη στιγμή. Εξετάστε κάθε πρόσφατο στρεσογόνο παράγοντα στη ζωή τους, όπως μια προσωπική απώλεια.
Οι επόμενες ερωτήσεις είναι οι τρομακτικότερες, αλλά και οι πιο σημαντικές και ο τρόπος αντίδρασής σας ακόμα σημαντικότερος. Ρωτήστε για το αν έχουν κάποιο σχέδιο για το πώς θα αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν και πόσο συχνά το σκέφτονται. Είναι σημαντικό να μην υπερβάλλετε με τη συμπεριφορά σας και προκαλέσετε πανικό. Ο στόχος σας είναι να συλλέξετε πληροφορίες και να καταλάβετε.
Αν το παιδί σας έχει ακραίες και επαναλαμβανόμενες σκέψεις αυτοκτονίας, είναι σημαντικό να δράσετε. Προσπαθήστε με ψυχραιμία να διαβάσετε τα προειδοποιητικά σημάδια και τους παράγοντες επικινδυνότητας όπως αλλαγές στη συμπεριφορά, απομόνωση από φίλους και χόμπι, χρήση αλκοόλ/ ναρκωτικών ουσιών ή αλλαγές στην όρεξη ή το βάρος. Εξετάστε επίσης το οικογενειακό σας ιστορικό για εμφάνιση διαταραχών διάθεσης, περιστατικών αυτοκτονίας ή χρήση ουσιών. Αν ανησυχείτε πολύ, επικοινωνήστε με έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας, ψυχολόγο ή ψυχίατρο.
Timothy Rice, ψυχίατρος παιδιών και εφήβων
