Η φράση που έχει αποδοθεί στον Andy Warhol «Στο μέλλον, όλοι θα είναι διάσημοι για 15 λεπτά» μπορεί να είναι και αλήθεια. Αλλά στην εποχή του διαδικτύου, συνοδεύεται από ένα αντάλλαγμα: τουλάχιστον 15 λεπτά κόλασης. Το 40% των Αμερικάνων έχουν παρενοχληθεί ή κακοποιηθεί διαδικτυακά, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία και τα δύο τρίτα φαίνεται να έχουν υπάρξει μάρτυρες τέτοιων φαινομένων. Περισσότερο από το 60% το θεωρεί μείζον πρόβλημα. Ίσως απλά στους υπόλοιπους δεν έχει συμβεί ακόμα.
Η διαδικτυακή κακοποίηση μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Ίσως είστε ένα σχετικά ισορροπημένο άτομο και κάποιος απλά αποφασίζει να καταστρέψει τη ζωή σας λόγω μιας διαφωνίας στο Facebook. Ίσως η ιστορία σας να περιέχει κάποια σκοτεινά σημεία τα οποία οι άλλοι έχουν σκάψει για να βρουν και να χρησιμοποιήσουν εναντίον σας.
Advertisment
Ίσως δημοσιεύσατε κάτι που πιστεύατε ότι ήταν αστείο, αλλά τελικά ήταν λίγο ατυχές. Ίσως χωρίσατε με κάποιον που θέλει εκδίκηση από εσάς, οπότε στέλνει τις προσωπικές σας φωτογραφίες στους συναδέλφους σας ή και αλλού. Ίσως κοιμόσασταν απλά σε ένα αεροπλάνο και κάποιος τράβηξε μια αστεία σας φωτογραφία, η οποία έγινε αρκετά δημοφιλής.
Ό,τι κι αν είναι, δεν πρέπει να το παίρνουμε ελαφρά τη καρδία. «Η επίδραση της διαδικτυακής επικοινωνίας είναι πραγματική στον ψυχισμό μας», επισημαίνει η Παρασκευή Νούλα, επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής. «Είμαι σίγουρη ότι η διάκριση ανάμεσα στην πραγματική και στην διαδικτυακή ζωή ξεθωριάζει όλο και περισσότερο, ειδικά με τις νεότερες γενιές, των οποίων η κοινωνική ζωή αλληλεπιδρά με την διαδικτυακή παρουσία».
Μπορούμε να ξεφύγουμε από το διαδίκτυο;
Για πολλούς ανθρώπους που επιλέγουν να παραμείνουν στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης παρά τις επιθέσεις – και είναι πολλοί αυτοί που το κάνουν – η πλήρης εμβύθιση γίνεται μια μορφή θεραπείας, σαν ένα είδος ανοσίας: μπλοκάρουν και κάνουν αναφορές, απορρίπτουν άλλους ανθρώπους. Ξεφεύγουν μην επιτρέποντας να τους πάρει μαζί τους στον πάτο. Η διαδικτυακή συμπεριφορά αναπαριστά σε ένα μεγάλο μέρος την ομαδική/ συλλογική συμπεριφορά, ειδικά όσον αφορά στην επιθετικότητα και την προκατάληψη. Και στην ουσία είναι ακόμα χειρότερο, επειδή είναι εύκολο για τους θύτες να κρύψουν την ταυτότητά τους. «Το φαινόμενο είναι η αποπροσωποποίηση», λέει η ψυχίατρος, έτσι οι θύτες νιώθουν λιγότερο ένοχοι.
Advertisment
Φυσικά, υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν τρομερά πράγματα διαδικτυακά και άλλοι που αντιμετωπίζουν κατηγορίες χωρίς φαινομενικά σοβαρό λόγο, αλλά η πλειοψηφία πέφτει κάπου στη μέση. Ακόμα κι αν κάποιος κάνει κάτι και λάβει προσοχή, ακόμα και μια καλή πράξη, θα λάβει και κακές αποκρίσεις. Όσο περισσότεροι άνθρωποι το δουν, τόσο πιθανότερες οι αρνητικές αντιδράσεις.
Υπάρχει τρόπος να «ξεφύγουμε» από το διαδίκτυο; Μπορούμε να βγούμε τελείως εκτός σύνδεσης, που είναι το ίδιο δύσκολο όσο το σκέφτεστε και ακόμα και τότε μπορεί κάποιος άλλος να μας βγάλει φωτογραφία εν αγνοία μας. Μπορούμε να απομακρυνθούμε για μια χρονική περίοδο, αλλά μόλις δημοσιεύσετε κάτι, οτιδήποτε, είστε και πάλι συνδεδεμένοι και δικτυωμένοι όπως πριν.
Ή μπορείτε απλά να πάρετε κάποια μέτρα, όπως να αφαιρέσετε εφαρμογές από το κινητό σας τηλέφωνο ή να αποσυνδεθείτε όταν αρχίζουν να σας προκαλούν στρες και άγχος. Το κλειδί είναι να έχετε συνείδηση των κινήσεων και της χρήσης του διαδικτύου, τους λόγους που κάνετε ό,τι κάνετε.
«Υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται ελάχιστα με το ίντερνετ και είναι ικανοποιημένοι από τη ζωή τους και λειτουργούν ικανοποιητικά σε καθημερινή βάση• όμως, η πιθανότητα αυτό να συνεχιστεί είναι μικρή δεδομένης της σημασίας της τεχνολογίας σε κάθε πλευρά της ζωής μας», λέει η κ. Νούλα. «Αντί να ξεφύγουμε τελείως, εγώ θα εστίαζα κυρίως στα μικρά διαλείμματα από το διαδίκτυο/ από την τηλεόραση/ από τα βιντεοπαιχνίδια με συνεπή τρόπο».
Ως απάντηση στο ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα των διαδικτυακών επιθέσεων, έχουν εμφανιστεί ορισμένες υπηρεσίες που μας βοηθούν αφού έχουμε πιαστεί στην παγίδα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Διαχείριση διαδικτυακής φήμης που μας βοηθά να κρύψουμε από μεγάλες μηχανές αναζήτησης το ιστορικό μας. Υπηρεσίες προστασίας της ιδιωτικότητας που μας βοηθούν να αφαιρέσουμε προσωπικές πληροφορίες από διαφημιστικές εταιρίες. Ακόμα και υπηρεσίες ψυχικής υγείας που προσανατολίζονται αποκλειστικά σε διαδικτυακές παρενοχλήσεις.
Μπορούμε λοιπόν να αποδράσουμε; Ίσως και να μπορούμε έως ένα επίπεδο, αλλά δεν είναι η απόδραση αυτό που χρειαζόμαστε, αλλά η αλλαγή. Αφού όλοι έχουμε περάσει από τα 15 λεπτά δημοσιότητας και ύστερα από την ανάλογη κόλαση, ήρθε η ώρα να γίνουμε λίγο περισσότερο άνθρωποι. Κάποιες εταιρίες και μη κυβερνητικές οργανώσεις ήδη εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση. Όμως, το διαδίκτυο έχει γίνει πιο τοξικό από ποτέ και χρειάζεται και από μόνοι μας να πάμε κόντρα σε αυτή τη δυστοπία.
Jen Doll, δημοσιογράφος – Photo: Author/Depositphotos
